پایان مراسم اربعین و موعد نقد خود

مراسم اربعین حسینی به پایان رسید و اکنون زمان نقد عملکرد خودمان به عنوان زائر، خادم، مسئول و رسانه است.  

اربعین سال جاری به شهادت بسیاری از زائرانی که در این مراسم حضور داشتند، از اربعین سال گذشته بهتر مدیریت شد. سال گذشته در دمای هوای بسیار بالا، تجمع پشت مرزهای کشور و ترافیک شدید مسیرهای منتهی به مرزها به حدی زیاد بود که مسئولان بیم بروز یک فاجعه انسانی و گرمازدگی جمع زیادی از زائران را داشتند به همین دلیل از مردم خواسته شد دیگر به مرزها مراجعه نکنند.

اما امسال خوشبختانه چنین حالت بحرانی به وجود نیامد و تردد به سمت مرزها به صورت روان در جریان بود اما یک اتفاق بسیار تلخ رخ داد و تجمع انبوه افغانستانی‌های ساکن ایران در دهلاویه برای سفر به عراق موجب مصدوم شدن ۸۶۵ زائر شد که ۱۴۵ زائر به مراکز درمانی منتقل شدند. این مسئله در حالی رخ داد که مدیریت تجمعات انبوه یکی از مسائلی بود که جمعیت هلال احمر به صورت گسترده به آن پرداخته و حتی کتاب مدیریت تجمعات انبوه در اربعین نیز منتشر و در کنگره سلامت در اربعین نیز این مسئله مورد توجه بود.

مدیریت تجمعات انبوه در اربعین را جدی بگیریم

تجمع زائران افغانستانی به این دلیل رخ داد که مسئولان کشور عراق اجازه ورد افغانستانی‌ها به کشورشان را تنها از یک مرز داده بودند و بسیاری از افغانستانی‌های مقیم ایران نیز مشکل روادید داشتند (مشکلی که می‌شد در تهران یا سایر شهرها آن را حل کرد). این حادثه خوشبختانه فوتی در پی نداشت اما برای سال آینده باید برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای پیشگیری از آن صورت گیرد.

ضعف سامانه سماح و خطر بیمه نشدن زائران

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اربعین سال جاری که سال گذشته نیز وجود داشت و متوجه مسئولان است، ضعف سامانه سماح(تحت مدیریت سازمان حج و زیارت) بود. مهم‌ترین کارکرد این سامانه بیمه زائران اربعین و کمک به مدیریت تعداد زائران در مرزها بود که متأسفانه به حدی دچار ضعف بود که حتی ستاد مرکزی اربعین ارائه کد این سامانه برای دریافت ارز اربعین را حذف کرد. زائران بسیاری بارها به این سامانه مواجه کردند اما به دلیل نقص فنی و قطع بودن آن از ثبت نام منصرف شده و بدون بیمه راهی اربعین شدند که این مسئله بسیار نگران‌کننده‌ای است و باید مسئولان سازمان حج و زیارت از هم اکنون به فکر ارتقای این سامانه برای اربعین سال آینده باشند.

تأمین ارز اربعین

زائرانی که در سال‌های قبل به سفر اربعین رفته بودند به خوبی به خاطر دارند که تأمین ارز برای این سفر چه قدر مشکل بود و در روزهای منتهی به اربعین عملاً هیچ دینار عراقی در صرافی‌ها پیدا نمی‌شد. خوشبختانه امسال این مشکل تا حد قابل توجه و ارزشمندی حل شد اما همچنان می‌توان زمان و نحوه دریافت آن را بهتر مدیریت کرد.

وام‌ پرحاشیه اربعین

امسال اعلام شد که به زائران اربعین وام 10 میلیون تومانی پرداخت می‌شود البته زائران باید دو میلیون و 500 هزار تومان را در حساب خود بلوکه می‌کردند. نوع تبلیغ این وام در بیلبوردهای شهری آن هم در کشوری که برای دریافت حداقل وام باید شرایط سختی را متحمل شد انتقادهای زیادی را در پی داشت. همچنین بلوکه ماندن پول و نحوه بازپرداخت آن نیز انتقادهای زیادی ایجاد کرد که لازم است نگاه فرهنگی بیشتری به نحوه اعلام و تبلیغ وام اربعین صورت گیرد. البته متأسفانه تعدادی از زائران اربعین اعلام کردند که علی‌رغم افتتاح حساب و انجام تمام مراحل اعلام شده وام به حساب آنها واریز نشده است.

