حج بزرگترین همایش صلح‌آمیز جهانی است

حجت‌الاسلام والمسلمین ستار علیزاده، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان گیلان در گفت‌وگو با ایکنا از گیلان، در خصوص آثار فردی حج در روح و روان انسان، اظهار کرد: به‌طور کلی حج آثار و برکات زیاد مادی و معنوی در حوزه‌های فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد که یکی از آنها تقویت بعد روحانی انسان در این مراسم دینی و مذهبی و روحانی است.

وی افزود: هر کدام از اعمالی مثل طواف، سعی، نماز، بیتوته، رمی جمرات و قربانی، احرام، وقوف در عرفات، حلق و ... که حاجی در مراسماتش در این سفر بسیار معنوی انجام می‌دهد، اثرات مثبت آن بر روح و روان انسان تأثیراتی را می‌گذارد و در پاکسازی درون و تقویت روحانیت انسان، نقش مهمی ایفا می‌کند و به عبارتی موجب تثبیت روحیه دینداری و ایمان انسان می‌شود و باطن و درون انسان را با صفا و دارای نورانیت می‌کند.

مدیرکل اوقاف گیلان با اشاره به روایات اهل بیت(ع) در خصوص نقش معنوی حج، گفت: حضرت علی(ع) فرمودند «وَ الْحَجَّ تَقْوِیةً لِلدِّین؛ خداوند، حج را وسیله تقویت دین قرار داده است» و همچنین امام رضا(ع) با اشاره به حکمت‌های متعدد حج فرمودند «یکی از حکمت‌های حج بازداشتن جان‌ها از فساد قلب است». از دیدگاه علامه طباطبائی در داستان حضرت ابراهیم و حرکت او به سوی حرم الهی و بردن فرزند و همسر به صحرای مکه و سپس ذبح اسماعیل و آمدن ندای آسمانی و بنای کعبه و… دوره کاملی از سیر عبادی و سلوک روحانی و معنوی انسان را از تنگنای خود و خودپرستی تا اوج قرب به خدا و رستن از تعلقات و وابستگی‌های مادی و پیوستن به مقام رب و رکون به دار کبریا می‌یابیم.

ابعاد اجتماعی حج

علیزاده ادامه داد: از دیدگاه عالم ربانی آیت‌الله ملکی تبریزی، نیز هدف اصلی از تشریع حج و سایر عبادات، تقویت بعد روحانی(معنوی) است تا انسان با معنویت شده و از عالم جسم، به عالم «معنی» ترقی کند و شناخت خدا، دوستی و انس او را به دست آورد و در سرای کرامت او با اولیایش به سر برد. حج دارویی الهی و مرکب از اجزای بسیار نافعی برای بیماری‌های دل است.

وی در خصوص پیام اجتماعی حج بیان کرد: حج به‌علت وسعت و گستردگی اثرگذاری شامل همه ابعاد زندگی فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی می‌شود یعنی حج در همه ابعاد وجودی بشریت تأثیرگذار هست. شاید به ضرس قاطع بتوان گفت بزرگترین آثار حج در «بعد اجتماعی» آن است، یعنی حج مظهر بعد اجتماعی اسلام هست که دلایل و مصادیق آن عبارت از ظاهر شدن حج در قامت بزرگترین همایش همگانی مسلمانان در طول یک‌سال است. به عبارتی حج بزرگترین مصداق همایش صلح‌آمیز جهانی است تا جایی که در این همایش عظیم وظایف انسان‌های مسلمان در محافظت از دعوت حق و رسالت راستین اسلام و اصلاح ایمان و اخلاق و وحدت افراد و جوامع، مسلمانان در مقابل همه آن پدیده‌ها، اجتماعات و کنفرانس‌های عمومی برای بیان دیدگاه‌های اسلام عملیاتی می‌شود.

علیزاده با تأکید بر اینکه اساسا اسلام بر مساوات و برابری و همبستگی توصیه می‌کند، افزود: به همین خاطر روزانه، مردم را برای نماز جماعت در مساجد جمع می‌کند و هفته‌ای یک‌بار برای نماز جمعه و سالی یک‌بار هم برای حج، مردم را از سراسر جهان گرد هم می‌آورد.

