تأکید نخبگان جهان اسلام به برپایی مناظره با هدف تحقق وحدت

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی، مدیر دفتر اجتماعی - سیاسی حوزه‌های علمیه امروز، پنجشنبه، 6 مهر در وبینار سی‌وهفتمین کنفرانس وحدت اسلامی در زمینه واکاوی موانع همکاری برخی از عالمان متدین سنی و شیعه با تقریب و وحدت اظهار کرد: چرا با وجود اینکه تمامی علما و فرهیختگان امت اسلامی معتقد به وحدت هستند و در شعار و عقیده همه قبول دارند که وحدت بر همه امت لازم است، اما در عمل بسیاری از آنان در هیچ کنفرانس وحدت و تقریبی شرکت نکرده و سخنرانی راجع به وحدت نداشته‌اند.

وی با اشاره به اینکه در طول این چهار دهه در این زمینه کالبدشکافی انجام داده است، گفت: من با همین گروه از اهل سنت و شیعه که در کنفرانس‌های تقریبی شرکت نمی‌کنند، صحبت کرده و ۱۰ مانع از مجموعه موانع را فهرست‌وار بر می‌شمارم، گرچه هر کدام از اینها احتیاج به بحث مفصلی دارد.

زمانی مانع اول را اعتقاد برخی از اهل تسنن یا تشیع به تکفیر یا نوعی از تکفیر دانست و گفت: اگر یک سنی به تکفیر شیعه معتقد باشد، دیگر نمی‌تواند به مقوله وحدت عمل کند. وهابی‌ها و داعشی‌ها و تعداد اندکی از غیروهابی‌ها به تکفیر شیعه معتقدند و شیعه را کافر می‌دانند. از ایشان انتظاری نیست، زیرا معتقدند توسل به انبیا و اولیا یا زیارت و تبرک به آثار انبیا شرک است.

وی افزود: می‌دانیم که اکثریت قاطع اهل سنت در عالم معتقد به توسل هستند و بسیار به پیغمبر اکرم و اهل بیت پیامبر متوسل شده و شفا گرفته‌اند و کتب و جزوه‌های بسیاری راجع به توسل علمای بزرگ مذاهب اسلامی و مذاهب اهل سنت نوشته‌اند.

زمانی از میان علمای شافعی چهره‌های برجسته‌ای چون «شیخ مؤمن شبلنجی» و «سیدمؤمن بن حسن بن شبلنجی شافعی مصری»، مؤلف کتاب «نور الابصار» را نام برد که این کتاب درباره توسل وی به سیده نفیسه، بانوی بزرگواری از سلاله اهل بیت در قاهره و شفای چشمش از نابینایی نوشته شده است. او نذر کرد به پاس این محبت، کتابی بنویسد که زندگی دوازده امام اهل بیت و تعدادی از اهل بیت پیغمبر را در آن تشریح کند و اسم این کتاب را «نور الابصار» گذاشت. یعنی اگر کسی می‌خواهد بصیرت پیدا کند و چشمش بینا شود و نورانیت پیدا کند، باید متوسل به اهل بیت پیغمبر شود.

وی درباره کتب دیگری از علمای شافعی و حنفی نیز گفت: کتاب «ینابیع الموده» (سرچشمه‌های مودت) از «حافظ سلیمان بن ابراهیم بن قندوزی حنفی» است که آیه شریفه قرآن درباره توسل را مطرح کرده است. در بین مالکی‌ها یا حنبلی‌ها نیز علمای بزرگواری داریم که راجع به توسل کتاب نوشته‌اند.

مدیر دفتر اجتماعی - سیاسی حوزه‌های علمیه مانع دوم را تلقی اندک بودن مشترکات بین مذاهب و فراوانی اختلافات عنوان کرد و گفت: اگر یک سنی یا یک شیعه معتقد به درصد کمی از مشترکات و درصد بالایی از اختلاف میان مذاهب باشد، نمی‌توان انتظار وحدت از آنها داشت، این تلقی نادرست است، حال آن که واقعیت این است که مشترکات بین مذاهب اسلامی بسیار بیش از اختلافات است.

زمانی مانع سوم را اطلاعات غلط از مذاهب دانست و اظهار کرد: گاهی اطلاعات غلطی وجود دارد و یک عالم سنی یا شیعه به این اطلاعات غلط تکیه می‌کند، بنابراین دیگر نمی‌توان از او انتظار وحدت داشت.

اکثر اهل سنت محبت اهل بیت را دارند

وی با بیان اینکه اهل سنت ایران محب اهل بیت هستند، گفت: اهل سنت دنیا هم حدود ۹۹ درصد دارای محبت و مودت به ائمه هستند و در دنیا حدود یک درصد نسبت به ائمه دشمنی دارند که آنها ناصبی هستند.