حمل و نقل بزرگ‌ترین مشکل کشور

قدر مسلم حمل و نقل بزرگ‌ترین مشکلی بود که در اربعین سال جاری بروز کرد. به دلیل به‌کارگیری بخش قابل توجهی از ناوگان زمینی و هوایی کشور برای انتقال زائران اربعین، بسیاری از مردمی که اتومبیل شخصی نداشتند، نتوانستند سفری به سایر مناطق کشور داشته باشند و تهیه بلیت اتوبوس و هواپیما برای سفر به سایر نقاط کشور بسیار مشکل و بلیت‌ها در حداقل تعداد ممکن وجود داشت.

البته مسئولان ستاد مرکزی اربعین از قبل در این خصوص اظهار نگرانی کرده و مردم را تشویق می‌کردند با اتومبیل‌های شخصی خود راهی مرزها شوند و حتی پویش نذر همسفر نیز به راه افتاد. از سوی دیگر مسئولان ستاد مرکزی اربعین اعلام کردند اتوبوس‌هایی از کشورهای پاکستان و ترکیه برای حمل و نقل زائران وارد کشور خواهد شد که البته بعد فقط مطرح شد که اتوبوس‌هایی از ترکیه وارد و در ترمینال‌های خاصی زائران را سوار خواهند کرد. اما این اتوبوس‌ها وارد نشد و مسئولان نیز هیچ توضیحی در خصوص دلایل این مسئله اعلام نکردند.

کمبود اتوبوس برای بازگشت زائران نیز مشکل بزرگی بود و موجب شد بسیاری از مردم در زمان بازگشت معطل شوند البته خدمات خوبی به زائرانی که در مرزها بودند ارائه شد و مشکلی از نظر آب و غذا وجود نداشت اما برخی زائران حتی تا چند روز نیز در مرزها معطل شدند.

 میزان بالای تصادفات رانندگی

امسال متأسفانه وقوع چندین تصادف شدید رانندگی در عراق منجر به فوت تعدادی از هموطنان ما شد. در مسیرهای منتهی به مرزها در زمان رفت و بازگشت زائران در داخل خاک ایران نیز میزان تصادفات بالا بود. این مسئله به مشکلات زیرساختی جاده‌ها، استاندارد نبودن اتومبیل‌ها و البته خستگی زائران در هنگام بازگشت بازمی‌گردد که باید برای سال‌ آینده با رصد مناطق پرخطر و شناسایی مشکلات جاده‌ها اقدامی جدی برای کاهش تصادفات صورت گیرد.

بگذارید اربعین مردمی بماند

مردم عراق بهترین میزبانان اربعین هستند و در این امر هیچ شکی نیست. در مناطقی از عراق و مسیرهایی که فقط زائران عراقی از آن تردد می‌کنند به بهترین شکل ممکن از زائران پذیرایی می‌شود. قبل از حضور موکب‌های ایرانی در عراق نیز به بهترین شکل به زائران خدمات‌رسانی می‌شد. حضور موکب‌های ایرانی در عراق به شرطی که هویت و شکل پیاده‌روی اربعین را تغییر ندهد و موکب‌ها فقط توسط مردم برپا و مدیریت شوند خوب است اما هیچ دلیلی وجود ندارد که نهادها و سازمان‌های دولتی ایران بخواهند در اربعین موکب برپا کنند.

وقتی یک نهاد و سازمان دولتی در اربعین اقدام به برپایی موکب و ارائه خدمات می‌کند، تنها موجب می‌شود شائبه دولتی شدن اربعین و مصرف پول بیت‌المال در جایی به غیر از جایگاه قانونی آن مطرح شود. این شائبه بسیار آزاردهنده‌تر می‌شود وقتی یک نهاد در داخل ایران در انجام وظایف قانونی خود چندان موفق نباشد و یا مردم از آن نهاد نارضایتی داشته باشند و مسئولان آن سازمان هم مدام از کمبود بودجه حرف بزنند اما در مراسم اربعین اعلام شود که موکب وابسته به این سازمان روزانه به هزاران نفر خدمات ارائه می‌دهد.

از سوی دیگر رونق مواکب دولتی که با بودجه‌های کلان خدماتی با کیفیت بالا ارائه می‌کنند موجب کم رونقی مواکب عراقی و دلخوری مردم عراق می‌شود که بسیار نگران‌کننده و آزاردهنده است.

