پیاده‌روی اربعین پیونددهنده قلوب انسان‌ها به یکدیگر است
حجت‌الاسلام سیدحسین بهشتی‌نژاد گفت: ظرفیت مراسم پیاده‌روی اربعین، پیوند دادن دل‌ها، افکار و سبک زندگی افراد به یکدیگر است و هیچ عاملی به جز محبت سیدالشهدا(ع) توانایی اتصال دل‌ها را به یکدیگر ندارد.
زیارت مزار هر یک از ائمه(ع) تجدید پیمان با ایشان محسوب می‌شود. یکی از منابع بسیار معتبر که بیش از هزار سال از تدوین آن می‌گذرد، «کامل‌الزیارات» نوشته ابن‌قولویه قمی است. در این کتاب، از 750 حدیث که در باب زیارت قبور پیامبر(ص) و امامان(ع) نقل شده، حدود 500 حدیث به زیارت مزار سیدالشهدا(ع) اختصاص دارد که بیانگر جایگاه رفیع و شکوهمند زیارت امام حسین(ع) است. طی سال‌های اخیر، مراسم پیاده‌روی اربعین در جهان اسلام رونق ویژه‌ای یافته و بسیاری از مسلمانان در آن شرکت می‌کنند تا هم زیارت مزار سیدالشهدا(ع) را در روز اربعین انجام داده باشند که بسیار سفارش شده و هم عضوی از این آیین بزرگ باشند. خبرنگار ایکنا از اصفهان به‌منظور بررسی ابعاد فرهنگی و اجتماعی مراسم پیاده‌روی اربعین و چگونگی بهره بردن از نتایج آن، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام سیدحسین بهشتی‌نژاد، عضو شورای مرکزی ائمه جماعت و مدیرکل اسبق تبلیغات اسلامی استان اصفهان انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا ـ چه عواملی باعث شده تا مناسک پیاده‌روی اربعین در سال‌های اخیر با استقبال مواجه شود؟
اصل زیارت مرقد و مزار شریف همه ائمه(ع) ضمن اینکه مورد تأکید دین و پشتوانه عظیمی از منابع و روایات اسلامی قرار گرفته، هدف مشترکی در بطن خود دارد که به گفته امام رضا(ع)، «یکی از عوامل وفا به میثاق با امامان(ع)، زیارت قبور ایشان به‌وسیله محبان و دوستدارانشان است.» در یک تحلیل منطقی، عقلانی و دینی، زیارت اربعین و این عدد مقدس از همان سال وقوع حادثه عاشورا جلوه‌ای از به بار نشستن هدف نورانی و مقدس امام حسین(ع) بود؛ یعنی اگر بعد از عاشورا اهل بیت(ع) به‌ویژه حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) به‌عنوان یک کاروان مبلغ و در قالب اسارت، کوفه و شام را در اوج محنت طی نکرده بودند، هدف قیام امام حسین(ع) در چهار دیوار کربلا دفن می‌شد و دستگاه پلید بنی‌امیه در طول حیاتش همه تلاش خود را می‌کرد تا واقعه را وارونه جلوه دهد و حتی در افکار عمومی آن را محکوم کند.
در نتیجه اسارت اهل بیت(ع) تا زمان اربعین باعث شد این جریان به ثمر بنشیند و وعده الهی نصرت مؤمنان در وجود مبارک امام سجاد(ع) که در اوج قله ایمان بود، تحقق پیدا کند. در هر صورت، اربعین چنین پیشینه‌ای در فرهنگ عاشورا دارد؛ زیارت تربت امام حسین(ع) در روز اربعین با همه مشقت‌هایی که در آن زمان داشت نیز فرهنگی جاری و رایج بود. دشمن در آن زمان حتی به حرکت‌های فردی زیارت امام حسین(ع) هم حساس بود؛ زیرا می‌دانست که زیارت ایشان به معنای هم‌نوایی با حماسه بزرگ حسینی و نهضت اباعبدلله(ع) است؛ بنابراین حرکت امروز پیاده‌روی اربعین که در سال‌های اخیر پررنگ شده، چیز جدیدی نیست و در طول تاریخ بعد از واقعه عاشورا، این جریان در شعاع بسیار محدودی انجام می‌شد و به‌تبع، تأثیرات تربیتی محدودی هم داشت.
