Kur’an’da İlahi kader ve duygusal disiplin

IQNA – Allah’ın tüm işler ve olaylar üzerindeki kudreti ve kuşatması gibi bazı Kur’an öğretileri, korku ve heyecan gibi birçok insani duygunun denetlenmesini gerektirir.

Bazı bakış açıları bireylerin duygusal disipline ulaşmasının zihinsel ve düşünsel temelini oluşturabilir. Örneğin Allah’a iman, İlahi iradenin hakimiyeti,  O dilerse tüm kederlerimizin giderileceğine, hepimizin O’na döneceğine inanmak, dünyanın geçici olduğunu anlamak, korku, üzüntü, açgözlülük gibi pek çok insani duyguyu kontrol etmemize yardımcı olur.

Kur’an-ı Kerim’de duygu disiplini alanında belki de en önemli ayet, insanın başına gelen ve Allah’ın yaratılışından önce takdir ettiği tüm olay ve zararların Allah’tan geldiğini ve yaratılmadan önce belirlendiğini anlatan ayetidir. “Yeryüzünde vuku bulan veya başınıza gelen hiçbir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce bir kitapta yazılı olmasın. Kuşkusuz bu Allah’a göre kolaydır.” (Hadîd : 22)

Olan ve olacak her şey Allah’ın ezelî ilminde kayıtlıdır; bunu böylece bilen ve kabul eden insan kaçırdığı fırsatlara hayıflanarak veya Allah’ın kendisine verdiği imkânların sarhoşluğuna kapılarak ömrünü tüketmez. Çünkü bunların ikisi de olmuş bitmiştir.

Hadîd suresi 23. ayeti: “Kaybettiklerinize üzülmeyesiniz ve O’nun size verdikleriyle şımarmayasınız diye (böyle yapmıştır). Allah kendini beğenen, böbürlenen hiç kimseyi sevmez.”

İnsan, kaybettiğinin geçeceğine, kazandığının ise Allah’ın kendisine emanet ettiği bir nimet olduğunu anladığında, ne bir şeyi kaybettikten sonra üzülür, ne de bir nimete kavuşunca sevinir.

Bu konuya değinen diğer bir ayet Tegâbün suresi 11. ayetidir:  “Allah’ın izni olmadan hiçbir musibet başa gelmez. Kim Allah’a iman ederse Allah onun gönlünü doğruya yöneltir. Allah her şeyi bilmektedir.”

Yani dünya hayatında insanın başına mal, can ve başka şeylerle ilgili musîbetler gelebilmekte; maddî, mânevî, sözlü veya fiilî hoşa gitmeyecek hâdiseler olabilmektedir. Gerek mümin gerek kâfir hiç kimse bu gibi durumlardan uzak kalamaz. Gerçek şu ki, bunların hepsi Allah’ın izni, iradesi ve takdiri ile olur. Allah’ın izni olmadıkça hiç kimsenin istemesiyle ve çalışmasıyla hiç kimseye bir musibet erişmez. Allah’ın müsaadesi olmadan bir yaprak bile yerinden kıpırdamaz. 

Her eylem ve sonuç, Yüce Allah’ın izni olmadan sona ermediği gibi, hiçbir sebep de O’nun izni olmadan bir sonuç doğuramaz. Bu yüzden hayatta olup bitenlerin hikmetine, hayattaki zorlukların geçici olduğuna inanmak, duygu ve davranışlarımızı kontrol etmemize yardımcı olur.