شب یلدا؛ فرصتی برای صله رحم و پرهیز از اسراف

شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایران باستان و بهانه‌ای برای دور هم جمع‌شدن و جشن‌گرفتن و شادی است که هر سال با فرارسیدن بلندترین شب سال برگزار می‌شود و بعد از ورود اسلام به ایران با توجه به جنبه‌های مثبت آن از جمله صله رحم از جمله رسومی بود که نه تنها ماندگار شد، بلکه تلفیقی از آیین کهن ایرانی اسلامی است که امروز نیز شاهد برگزاری آن هستیم.

صله رحم، دید و بازدید و جویاشدن از حال ارحام، نزدیکان، دوستان و آشنایان نه تنها عملی خوشایند است بلکه آنقدر اهمیت دارد که خداوند متعال در قرآن کریم نیز به آن اشاره کرده و در آیه اول سوره مبارکه نسا فرموده «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا؛ اى مردم از پروردگارتان كه شما را از نفس واحدى آفريد و جفتش را [نيز ] از او آفريد و از آن دو مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد پروا داريد و از خدايى كه به [نام] او از همديگر درخواست مى ‌كنيد پروا نماييد و زنهار از خويشاوندان مبريد كه خدا همواره بر شما نگهبان است».

قطع صله‌ رحم امر ناپسندی است که حتی توجه به آن‌ مورد تأکید ذات اقدس الهی قرار دارد. هر چند برای برقراری فرصت دیدار و صله رحم نیازی به هزینه‌های آنچنانی و به اصطلاح، بریز و بپاش‌های دور از ذهن نداریم و همانطور که اميرالمؤمنين علی(ع) فرمود: «صله رحم را به جا آوريد، هر چند كه با یک سلام باشد».

اگر شب یلدا موجب زحمت و یا زمینه اسراف باشد، ای بسا به‌جای ثبت لحظات خوش و پاداش معنوی بابت صله رحم، به دلیل اسراف موجب گناه نیز شده باشیم همانطور که خداوند متعال در آیه ۲۷ سوره مبارکه اسرا فرمود: «إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ...؛ چرا كه اسرافكاران برادران شيطانهايند».

شب یلدا باید فرصت تدبر و تفکر در ذات اقدس الهی باشد که شب و روز را در پی هم خلق کرد تا نشانه‌ای برای متفکران و اهل خرد باشد.

خداوند متعال در آیه ۶ از سوره مبارکه یونس فرموده: «إِنَّ فِي اخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَّقُونَ؛ به راستى در آمد و رفت‌ شب و روز و آنچه خدا در آسمانها و زمين آفريده براى مردمى كه پروا دارند دلايلى [آشكار] است».

یلدای شاد و این جشن کهن فرصتی است تا بار دیگر شاکر خداوند بابت عمری باشیم که در کنار عزیزانمان به سر می‌بریم و قدرت مخلوقی که شب و روزها را با آیات و نشانه‌های مختلف در پی هم با نظمی خاص، تکرار می‌کند.

در شب یلدا همانطور که بهانه‌ای برای شادی ما و عزیزانمان است، نباید نیازمندان واقعی را فراموش کنیم و در کنار ایجاد زمینه شادی برای خود و خانواده‌هایمان، در حد توان زمینه شادی نیازمندان واقعی را فراهم کنیم و شب یلدا را با قدم‌های خیر و نیکوکاری، برگ روشنی در خاطرات خود و اطرافیانمان ثبت کنیم و نه تنها از پاداش مادی و معنوی صله رحم برخوردار شویم بلکه طبق فرموده نبی مکرم اسلام: «‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌لا يَزيدُ فِي العُمرِ إلاّ البِرُّ؛ عمر را زياد نكند مگر نيكوكارى» و از فرصت یلدا برای اين نیکوکاری و البته به دور از اسراف، غافل نشویم.

 سعیده مصطفوی