زمانی در پایان اظهار کرد: لازم است تمام شیعیانی که نگاه منفی به اهل سنت دارند، از بزرگان اهل سنت بپرسند تا نگاهشان تغییر یابد و همچنین عزیزان اهل سنت که نگاه منفی به شیعیان دارند، از بزرگان شیعه بپرسند تا نگاهشان تغییر کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعیسی حسینی‌مزاری، رئیس مرکز فعالیت‌های فرهنگی _ اجتماعی تبیان دیگر سخنران این وبینار تأکید کرد: رسانه‌های اسلامی همیشه به دنبال این بوده‌اند که هم‌گرایی و وحدت اسلامی در جوامع اسلامی ایجاد شود، اما با توجه به ضرورت وحدت در شرایط موجود و در آینده جوامع اسلامی، لازم است که بیش از همیشه در بحث ایجاد همگرایی و وحدت اسلامی کار انجام شود.

وی افزود: اگر قرار است که رسانه‌های اسلامی در این عرصه و میدان نقش مفیدتر و مؤثرتری ایفا کنند، ضروری است که از یک سو به ابزار و ادوات مدرن مجهز باشند و از سوی دیگر نیروی انسانی آن، هم از نظر کمی و هم کیفی تأمین شود. علاوه بر این برنامه‌ها باید به گونه‌ای جذاب باشند که مخاطب را پای رسانه‌ها بکشاند و از این راه تأثیرات شگرف خود را بگذارد.

ارتقای فرهنگ عمومی و آگاهی مردم به منظور تحقق وحدت

حسینی مزاری تأکید کرد: اگر بخواهیم در رابطه با بحث همگرایی و ایجاد وحدت اسلامی بر مخاطب تاثیر بگذاریم و مردم کشورهای مختلف اسلامی را به این سمت و سو جهت دهیم، مهم‌ترین برنامه و استراتژیک‌ترین کاری که رسانه‌ها باید به دست بگیرند، بحث بالا بردن فرهنگ عمومی و ارتقای آگاهی‌های مردم در حوزه‌های مختلف حول موضوعات مختلف است.

رئیس مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان گفت: اگر آگاهی مردم بالا برود و فرهنگ زندگی مردم ارتقا پیدا کند، قطعاً خود مردم به ضرورت داشتن وحدت اذعان خواهند کرد.

حسینی مزاری با تأکید بر اهمیت جهاد تببین اظهار کرد: بالا بردن آگاهی‌های عمومی و فرهنگ زندگی برنامه‌ای است که به صورت درازمدت باید در دست رسانه‌ها باشد؛ اما بحث جهاد تبیین، یک حرکت روزمره است و ما باید هر لحظه و هر ساعت و هر روز و هر هفته و هر ماه و هر سال در این حوزه ورود داشته باشیم و کار کنیم. چنانچه حضرت امام خامنه‌ای حفظه الله تعالی در رابطه با لزوم جهاد تبیین فرمایشات بسیار عظیم و ژرفی ارائه کردند و بر ما این وظیفه را ایجاد کرد که تمام رسانه‌های اسلامی در این عرصه کار کنند.

حسینی مزاری در بیان نکاتی در رابطه با جهاد تبیین در حوزه همگرایی و وحدت اسلامی تصریح کرد: باید ضرورت وجود وحدت را به مردم بفهمانیم و بیان کنیم که اگر وحدت وجود داشته باشد، جوامع اسلامی مقتدر می‌شوند و اگر اقتدار پیدا کردند، می‌توانند در سایر عرصه‌ها به راحتی زندگی مقتدرانه خودشان را ادامه دهند.

وی در ارتباط با مضرات اختلاف گفت: در رابطه مضرات اختلاف هم باید تبیین صورت گیرد که وجود اختلاف چه ضرر و زیان‌هایی را متوجه جوامع اسلامی خواهد کرد.

رئیس مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان در ادامه بر لزوم شناساندن دشمن تاکید کرد و افزود: ما باید در عرصه افشای چهره دشمن و شناساندن دشمن داخلی و منطقه‌ای و جهانی به مسلمانان توجه ویژه‌ای داشته باشیم.

وی با اشاره به دسیسه‌هایی که دشمنان با استفاده از فرصت‌های مختلف علیه ملت‌های اسلامی سازماندهی می‌کنند، اظهار کرد: ما باید این توطئه‌ها و شیوه ایجاد توطئه و تاثیرگذاری توطئه‌ها را برای جامعه اسلامی بیان کنیم.