چنین اقداماتی صدمه وارد کردن به تقدس پیاده‌روی اربعین و ابزاری برای تخطئه اربعین توسط رسانه‌ها و گروه‌های مخالف این مراسم است و بهتر است هر نهادی به وظایف قانونی خود عمل کند و خدمت به زائران اربعین را به مردم بسپارد.

ارائه بهترین خدمات درمانی و یک پرسش؟

ارائه گزارش‌های متعدد از میزان بالای خدمات درمانی هلال احمر و موکب‌های سلامت در اربعین ارزشمند است ولی همین آمار بالا نشان می‌دهد که در امر پیشگیری و آموزش زائران ضعیف عمل کرده‌ایم و مردم دچار مشکلات بهداشتی و سلامتی شده‌اند، بنابراین باید آموزش پیش‌گیری را مقدم بدانیم و برای آن سرمایه‌گذاری کنیم.

200 هزار تومان کرایه پارکینگ

در اربعین امسال بسیار بیشتر از سال گذشته پارکینگ برای اتومبیل‌های زائران در نظر گرفته و اعلام شد که هزینه پارکینگ‌ها 25 هزار تومان است اما ظرفیت این پارکینگ‌ها پر شد و بسیاری از مردم اتومبیل خود را در پارکینگ‌های شخصی که البته هیچ خدمات متفاوت یا خاصی ارائه نمی‌کردند پارک و هزینه‌هایی تا 200 هزار تومان پرداخت کردند که این مسئله نشان‌دهنده لزوم نظارت بر عملکرد پارکینگ‌های شخصی و تعیین قیمت برای این پارکینگ‌ها است.

زائران حرمت مهمان بودن خود را نگه داشتید؟

هر زائری مهمان امام حسین (ع) است؛ همین نگاه متعالی مردم عراق موجب شده تا پای جان و با تمام وجود به مردم خدمت کنند و درِ خانه‌های خود را به روی مردم باز کنند. اما آیا ما مردمی که میهمان مردم خوب عراق بودیم، حرمت میهمان امام حسین(ع) بودن را نگه‌ داشتیم؟ حرمت صاحبخانه را خوب نگه‌داشتیم؟ هر زائری باید پاسخ این سؤال را خود بدهد و به این فکر کند که آیا همانقدر که میزبانان عراقی بی‌نظیر بودند احترام آنها را نگه داشته مثلاً سفر خود را طولانی نکرده، بیش از حد خانه مردم نمانده، توقع بی‌جا و بیش از توان میزبان نداشته، به موقع از خانه میزبانان عراقی بیرون آمده، به خوبی از میزبان خود تشکر کرده، صف غذا را رعایت کرده، در خوردن و استراحت کردن زیاده‌روی نکرده و ... .

فرهنگ زیارت اربعین را رعایت کنیم  

اربعین زیارت است اما آیا همانقدر که بر روی سایر جنبه‌های آن اطلاع‌رسانی می‌شود توصیه فرهنگی برای طول مسیر هم وجود دارد؟ چند درصد از مردم اصول ساده انجام زیارت اربعین را می‌دانند؟ چند درصد غسل زیارت می‌کنند؟ چند درصد زیارت اربعین را می‌خوانند؟ چند درصد می‌دانند با چه ادب و آدابی باید به زیارت امام حسین (ع) رفت؟ کمی بیشتر باید به فکر معنویت‌ها و آموزش آداب زیارت اربعین باشیم.

رسانه‌ها برای اربعین چه کردند

رسانه‌ها در داخل ایران و عراق به پوشش مراسم اربعین پرداختند و البته خود مردم نیز با استفاده از شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده به انتشار عکس‌ها و فیلم‌های اربعین اقدام کردند. اما چرا هیچ عکس و فیلمی با لایک و کامت‌ها میلیونی در جهان دیده نشد؟ چرا هیچ هشتکی موجب نشد اربعین در شبکه‌های اجتماعی به صورت جهانی دیده شود؟ رسانه‌ها قبل از اربعین می‌توانستند و البته باید راه‌های دیده شدن اخبار اربعین را بررسی کنند. همچنین باید همگرایی رسانه‌ای برای برجسته کردن اخبار اربعین صورت می‌گرفت و مردم نیز برای بهتر دیده شدن فیلم‌ها و عکس‌های خود از اربعین آموزش داده می‌شدند. اقدامی که باید برای اربعین سال بعد آن را برنامه‌ریزی کرد.