پشت صحنه اربعین در دست زنان عراقی است

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «تجربه زنان در پیاده‌روی اربعین» امروز دوشنبه ۲۰ شهریور در ساختمان خانه اندیشه ورزان برگزار شد.

فریبا علاسوند، عضو هیئت علمی دانشکده زن و خانواده در این نشست بیان کرد: جریان اربعین مسیر زن، کلمه و احساس است و با این محوریت می‌توان به واقعه عاشورا نگاه کرد. حضور زنان محجبه در این مسیر، ظهور آشکار اسلام است که می‌توان مشاهده کرد. در چهار دهه اخیر قرائتی از اسلام شنیده شده که با قرائت‌های پیشین بسیار متفاوت است. 

وی ادامه داد: با قدرت کلمه و احساس زنانه، بُعد تراژیک واقعه عاشورا بیشتر شد و اگر بازماندگان امام حسین(ع) زن نبودند واقعه عاشورا اینگونه که بیان شده، نمی‌بود. 

علاسوند افزود: شناخت‌های کتابخانه‌ای حاوی سوگیری‌های ناقص است. در سال‌هایی که به پیاده‌روی اربعین رفتم به این نتیجه رسیدم که زنان عراقی به دو دسته متفاوت تقسیم می‌شوند؛ دسته‌ای از زنان بسیار امی و بدوی و دسته دوم زنان بسیار فرهیخته عراقی هستند. قشر دوم زنان را در پیاده‌روی اربعین کمتر می‌بینیم و اگر در عمق جامعه عراقی نرویم نمی‌توانیم تنها با یک پیاده‌روی آن‌ها را مشاهده کنیم. 

وی اظهار کرد: بخش‌های عظیمی در عتبات در حال کار کردن بر ارتقاء فرهنگ زن عراقی هستند. زنان عراقی بسیار شجاع هستند و از سر همین شجاعت است که کل پشت صحنه اربعین در دست زنان عراقی است و آن‌ها هستند که موکب‌ها را مدیریت می‌کنند. 

عضو هیئت علمی دانشکده زن و خانواده با بیان اینکه زنان عراقی در دو ماه محرم و صفر از هرگونه زیورآلات و آرایش خودداری می‌کنند، ادامه داد: زنان زائر ایرانی دارای تفاوت فرهنگی هستند که این تفاوت فرهنگی تأثیرات خود را دارد. ایرانیان به نسبت عراقی‌ها نظیف‌تر هستند و زنان ایرانی و عراقی حس‌های متفاوتی دارند. 

وی ادامه داد: زنان ایرانی به فرهنگ خدمت خو گرفتند و آرام آرام به فرهنگ عربی خو می‌گیرند. زنان عربی به پوشیدن لباس‌های بلند عادت دارند و زنان ایرانی نیز تلاش می‌کنند تا به آن‌ها شبیه شوند و ارزش‌های آن‌ها را رعایت کنند.

کوری علوم اجتماعی در دیدن واقعیت‌های دینی

محمدتقی کرمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست بیان کرد: علوم اجتماعی ما در دیدن واقعیت‌های دینی و مذهبی کور است. داستان اربعین یک استثناء است و پیاده‌روی اربعین که اتفاق افتاد، علوم اجتماعی مبادرت به فهم آن کرد. 

وی ادامه داد: زمانی که جنگ در کشور اتفاق افتاد علوم اجتماعی نسبت به آن کور و کر بود؛ تمام روایت‌های جنگ متأخر است و زمانی که خون فرزندان کشور بر زمین ریخته می‌شد جامعه‌شناسی و انسان شناسی حضور نداشت. اولین جریانات مطالعات انقلاب ایران زمانی ایجاد شد که در غرب در این باره آثاری را تولید کرد. اما پدیده اربعین استثنایی بود که در هنگام وقوع آن مورد اقبال جامعه‌شناسان، مردم‌شناسان و پژوهشگران قرار گرفت و این اتفاق به عظمت خود اربعین باز می‌گردد. 