مراسم حج شباهت‌هایی به مراسم پیاده‌روی اربعین دارد؛ به‌طوری که می‌توان گفت اساس مراسم حج سلسله مناسکی است که جنبه عبودیت دارد؛ ولی ائمه(ع) علاوه بر مناسک و مراسم عبادتی طواف، سعی صفا و مروه، قربانی کردن و...، نکاتی درباره فلسفه حج بیان کردند، از جمله اینکه حج نوعی جهاد معرفی می‌شود. بنابر روایتی، «حج، جهاد هر ناتوان است.» از طرف دیگر، حضور جمعیتی که هر سال از همه عالم اسلام به مناسک و مراسم حج مشرف می‌شوند، فلسفه‌ای با عنوان شناخت یکدیگر دارد؛ یعنی ظرفیت‌های کشورهای اسلامی برای یکدیگر آشکار می‌شود.
در سال‌های اخیر، جمعیتی نزدیک به دو میلیون نفر به حج مشرف می‌شوند که چنین رمز و رازهایی در دل خود دارد و آثارش مترتب می‌شود، در حالی که پیش‌بینی شده جمعیتی بیش از 20 میلیون نفر از سراسر کشورهای اسلامی در مراسم اربعین شرکت کنند؛ این مسئله بیانگر تجمیع ظرفیت کشورهای اسلامی در این آیین است. هیچ عامل و موتور محرکی به جز محبت سیدالشهدا(ع) توانایی شکل‌دهی این راهپیمایی و اتصال دل‌ها را به یکدیگر ندارد. در نهایت اینکه زیارت اربعین از مشهورترین و معتبرترین زیارت‌ها در کتب دینی است.
در راستای ظرفیت مراسم اربعین برای پیوند دادن دل‌ها، افکار و سبک زندگی قابل توجه است که در زیارت ماه رجب امام حسین(ع)، تعبیر «لبیکَ داعِىَ اللهِ» یا همان «لبیک یا حسین» بیان شده است؛ یعنی «ای آقایی که با همه وجودت و فداکاری خودت و عزیزانت مردم را به توحید فراخواندی، اگر من آن روز نبودم تا بدنم شما را یاری کند، امروز قلب، گوش و چشم من به شما پاسخ مثبت می‌دهد.» پیام این عبارت اتصال قلب، اعتقاد، رفتار و فکر همه انسان‌ها به پایگاه نور سیدالشهدا(ع)ست؛ حال زمانی که جمعیتی 20 میلیونی لبیک یا حسین(ع) بگویند و به امام متصل شوند، عناصر معنایی در بازگشت به کشورهای محل سکونت آنها به‌عنوان عناصری رشدیافته بر دیگران تأثیر می‌گذارد.
دستگاه‌های تبلیغی دشمن در خارج از کشور و فضای رسانه‌ای از حضور مردم در مراسم اربعین آتش گرفته است، این مسئله نشان می‌دهد که حضور هر نفر در این مناسک، تیری بر افکار و تصمیمات سوء دشمن است که اسلام و موجودیت دین را نشانه گرفته‌اند؛ بنابراین کسانی که به هر دلیلی توانایی حضور در این راهپیمایی را نداشتند، سعی کنند اربعین را در اجتماعات دینی داخل کشور با شور و نشاط برگزار کنند.
ایکنا ـ مهم‌ترین پیام مراسم پیاده‌روی اربعین چیست؟ چگونه می‌توان این پیام را برای نسل امروز تعریف و تبیین کرد؟
پیام این اجتماع عظیم برای آحاد جامعه اسلامی این است که اگر زیر پرچم امام حسین(ع) نگهبان میراث و فرهنگ عاشورا هستند، باید نگهبان نهضت امام راحل نیز باشند که برای انقلاب اسلامی از عاشورا و کربلا بهره برد و این انقلاب را از هر خطری حفظ کنند تا طبق نظر برخی از اندیشمندان، ان‌شاءالله اربعین در آینده به ظهور امام زمان(عج) متصل شود.