حسینی مزاری شناساندن نفوذی‌ها را از دیگر نکات مهم خواند و تاکید کرد: باید این نفوذی‌ها را معرفی و مشخص کنیم که چه شخصیت‌ها و چه حرکت‌هایی در میان جوامع اسلامی حضور دارند که وابسته به دشمن هستند و برنامه‌های دشمن را علیه کشورهای اسلامی اجرا می‌کنند.

حسینی مزاری تأکید کرد: رسانه‌ها با افشای این مسائل برای مسلمان‌ها می‌توانند در زمینه عمل به وظایف خودشان در راستای ایجاد همگرایی یا تبیین همگرایی و وحدت اسلامی، به توفیقاتی نائل شوند.

ضرورت پیروی از پیامبر(ص) و کتاب قرآن

آیت‌الله محمدهادی یوسفی‌غروی، محقق و مورخ معاصر کشورمان به عنوان سخنران دیگر این وبینار تصریح کرد: شایسته است، انسان مؤمن به خداوند، مؤمن به پیامبر اکرم(ص) و کتابِ نازل‌شده بر ایشان، از آنچه در این کتاب آمده است، پیروی کند.

وی در این باره گفت: خداوند حداقل در دو آیه از آیات قرآن کریم، مسلمانان را به برادری اسلامی و ایمانی دعوت کرده است؛ آنجا که فرمود: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» (در حقیقت، مؤمنان با یکدیگر برادرند) اما برخی در امت اسلامی به این ندای الهی هیچگونه توجهی ندارند و متأسفانه هیچ تلاشی برای پیروی از آن نمی‌کنند.

غروی اظهار کرد: این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که پایبندی به برادری اسلامی و ایمانی توسط مؤمنان و مسلمانان به منزله به جای آوردن بندگیِ خداوند متعال است و با کمال تأسف، می‌بینیم برخی ادعای بندگی خداوند تبارک و تعالی را می‌کنند و مدعی پیروی از رسول خدا(ص) و کتابِ نازل‌شده بر ایشان هستند، اما در عمل به دستورات الهی در خصوص برادری اسلامی عمل نمی‌کنند.

وی با بیان این که دعوت به برادری اسلامی و ایمانی همراه با اقتضائات و مستلزماتش یک دعوتِ الهی، ربانی و قرآنی است، گفت: این دعوتی است که بر پیامبر اکرم (ص) وحی شد. پیامبر اکرم(ص) در همین مسیر حرکت کردند و ائمه اطهار(ع) نیز بعد از ایشان در همین راه گام برداشتند».

این مورخ مسلمان اظهار کرد: در «نهج البلاغه» آمده است که حضرت علی(ع) در نامه خود خطاب به «مالک اشتر» نوشتند؛ «النّاسُ صِنْفَانِ؛ إمَّا أَخٌ لَكَ فِي الدِّينِ وَ إِمَّا نَظِيرٌ لَكَ فِي الْخَلْقِ» (مردم دو گروهند يا در دين با تو برادرند يا در آفرينش [یعنی انسانیت] با تو برابر). بر اساس این فرمایشِ حضرت علی(ع) ما معتقدیم که باید دایره برادری اسلامی و ایمانی را گسترش دهیم و آن را به برادری میان انسان‌ها و بشریت بسط دهیم.

وی ادامه داد: اکنون اگر منطق امیرالمؤمنین(ع) و نیز تفکر ایشان اینچنین بود، پس منطق ما در قبال برادری ایمانی باید چگونه باشد؟ منطق کسانی که ادعا می‌کنند از شیعیان و پیروان امیر المؤمنین (علیه‌السلام) هستند، باید چگونه باشد؟ منطق کسانی که ادعا می‌کنند، پیرو اهل بیت (علیهم‌السلام) هستند، باید چگونه باشد؟

به گزارش ایکنا، محمدعلی آذرشب، استاد دانشگاه تهران دیگر سخنران این نشست گفت: اصطلاح «برادری»، اصطلاح مهمی است که اسلام و قرآن کریم، تأکید زیادی بر روی آن داشته‌اند. معجزه بزرگ اسلام این بود که قبایل درگیر در شبه جزیره عربی را به یک امت متحد تبدیل کرد و محور اصلی این وحدت و همبستگی نیز برادری بود.

