موفقیت تحصیلی محصول مشترک توانایی ذهنی و خواستن است

علیرضا یاوری کلور، روانشناس و مدیر مرکز آموزشی و توانبخشی مشکلات ویژه یادگیری کودکان به مناسبت هفته معلم در گفت‌و‌گو با ایکنا از گیلان به بررسی مبحث کودکان دیرآموز پرداخت و بیان کرد: دیرآموز به افرادی گفته می‌شود که در حدفاصل بین افراد عقب‌مانده ذهنی و افراد با عملکرد هوشی طبیعی قرار می‌گیرند و حدود ۱۴ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند. این افراد از نظر هوشی در محدوده طبیعی ضعیف هستند و احتمالاً نمی‌توانند از توانایی‌هایی همسالان خود در شرایط یکسان بهره‌مند باشند.

این کارشناس ارشد روانشناسی عمومی با بیان اینکه موفقیت تحصیلی در مدرسه محصول مشترک توانایی ذهنی و خواستن است، اظهار کرد: چنین محدودیتی مشخصاً اثر خود را بر روی مهارت‌های تحصیلی و متعاقباً پیشرفت تحصیلی این دانش‌آموزان می‌گذارد. در نتیجه تنها نمود بارز در این دانش‌آموزان که ما را به احتمال وجود محدودیت‌هایی در عملکرد آنها هدایت می‌کند، همان مشکلات تحصیلی آنهاست.

بیشتر بخوانید:

• معلمان دانش‌آموزان را با وظایف بندگی آشنا کنند
• سخت‌گیری در آموزش و پرورش جوابگو نیست
• رسالت معلمان در علاقمندی دانش‌آموزان به معارف دینی

وی با اشاره به اینکه یادگیری بر یادگیری بنا نهاده می‌شود و اگر بنای یادگیری‌های پیشین مستحکم نباشد، یادگیری جدید به دشواری تشکیل خواهد شد، تصریح کرد: مشکلات رفتاری دانش‌آموزان دیرآموز، ذاتی نبوده بلکه واکنشی به مشکلات تحصیلی، انتظارات خانواده و مدرسه و به‌وجودآمدن احساس ناکامی در خود فرد است. کودکان دیرآموز دارای اعتمادبه‌نفس و دامنه توجه پایین و ضعف در انگیزه هستند. آن‌ها بسیار محبت‌پذیر بوده و به بازی توجه ویژه دارند.

این روانشناس گروه جهادی مناطق کم‌برخوردار به برخی ویژگی‌های دیگر این دانش‌آموزان اشاره کرد و خاطرنشان کرد: آن‌ها به‌علت عملکرد ضعیف تحصیلی در کلیه دروس شناسایی شده و در حافظه دیداری و شنیداری مشکلات جدی دارند که موجب ضعف در دیکته‌نویسی آن‌ها می‌شود. بعد از انجام بخشی از تکالیف، احساس خستگی و بی‌حوصلگی کرده و به بهانه‌های مختلف از ادامه کار طفره می‌روند که این عامل، نصیحت و تذکر والدین را به دنبال دارد. اکثریت این کودکان تأخیر جدی در رشد کلامی و حرکتی داشته و دیرتر از بقیه همسالان، روند رشد را طی کرده‌اند.

مدیر مرکز آموزشی و توانبخشی مشکلات ویژه یادگیری کودکان تلفیق دانش‌آموزان دیرآموز در کلاس‌های عمومی مدارس عادی را مدنظر قرار داد و تصریح کرد: از اهداف این تلفیق می‌توان به برگرداندن ساختار طبیعی محیط آموزشی که در آن افراد دارای توانایی‌های بیشتر در کنار افرادی با توانایی‌های کمتر قرار گیرند، آماده ساختن دانش‌آموزان دیرآموز برای ورود به جامعه عادی و همچنین آشنا ساختن دانش‌آموزان با همسالان خود در جهت پذیرش آن‌ها به عنوان افرادی در جامعه خودشان اشاره کرد.

یاوری با برشمردن راهکارهای تربیتی و آموزشی در این راستا، گفت: از زدن برچسب و اعمال فشار، تهدید، تنبیه، مقایسه با همسالان و ... پرهیز شود. باید ضمن شناسایی و شکوفایی استعدادهای این کودکان، آموزش مهارت‌های شخصی و اساسی زندگی در رأس این برنامه‌ها قرار بگیرد. مفاهیم به‌صورت عینی و ملموس ارائه شود و تکرار و تمرین از سوی معلمان جهت تثبیت یادگیری صورت گیرد.

وی نقش معلمان را در یادگیری و رشد شخصیتی کودکان دیرآموز بسیار چشمگیر دانست و اذعان کرد: معلمان در برخورد صحیح با این دانش‌آموزان می‌توانند ضمن کمک به مسئله تحصیلی آنان، موجب تقویت اعتماد‌به‌نفس و خودباوری آن‌ها نیز شوند. در این راستا راهکارهایی نظیر داشتن حق انتخاب، کوتاه کردن تکالیف، اصلاحاتی در ارائه مفاهیم انتزاعی، ساده‌سازی سطح مواد خواندنی، کمک به پاسخ دادن، یادگیری همکارانه و ... پیشنهاد می‌شود.

این روانشناس گروه جهادی مناطق کم‌برخوردار با بیان اینکه کار با دانش‌آموز دیرآموز باید استمرار داشته باشد و منحصر به زمان خاصی نباشد، عنوان کرد: باید به خانواده دانش‌آموز دیرآموز اطلاع‌رسانی کرد تا به شناخت بیشتری در مورد شرایط فرزندش و کمک به ایشان برسند. الزاما با دانش‌آموز دیرآموز در منزل بصورت جبرانی کار شده و علیرغم شکستهایش در امور تحصیلی، در خانواده نباید مورد تحقیر و بی‌احترامی قرار گیرد. باید توجه داشت که کودک علاوه بر مهارت‌های آموزشی به کسب مهارت‌های اجتماعی نیز نیازمند است.

وی در پایان افزود: اگر کودکان دیرآموز در همان کلاس‌های اول و دوم آموزش مناسب ببینند و درگیر فعالیت‌هایی شوند که به‌طور نظام‌دار جذب سیستم ادراکی آنها شود و مهارت کلامی آنها را رشد دهد، هم نمرات کلاسی و هم رشد هوشی آنها پیشرفت خواهد‌کرد. باید فعالیت‌های یادگیری به صورت گام به گام و با حجم کمتری انجام شود. برای حصول نتیجه مطلوب، خانواده‌ها به‌طور مؤثر با معلم همکاری کرده و معلم از این همکاری استقبال کند.