ایکنا ـ چگونه می‌توان از مراسم پیاده‌روی اربعین به‌عنوان فرصتی برای تبلیع دین و تحقق اهداف نظام استفاده کرد؟
ماه‌های محرم و صفر بهترین زمان برای تبلیغ و جهاد تبیین است. در ماه محرم که جمعیت زیادی از مبلغان به خدمت رهبر معظم انقلاب رسیدند، تأکید ایشان بر تبلیغ به‌عنوان رسالت اصلی روحانیت بود. مقام معظم رهبری به مبلغان روحانی سفارش کرد با توجه به اینکه مردم با عشق حسینی در محافل و مجالس جمع می‌شوند، آنها نیز باید در خطابه‌های خود معرفت عاشورایی را به مردم انتقال دهند؛ یعنی از فرصت عاشورا باید برای افزایش بصیرت و معرفت مردم نسبت به امام حسین(ع) و نهضت ایشان استفاده کرد.
دوم اینکه باید برای تقویت محبت امام حسین(ع) در دل‌ها تلاش شود. سوماً، ممکن است کاستی‌هایی در عقاید مردم وجود داشته باشد که محرم و صفر زمان و فرصت خوبی برای از بین بردن این کاستی‌ها محسوب می‌شود. باید احکام عملی جامعه را در عبادت، سیاست، اخلاق، اقتصاد و... تقویت کنیم که پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای تبیین عقاید دینی در عرصه اعتقادات، اخلاق و رفتارهای اجتماعی است؛ از همین رو نهادهای تبلیغی مستقر در اصفهان 150 نفر از طلاب را آموزش دادند و روانه کاروان‌های زیارتی کردند تا در مسیر، جهاد تبیین را برای دلباختگان زیارت اربعین توضیح دهند.
ایکنا ـ با توجه به اینکه پیاده‌روی اربعین نوعی مناسک معنوی محسوب می‌شود، چگونه می‌توان از ظرفیت افراد حاضر در این مراسم برای حل مشکلات اجتماعی بهره جست؟
این راهپیمایی و حضور عاشقانه در مسیر سیدالشهدا(ع) بهترین تجلی حضور است، ایرانیان باید ظرفیت کشور خود را در این عرصه بشناسند و سرنخ‌هایی را که در این مسیر به دست می‌آورند، برای حل مسائل اجتماعی به کار گیرند. چنین جمعیتی به عشق امام حسین(ع) جمع شدند، در مسیر برگشت از این مسیر که دل‌ها به هم متصل شده است، می‌توان بسیاری از مشکلات را حل کرد؛ زیرا این مشکلات در انفصال‌های روحی ریشه دارد و ممکن است برخی افراد وظایف اخلاقی خود را در قبال دیگران رعایت نکنند.
دشمن برای افزایش مشکلات جامعه ما تلاش می‌کند؛ لذا با تقویت پیوندهای عاطفی و روحی مردم، اراده انقلابی و بهره بردن از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و ظرفیتی که از اربعین و عشق به اهل بیت(ع) به دست آمده است، می‌توان برای رسیدگی به مشکلات اجتماعی و ضعفا، مشورت‌دهی، تصمیم‌گیری‌های درست در آستانه انتخابات و معرفی چهره‌های شایسته براساس ظرفیت جمعی و با عاطفه انسانی تلاش کرد.
ایکنا ـ افرادی که در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند، چگونه می‌توانند بهره‌های معنوی خود را از این مراسم در طول سال حفظ کنند؟
ما در طول سال نمونه‌های دیگری از ظرفیت‌های دینی مثل اربعین داریم، مانند ایام ماه مبارک رمضان، شب‌های قدر و ایام محرم. وقتی افراد به اوج ارتباط با خدا می‌رسند، توبه می‌کنند و به مسیر الهی بازمی‌گردند، نگهبانی از این تحول به اراده قوی و تصمیم راسخ نیاز دارد؛ لذا باید مراقب باشند تا این ذخیره دو ماه محرم و صفر و اشک‌هایی را که مثل مروارید در عزای امام حسین(ع) جاری شد، بعد از این ایام به بهای کم از دست ندهند. متأسفانه برخی افراد در نگهداری از میراث گرانبهای فرهنگی و معنوی ضعیف‌اند که باید در جهاد تبیین به آن رسیدگی کرد و به برنامه‌ریزی و کارهای فرهنگی قوی نیاز دارد.
زهراسادات مرتضوی
انتهای پیام