اصلاح‌ رویه‌های ضد وحدت

وی با اشاره به آیات وحدت در قرآن کریم اظهار کرد: هر آنچه که به وحدت و برادری میان مسلمانان و مؤمنان خدشه وارد کند، باید اصلاح شود و این همان چیزی است که ما امروز در جوامع اسلامی به آن نیاز داریم. امروز ما درگیری‌های زیادی را در نقاط مختلف جهان اسلام مشاهده می‌کنیم؛ بنابر این پایبندی به روند اصلاح میان مسلمانان و مؤمنان در صورتی که به برادری آن‌ها خدشه وارد شود، یک امر ضروری است.

آذرشب گفت: حقیقتاً برادری، نعمت بزرگی است که خداوند به امت اسلامی ارزانی داشته و این نعمت را به مسلمانان و مؤمنان یادآوری کرده است. این خداوند متعال بود که به وسیله اسلام، قبایل درگیر با یکدیگر را از دشمنی نجات داده و به سمت برادری سوق داد.

وی با طرح این سؤال که چگونه می‌توانیم روح برادری را در جوامع اسلامی حاکم سازیم؟ اظهار کرد: برای تحقق این هدف، لازم است موانعی را که در مسیر تحقق برادری قرار دارند، از پیش روی برداریم.

استاد دانشگاه تهران افزود: براساس آیات قرآن، کنار گذاشتن خلق‌وخوی ناپسند مقدمه دستیابی به برادری است. اولین خلق‌وخوی ناپسند و بدترین آن‌ها خودخواهی و خودپرستی است و اگر جامعه‌ای در خودخواهی‌ها غرق شود، درگیری در این جامعه فراگیر می‌شود، زیرا هر کسی تلاش می‌کند به اهداف خودخواهانه خود دست یابد.

وی ادامه داد: خلق‌وخوی ناپسند دیگری که مانع از تحقق برادری می‌شود، گرایش به تعصب‌گرایی آمیخته با نژادپرستی است. همین تعصب‌گرایی‌هاست که باعث می‌شود ملت‌ها با یکدیگر وارد منازعه و درگیری شوند و اسلام با این نوع تعصب‌گرایی و نژادپرستی به شدت برخورد کرده است.

آذرشب گفت: امروز نیز ما به از بین رفتن تعصب‌گرایی‌ها در میان ملت‌ها و قومیت‌های گوناگون نظیر فارس‌ها، ترک‌ها و عرب‌ها  نیاز داریم و برای عبور از این تعصب‌گرایی و رسیدن به برادری، به هدایت قرآن کریم نیاز است.

وی افزود: طبیعی است که در اندیشه و فقه اسلامی، مکتب‌های فقهی متعددی وجود داشته باشد. اگر این مکتب‌ها وارد میدان تعصب‌گرایی شوند، آنگاه بسیاری از دستاوردهایی که باید در آن‌ها خلق شود، از بین خواهند رفت. واقعیت این است که مکتب‌های فقهی و فکری در صورت اتحاد یک گنجینه برای جامعه اسلامی محسوب می‌شوند، در غیر این صورت، شاهد وقوع منازعه و درگیری میان مکتب‌های فقهی خواهیم بود.

استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: منازعاتی که ما امروز میان برخی از مذاهب و مکتب‌های فقهی می‌بینیم، طبیعتا فرصتی برای دشمنان اسلام است تا بتوانند از رهگذر آن به صفوف مسلمانان رخنه کرده و مانع از تحقق برادری میان‌شان شوند.

وی گفت: خلق‌وخوی ناپسند دیگری که روح برادری میان مسلمانان و حتی بشریت را از بین می‌برد، خصومت‌ورزی جنسیتی میان زن و مرد است. جریان‌هایی را می‌بینیم که تلاش می‌کنند، مرد را از عمل کردن به نقش خود در خانواده و جامعه بازدارند.همین امر سبب می‌شود تا میان دو جنسیت یعنی زن و مرد منازعه شکل گیرد. طبیعتا وقوع چنین اتفاقی کم‌ضررتر از منازعه میان ملت‌ها و قبایل نیست. حال آن که اگر روابط میان طرف‌های یادشده مبتنی بر شناخت و تبادل علمی و معرفتی باشد، آنگاه منازعات جای خود را به صلح و دوستی میان ملت‌ها خواهند داد.

آذرشب با طرح سؤالی اظهار کرد: باید برای از پیش‌روی برداشتن موانعی که در مسیر تحقق برادری وجود دارد، چه اقداماتی انجام داد؟ یکی از اقداماتی که باید انجام داد، این است که روابط مبتنی بر محبت و دوستی را میان یکدیگر برقرار کنیم. اگر روابط انسان‌ها با یکدیگر و روابط شان با خداوند، مبتنی بر محبت و دوستی باشد، آنگاه منازعات پایان می‌یابد و انسان‌ها نسبت به خداوند، محبت و دوستی خواهند داشت؛ کما اینکه میان خودشان نیز رابطه محبت آمیز برقرار می‌شود.