مدیرکل اوقاف گیلان ظاهرشدن حج در قامت همایش جبهه اخوت و برادری ایمانی را از دیگر آثار اجتماعی حج مطرح کرد و گفت: در مراسم و اماکن و مناسک حج هیچ چیزی مثل رنگ، زبان، لباس و میهن مانع اخوت و برادری مؤمنانه نمی‌شوند زیرا خداوند حج را از کسی که آن را پوششی برای به‌دست آوردن نام و شهرت و یا ثروتی بی‌ارزش قرار دهد، نمی‌پذیرد. علاوه‌ بر این ظاهرشدن حج در قامت احیای مجدد توحید از دیگر آثار حج بوده یعنی وقتی مسلمان به مکه که منبع و سرچشمه اسلام است، مشرف می‌شوند در واقع نماد و نشانه خداپرستی و یکتاپرستی را در درون خودشان زنده می‌کنند.

وی با اشاره به ظاهر شدن روحیه مساوات و برادری با اهداف و اعمال مشخص در مکان واحد در ایام حج، تصریح کرد: وقتی حاجیان به حج می‌روند هیچ فرقی بین آنها وجود ندارد یعنی ثروتمند و فقیر، سیاه پوست و سفید پوست، همه یکی هستند و یک لباس سفید بدون جیب می‌پوشند و یک شعار «لَبَّيكَ الَّلهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لا شَريكَ لَكَ لَبَّيْكَ» را تکرار می‌کنند.

علیزاده با اشاره به از سرگیری ارتباط دیپلماتیک ایران و عربستان و اهمیت مراسم حج امسال، افزود: اساساً دین اسلام به وحدت و همگرایی و تعاملات اجتماعی و بین‌المللی جهت جلب و جذب منافع برای امت اسلامی و مسلمان به‌ویژه در بین کشورهای مشترک المنافع دینی و مذهبی دارد و همچنین به گسترش ارتباط بین دول اسلامی تأکیدات بسیاری دارد. ایران و عربستان هم که ازکشورهای بسیار مهم و تأثیرگذار در منطفه هستند، قطعا تعاملات‌شان با حفظ استقلال به نفع طرفین و همه کشورهای منطقه است.

آثار احیای ارتباط دیپلماتیک ایران و عربستان در مراسم حج

وی با اشاره به برکات ارتباط دیپلماتیک ایران و عربستان، گفت: عربستان از ایجاد مانع ارتباط‌گیری ایران با دیگر کشورهای عربی منصرف می‌شود، چون ایحاد تعاملات به نفع طرفین هست و ورود عربستان به ایجاد مانع قطعاً به ضرر او هم خواهد بود؛ همچنین ارتباط مناسب دو کشور باعث بهبود اوضاع در سفر مسلمانان به خانه خدا خواهد شد که نمونه آن را در تکریم کردن عربستانی‌ها از حاجیان ایرانی و یمنی و... در حج امسال شاهد بودیم. خدمات‌رسانی به زائران و حاجیان ایرانی در آنجا بهتر و راحت‌تر و در سایه آرامش و آسایش انجام می‌شود و امورات دیگر با تسهیل بیشتری پیش می‌رود، این ارتباط فی مابین مقدمه‌ای برای افزایش ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی چندجانبه در منطقه شده و مانع نفوذ بیشتر دشمنان انقلاب و امت اسلامی به‌ویژه آمریکا و جبهه استعماری و استکباری می‌شود.

مدیرکل اوقاف گیلان با اشاره به اینکه سفر حج می‌تواند زمینه آشنایی با سایر مسلمانان جهان را فراهم کند، بیان کرد: یکی از موضوعات مهمی که در جریان اثرگذار حج جامعیت، عمومیت و گستردگی آن است، یعنی حج یک جریان گسترده و فراگیر بوده و فقط اختصاص به شیعه و سنی و مسلمانان ندارد؛ بلکه حج در تمام ادیان آسمانی از جایگاه ویژه و برجسته‌ای برخوردار است و به‌عنوان مناسکی مقدس به پیروان دیگر ادیان هم تعلق دارد و حتی آیین‌های غیرآسمانی نیز مناسکی شبیه حج دارند که این از ظرفیت عظیم حج حکایت دارد و شاید بتوان گفت که آثار هدایتی حج به همه بشریت تعلق دارد.