کرمی افزود: مردمی بودن اربعین باعث بقای آن در طول تاریخ شده است و به همین علت باید مردمی بماند. زنان ایرانی الگوی سومی در روایت زنان از تحقق و ساخت خود ارائه می‌کنند. زنان ایرانی نسبت به بسیاری از موضوعات اعتراض دارند اما نمی‌خواهند در دام گفتمان فمینیستی غربی بیافتند. 

وی تصریح کرد: باب گفت‌وگو و مراودات میان فرهنگی تازه باز شده است؛ حضرت سیدالشهدا(ع) یک میراث است و زمان‌ها بسیاری پیش‌رو خواهیم داشت که آثار اجتماعی خود را نشان خواهند داد. 

اربعین آیین زیارتی ماهیتاً عراقی

محمدرضا پویافر، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین در رابطه با موضوع «مشارکت زنان ایرانی و عراقی در خیر دینی اربعین» در این نشست بیان کرد: باید توجه کرد که در اربعین با یک آیین زیارتی روبرو هستیم که ماهیتاً عراقی است و ما در آن مهمان هستیم. اگر جمعیت پیاده‌روی اربعین زیاد است نشان دهنده دینداری جامعه نیست. تمام پیاده‌روی‌های زیارتی در دنیا رو به افزایش است و این نشان دهنده این است که انسان‌ها در دنیای امروز به دنبال معنا هستند. 

وی در رابطه با خیر دینی شرح داد: هرگونه احسان و نیکوکاری که با وجوه منفعت رساندن به اجتماع مومنان در موقعیت زمانی مشخص، در مکان مقدس و به نیت الهی انجام شود، می‌تواند امر خیر دینی بسازد که در اربعین همه این موضوعات همزمان رخ می‌دهد. 

پویافر افزود: در اربعین شاهد دوگانه‌های فراوان و فعالیت‌های خیر دینی گروهی و انفرادی هستیم. برای عراقی‌ها اباعبدالله(ع) تجلی و محوریت یک پارچه شدن هویت ملی و دینی یک عراقی است؛ مهمان برای عرب بسیار مهم است و مهمان هویت ملی و دینی برای آنها بسیار ارزشمندتر است. 

وی اظهار کرد: سؤالی که پیش‌ می‌آید این است که آیا زنان ایرانی حق دارند در پیاده‌روی اربعین حضور پیدا کنند یا خیر؟ معلوم نیست که چه میزان موافق این موضوع باشیم که بانوان در پیاده‌روی اربعین حضور پرشور داشته باشند یا خیر. زیرا کمتر موکبی دیده می‌شود که کاملاً زنانه باشد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین افزود: زن ایرانی وقتی به زائر اربعین خدمت می‌کند به دلیل دور بودن از وطن و خانه دشواری بیشتری نسبت به زن عراقی دارد. زن ایرانی نقش همکار و دستیار دارد و راهبری موکب کمتر بر عهده اوست اما زن عراقی در مبیت به نوعی راهبر است. زن ایرانی فعالیت تعاملی برجسته‌تری دارد و وزن حضور زنان در بخش سلامت بیشتر است. در موکب‌های عراقی افراد براساس روابط فامیلی حضور دارند و در موکب‌های ایرانی روابط کاری حاکم است. 

وی تأکید کرد: باید بر تاثیرات فرهنگی‌ای که حضار در اربعین ایجاد می‌کنند توجه کرد؛ گاهی این تاثیرات مثبت و گاهی منفی است و باید بر این تاثیرات که منجر به تغییراتی می‌شود توجه کرد. 

عاشورا بالاترین چالش بشری

محمدرضا زیبایی‌نژاد، رئیس پژوهشکده زن و خانواده در این نشست بیان کرد: باید تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد. عاشورا بالاترین چالش بشری است اما این تهدید برای انسان‌ها به فرصت تبدیل شده است. اربعین یک پدیده است که در جهان معاصر می‌تواند تمدن ساز باشد. 

در انتهای این مراسم از کتاب «جای پای زینب(س) پدیدارشناسی زنان ایرانی در اربعین» نوشته محمدتقی کرمی رونمایی شد.