صله رحم از اشتراکات نوروز و رمضان برای تولید است + صوت
یک فیلمنامه‌نویس گفت: صله رحم در دو مناسبت نوروز و رمضان به شکلی جدی مورد نظر است که این اشتراکات می‌تواند الهام‌بخش تولیدات مناسبتی باشد.
تصویرگری از فرایض دینی در آثار نمایشی امری رایج در دنیا است اما ما در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی نمی‌توانیم از این امر به خوبی بهره بریم زیرا سعی نمی‌کنیم مناسک مورد نظر را در قالب زندگی روزمره مورد توجه قرار دهیم بلکه حتماً اصرار داریم آن را گل‌درشت نشان دهیم.
پیرامون این موضوع خبرنگار ایکنا با حسین تراب‌نژاد گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – به عنوان یک فیلمنامه‌نویس چه شاخصه‌هایی را برای سریال‌های رمضانی ماه رمضان ضروری می‌دانید؟
تولیدات رمضانی را نمی‌توان اسیر شاخصه‌های خاصی کرد چون طبق تجربه‌ای که طی سال‌ها به دست آمده؛ آثار موفق در جذب مخاطب، کارهایی بوده‌اند که به لحاظ ساختار و فرم، کیفیتی بالایی داشته‌اند. البته اگر در آثار اجتماعی کمی هم پس‌زمینه ماه رمضان وجود داشته باشد شاهد اتفاقات خوبی در آن اثر خواهیم بود. شرط مهم دیگر، وجود جذابیت در این تولیدات است. فیلم یا سریالی که تنها در پی بیان برخی مفاهیم اخلاقی و دینی باشد بدون آن‌که از ویژگی جذابیت بهره برده باشد راه به جایی نخواهد برد. برای مثال «میوه ممنوعه» و «صاحبدلان» دو اثر اجتماعی بودند که به شکلی پررنگ مفاهیم دینی و قرآنی را مد نظر قرار دادند اما چون جذابیت مورد نظر را داشتند، توانستند در جذب تماشاگر به موفقیت‌های خوبی دست پیدا کنند. در این میان، سریال‌هایی که رضا عطاران ساخته است هم از دیگر اتفاقات خوب تولیدات رمضانی است که با وجود پخش متعدد آن هنوز هم تماشاگر دارد.
ایکنا – امسال رمضان با نوروز همزمان بود و لازم شد به نوعی به این مناسبت هم نظری داشت. پیرامون این موضوع توضیح دهید.
این تقارن نه‌تنها اتفاقی سخت و پیچیده نیست بلکه نزدیکی‌های بسیاری نیز با یکدیگر دارند. در نوروز اساس بر تحول و نو شدن است و این اتفاق در رمضان نیز رخ می‌دهد و نیز صله‌رحم در این دو مناسبت به شکلی جدی مورد نظر است که این اشتراکات می‌تواند الهام‌بخش تولیدات مناسبتی باشد. این خواسته نیز همان‌گونه که پیش‌تر گفتم به مدد یک داستان خوب شکل می‌گیرد. سریال «خانه‌به‌دوش» هم فضایی رمضانی داشت هم اینکه لحظات شادی را برای مردم رقم می‌زد. این اتفاق باز هم می‌تواند تکرار شود.
ایکنا – تصویرگری از مناسک یکی از اتفاقات رایج در سریال‌های رمضانی است. ارزیابی‌تان از این موضوع چیست؟
کیفیت پرداختن به فرایض دینی در تولیدات نمایشی مستلزم ژانری است که در آن اتفاق رخ می‌دهد. چون ممکن است توجه به موضوعی دینی در یک ژانر شعاری به نظر آید و در گونه‌ای دیگر، همان اتفاق خوب از کار درآید. برای همین آن‌گونه که در کاری جدی به مناسک توجه می‌شود نمی‌توان در تولیدات طنز از آن بهره برد. پیشنهاد من این است تصویرگری از مناسک حتماً با زندگی روزمره ما گره بخورد. برای نمونه نماز و روزه در زندگی تک‌تک مسلمانان جاری است تنها کافی است این جاری بودن را به درستی نشان دهیم آنگاه خواهیم توانست شاهد اتفاقات خوبی در رسانه ملی باشیم.
ایکنا – در سخنانتان از کارهای موفق عطاران مثال زدید اما در این گفت‌وگو باید به این مهم هم توجه داشت که به بهانه طنز نباید در دام لودگی افتاد. درباره این موضوع توضیحات لازم را بیان کنید؟
وقتی موقعیت کمدی در فیلم و سریالی ایجاد شود شاهد اتفاقی خوب خواهیم بود اما اگر این خواسته مهیا نباشد و ما تنها بخواهیم با تکیه بر شوخی‌های اینستاگرامی یا کلامی مخاطب را بخندانیم در دام لودگی گرفتار خواهیم آمد. موقعیت کمدی به حالتی می‌گویند که کاراکترها به صورت جدی مشغول کاری هستند که در کل آن اتفاق در خدمت موقعیت کمدی است. موفق‌ترین مثال در این رابطه فیلم‌های «بیلی وایدلر» است که می‌تواند الگویی برای فیلمساز باشد. خلق موقعیت کمدی یکی از سخت‌ترین اتفاقاتی است که در فیلمنامه‌نویسی می‌تواند رخ دهد. برای همین وقتی عده‌ای از انجام آن معذور می‌شود به سمت شوخی‌های کلامی گرایش پیدا می‌کنند. این اتفاق برای طنزی که قرار است در رمضان روی آنتن رود اتفاقی درخور توجه نیست.
ایکنا – یکی از آسیب‌های رایج در فیلمنامه‌های مناسبتی، تعجیلی است که برای نگارش رخ می‌دهد. نظر شما چیست؟
همان‌گونه که بیان کردید داشتن زمان به شخصیت‌پردازی مناسب در فیلمنامه‌های مناسبتی کمک می‌کند وگرنه نقش به تیپ تبدیل می‌شود البته ممکن است عده‌ای مثال‌های نقصی بیاورند که سریال‌هایی روزبه‌روز نوشته شده‌اند اما در پخش رمضانی موفق بوده‌اند. این اتفاق ممکن است در برخی از آثار رخ دهد اما یک اصل کلی نیست که بخواهیم بر آن تکیه کنیم. در این رابطه می‌خواهم سریال «صاحبدلان» را مثال بزنم که نویسنده آن آقای طالب‌زاده دو یا سه سال مشغول نگارش آن بود برای همین طبیعی است نتیجه چنین اتفاقی اثری باشد که بعد از سال‌ها هنوز هم از آن به عنوان اثری موفق نام برده می‌شود.
ایکنا – سؤال پایانی به آشنایی نویسنده سریال‌های مناسبتی به موضوعات دینی برمی‌گردد. از نگاه شما این شرط تا چه حد در موفقیت کارهای مربوطه دخیل است؟
اینکه فیلمنامه‌نویس باید آگاهی لازم را برای نگارش قصه‌ای دینی داشته باشد امری واضح و مشخص است همان‌گونه که اگر قرار است در داستانش به بزه‌های اجتماعی بپردازد حتماً با در این حوزه آگاه باشد.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