علیزاده گفت: در این مراسم بستر آشنایی همه پیروان ادیان فراهم است تا همگان از این ظرفیت عظیم استفاده کنند و با مسائل مختلف، فردی، اجتماعی و همچنین مسائل فرهنگی، عقیدتی، سیاسی مثل شناخت دشمن و مقابله و اعلام برائت از دشمن مشترک و نیز مسئله اقتصادی مثل راه‌اندازی بازار مشترک و حتی نظامی، همدیگر آشنا و تعاملات فکری و فرهنگی داشته باشند و آن را در مسیر نفع رساندن به جوامع اسلامی و بهره‌برداری برای رسیدن به اهداف متعالی حج در مسیر موفقیت فراوان امت ابراهیمی و الهی رهنمون نمایند.

وی با اشاره به تعبیری از مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «حج جای تظاهر، تشاور و تعاهد است. در حج مسلمانان باید یکدیگر را پیدا کنند نه فقط اجسام یکدیگر را بلکه دل‏ها و فکرهای یکدیگر را پیدا کنند»، تأکید کرد: خروجی حج باید چنین مواردی باشد. رهبر معظم انقلاب در سخن دیگری می‏‌فرمایند «حج، ذخیره‏ای بزرگ برای دنیای اسلام است و استفاده صحیح از آن می‏تواند منافع لازم و حیاتی امت اسلام را تأمین کند. تعیین ایامی خاص برای برگزاری مراسم حج، با این هدف مهم صورت گرفته است که مسلمانان اقصی نقاط جهان بتوانند با استفاده از این فرصت استثنایی با یکدیگر تماس و ارتباط برقرار کنند و با هم‌فکری و تبادل نظر، راه علاج مسائل و مشکلات خود را بیابند».

مدیرکل اوقاف گیلان در خصوص پرهیز از تجمل‌گرایی و اسراف در مراسم ولیمه حج، بیان کرد: در فرهنگ دینی و قرآنی و سیره جاریه انبیاء و اولیای الهی و فقها و علمای عظیم‌الشأن و سنت پیامبر(ص) ما به موضوع اطعام در مناسبت‌های مختلف مثل محرم، صفر، غدیر، قربان و... و نیز اطعام در قالب ولیمه عروسی، تولد فرزند، خرید منزل مسکونی، سفرهای زیارتی از جمله حج سفارش و مستحب دانسته شده است؛ امام باقر(ع) فرمودند: «الوليمة يوم و يومان مكرمة، و ثلاثة أيام رياء و سمعة؛ وليمه دو روز نخست، بزرگواری و كرامت و در روز سوم، ريا است»؛ آن نکته اساسی که در این اقدامات مؤمنانه باید مورد توجه قرارگیرد، پرهيز از اسراف و تبذیر و دوری از تجملات و چشم هم چشمی و هرگونه کار حرام و غیر شرعی و نیز دعوت از فقرا و مستمندان و بی‌بضاعت‌ها و رعایت تقوای الهی است.

وی افزود: در شرح حال رجبعلی خياط آمده «در بازگشت از سفر حج، شيخ و جمعی ديگر را برای دادن وليمه حج به منزل دعوت كردم، چلوكباب درست كرده بوديم. برای جناب شيخ و چند نفر از مهمانان خصوصی سفره ديگری در بالا ايوان انداختيم. شيخ كه متوجه اين داستان شد مرا صدا كرد و فرمود: چرا پز می‌دهی؟! خودت را نگير، ميان مردم فرق نگذار، اگر برای خدا هست همه را با يک چشم نگاه كن، چرا به عده‌ای امتياز می‌دهی؟ نه، من هم قاطی همه اين‌ها، هيچ فرقی قائل نشو».