گفت‌وگو میان افراد بااخلاص با هدف تحق وحدت

مولوی محمد اسحاق مدنی، رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به عنوان دیگر سخنران این وبینار گفت: «مسلمانان اگر واقعاً می‌خواهند مشکلات جهان اسلام حل شود، حتماً گفت‌وگو و بحث و مناظره لازم است، ولی این گفت‌وگو باید بین افرادی باشد که اخلاص دارند و به دنبال حل مشکل هستند».

وی با اشاره به این که هفته وحدت به مناسبت میلاد پیامبر بزرگ اسلام(ص) است، اظهار کرد: «این مناسبتی است که برای هر مسلمان باعث شادی و خوشحالی است و هیچ فرقه‌ای از فرق اسلامی نیست که این روز را خوشحالی و شادمانی نکند».

رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، با بیان این که اختلاف موضوعی است که خواسته یا ناخواسته بین بشر به وجود می‌آید، تأکید کرد: سرمنشأ اختلاف، اندیشه است و انسان‌ها دارای اندیشه‌های مختلفی هستند، حال چه انسان مذهبی باشد یا نباشد.

مولوی محمد اسحاق مدنی با تأکید بر این که در علوم سیاست، اقتصاد و مسائل اجتماعی نیز اختلاف وجود دارد، اظهار کرد: «این امر در مسائل دینی و مذهبی هم اجتناب‌ناپذیر است، زیرا مسائلی که در جهان رخ می‌دهد، صرفا آن مسائلی نیست که در زمان آن حضرت که وحی نازل می‌شده وجود داشت و عموماً بعد از آن حضرت به وجود آمده است؛ لذا برداشت‌ها مختلف می‌شود و خواسته یا ناخواسته اختلاف به وجود می‌آید».

وی در ادامه گفت: «باید درخصوص مسائل جدیدی که پیش می‌آید، علما، مجتهدین و فرهیختگان جهان اسلام نظر دهند و این نظرات قطعاً یکنواخت نخواهد بود، زیرا این نظرات، وحی نیست که از طرف خدا آمده باشد یا اگر یک وحی هم آمده باشد، ممکن است در برداشت از آن اختلاف باشد».

مولوی محمد اسحاق مدنی افزود: «اختلاف، حتمی و ناگزیر است، ولی اگر اختلاف برای دل‌سوزی برای اسلام و خدمت به امت اسلامی باشد، نه تنها چیز بدی نیست بلکه باعث خیر و برکت است».

رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به مجالس کشور‌های مختلف دنیا و حضور احزاب معارض یکدیگر در آن مجالس و بیان نظرات مخالف در جلسات آن اشاره کرد و گفت: «مسائل دینی و مذهبی هم همین شیوه را دارد، براساس اصول اجتهادی و اصول اختلافی که علما دارند، اختلاف به وجود می‌آید، البته اگر این اختلاف با اخلاص و خیرخواهی و در راستای اهداف اسلام باشد، باعث رشد و پیشرفت و توسعه می‌شود، اما اگر اختلاف براساس خودخواهی یا سوء نیت مطرح شود، یقیناً این اختلاف باعث فتنه و دردسر می‌شود».

مولوی محمد اسحاق مدنی تأکید کرد: «در زمان‌های گذشته اگر جایی اختلاف بود تا اثرات آن به جا‌های دور برسد، زمان لازم بود، ولی امروز رسانه‌ها، این نوع مسائل را در همان لحظه نه تنها به همه جهان می‌رسانند، بلکه به همه منزل‌ها می‌رسد؛ یعنی این فاصله در واقع هزار کیلومتری و چند هزار کیلومتری به یک لحظه تبدیل می‌شود و بین امت اسلامی بغض، کینه و حتی قتل، غارت، کشتار، هدر دادن اموال یکدیگر و هزاران مصائب و مشکلات دیگر به وجود می‌آید».

مولوی محمد اسحاق مدنی تأکید کرد: «مسلمانان اگر واقعاً می‌خواهند که امروز مشکلات جهان اسلام حل شود، حتماً گفت‌وگو و بحث و مناظره لازم است، ولی این گفت‌وگو باید بین افرادی باشد که اهل این کار هستند و اخلاص دارند، زیرا اگر این بحث عمومی شود و کسانی که نمی‌توانند این مسائل را بفهمند یا مصلحت‌های اسلام را در نظر نگرفته باشند، وارد این حیطه شوند، قطعاً و یقیناً این به ضرر جهان اسلام خواهد شد».