حفظ دستاوردهای سفر حج

علیزاده بیان کرد: در روايتی از پيامبر(ص) درباره نشانه‌های آخر الزمان آمده است: «زمانی می‌رسد كه ثروتمندان امت من برای تفريح به حج می‌روند و مردم عادی برای تجارت و فقرای امت برای خودنمايی و كسب عنوان و اعتبار به اين سفر می‌پردازند؛ بلكه در آن زمان گروهی قرآن را برای غير خدا آموزش می‌دهند و آن را به صورت ترانه در می‌آورند»؛ پس مهم است که این اقدام ارزشمند برای خدا و در خدمت به مردم و با رعایت آموزه‌های دینی و اسلامی و بدون ریا و تظاهر به ثروت و تکبرو ... باشد چون حج یک موضوع معنوی و دینی و عامل پاکی و تطهیر از همه بدی‌ها و ناخالصی‌ها و کینه‌ها و بغض‌ها و دیگر سیئات هست لذا نباید با این کارها آلوده شود زیرا با روح حج مخالفت دارد.

مدیرکل اوقاف گیلان در خصوص آداب استقبال از زائران خانه خدا و حاجیان، تصریح کرد: در فرهنگ دینی ما بسیار به جلب رحمت الهی سفارش شده است از جمله عوامل جلب رحمت الهی انجام عمل عبادی حج در دین مبین اسلام است، به‌طوری که در روایات داریم هر کس ماه رمضان بر او بگذرد ولی آمرزیده نشود، از رحمت خدا بی نصیب می‌ماند مگر اینکه عرفات را درک کند. حج آن‌قدر ارزشمند بوده و از جامعیت برخوردار است که هرکسی به نام حج و ایام حج کاری انجام دهد، قطعاً از عنایت و رحمت خدا برخوردار می‌شود و ثواب حج و حاجی را می‌برد، یکی از آنها همکاری، همراهی، تعامل و همدلی قبل و بعد از مراسم حج با حاجیان و زائرین حرم الهی و نبوی است.

وی با برشمردن همراهی و تعامل با حاجیان در قبل و بعد از سفر حج، گفت: همراهی و کمک به خانواده حاجی و حفظ و حراست از اموال و دارایی او، استقبال از حاجی در هنگام مراجعت از حج با قید فوریت و تعجیل که امام سجاد(ع) با اهمیت این امر می‌فرماید «به ديدار حاجی رفته سلامش كنيد و با وى دست دهيد»، احوالپرسی مؤمنانه و مخلصانه، تقاضای دعا از حاجی برای آمرزش گناهان چون در روایات آمده که دعای حاجی مستجاب است.

علیزاده در خصوص بهره‌مندی از دستاوردهای این سفر معنوی، افزود: یکی از موضوعات مهم در به‌دست آوردن معنویت و کسب معارف الهی بعد از تحمل سختی‌ها و مرارت‌هایی که در این مسیر به‌طور طبیعی وجود دارد، حفظ این دستاورهای معنوی و معرفتی است. مناسک و مراسم حج که به لحاظ مادی و معنوی و طول سفر و مسائل جغرافیایی مثل گرمای تابستان و... سختی‌های خودش را با وجود دلنشینی دستاوردهای بسیاری دارد، لذا وظیفه حفظ این آثار و دستاوردها بسیار مهم و حیاتی است.

مدیرکل اوقاف گیلان گفت: حاجی در حفظ دستاورها باید تلاش کند که اندیشه و تفکر عمیق و بصیرت دقیق نسبت به حج و پاکی روح و تزکیه جان از آلودگی‌های معنوی  داشته باشد که این اندیشه و تأمل درباره آن، می‌تواند کمک کار او در حفظ و گسترش دستاوردهای این سفر معنوی باشد. همچنین توجه به جایگاه حاجی و احترام و موقعیت اجتماعی که بخاطر این سفر معنوی بدست آورده اهمیت دارد؛ رعایت عزت نفس، طهارت و پاکی همه جانبه در حوزه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و همچنین رعایت تقوای مؤمنانه و فراگیر و توجه مدبرانه و مداوم به آبرویی که خداوند نصیبش کرده و او را مورد احترام مؤمنان قرار داده از دیگر دستاوردهای معنوی سفر حج است که حاجیان باید در طول سال نسبت به حفظ آنها اهتمام داشته باشند.