هوش مصنوعی باعث شفافیت حکمرانی می‌شود

به گزارش ایکنا، حسن بشیری، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی همدان، 12 دی ماه در نشست علمی «هوش مصنوعی و حکمرانی آینده» که از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، گفت: سایتی در دانشگاه استنفورد برای هوش مصنوعی طراحی شده است که در آن حدود یک میلیون و 280 هزار تصویر گردآوری شده است و 50 هزار تصویر هم برای اعتبارسنجی سیستم و ارزیابی عملکرد آن وجود دارد. از سال 2011، نرخ خطا در هوش مصنوعی به تدریج پایین آمده است و تا جایی که خیلی از محققان برجسته در این عرصه زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند، یعنی ماشین‌ها بهتر از انسان‌ها کار می‌کنند.

وی افزود: در سال 2015 روزنامه گاردین مطلبی نوشت و تایید کرد که کامپیوترها بهتر از انسان‌ها کار می‌کنند، یا مایکروسافت، مرد دانا و پیرخردمند داستان‌ها را هوش مصنوعی عنوان می‌کند، شاید پرسیده شود گوگل هم به هر سؤالی که داشتیم جواب می‌داد ولی پاسخ این است که گوگل سندها و متن‌هایی به ما می‌دهد که ما جواب را از آن می‌خوانیم ولی امروزه همه موتورهای جستجوگر به سیستم سؤال جواب تبدیل شده‌اند و اینطور نیست که صد صفحه مطلب برای ما بیاورند بلکه برای هر سؤال یک خط یا دو خط جواب می‌دهند.

بشیری بیان کرد: از سال 2020 به بعد قرار بود ماشین‌هایی تولید شوند که نیاز به راننده نداشته باشند و امروز شرکت تسلا آن را تولید می‌کند؛ زمانی آرزوی بشر این بود که یک ماشین را در برابر انسان قرار دهند و قدرت او را بسنجند به همین دلیل در اواخر قرن 20 چندین بازی شطرنج بین انسان و ماشین برگزار شد که یکبار کامپیوتر شکست خورد و یکبار مساوی شد و مابقی دفعات برد. در 1985 یک فرد چینی پروژه خود را همین بازی شظرنج طراحی کرد و اولین مقابله انسان و ماشین شکل گرفت.

وی اضافه کرد: پروژه آپولو هم باعث تقویت عرصه‌های مختلف نجوم و فیزیک و زمین‌شناسی و  ... و به اصطلاح لندمارک است. برای سال 2050 هم قرار است تیمی از ربات‌های فوتبالیست تولید شود  که در مقابل قهرمان جام جهانی در آن سال مسابقه بدهد، این پروژه هم از سال 1994 مورد بررسی قرار گرفت و به تدریج تکمیل شده است.

آینده در اختیار هوش مصنوعی است

استاد دانشگاه صنعتی همدان با بیان اینکه ساخت مغز مصنوعی و شبیه‌سازی کامل مغز انسان از دیگر اهداف و برنامه‌های دانشمندان هوش مصنوعی است، تصریح کرد: تا سال 2019 340 اختراع ثبت شده و یک میلیون و 600 هزار مقاله در حوزه هوش مصنوعی نوشته شده و از سال 2001 روند آن شدت گرفت ولی تبدیل آن به موضوعات تجاری و صنعتی 12 سال بعد رخ داد.

وی افزود: همچنین رشد اختراعات در هوش مصنوعی ده درصد از عرصه‌های دیگر بالاتر است یعنی همه شرکت‌های مطرح دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که آینده از آن هوش مصنوعی است و به شدت در این عرصه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

جایگاه ایران در هوش مصنوعی

بشیری اضافه کرد: یادگیری ماشین یک سوم از تحقیقات هوش مصنوعی را در بردارد، در سال 2013 حدود 9500 تحقیق ثبت شده که در سال 2020 به 20 هزار عدد رسیده است. دانشگاه‌های کمبریج، آکسفورد و ... در حوزه هوش مصنوعی پیشتاز هستند ولی دانشگاه‌های چین هم به شدت در این عرصه‌ها فعال هستند و چند دانشگاه در چین گوی سبقت را ربوده‌اند همچنین شرکت ام وی ام هم درخواست اختراع زیادی را ثبت کرده است. ایران در حوزه (پاتنت) و تقویت تجاری سازی در این عرصه، بد عمل کرده است ولی در زمینه مقالات علمی و منطق فازی رتبه برتری دارد. در حوزه عملکردی هوش مصنوعی هم ایران صاحب جایگاه خوبی است.

وی اضافه کرد: بازیگرانی که در ثبت و انتشار حق اختراع فعال هستند از بین 500 متقاضی برتر، 167 دانشگاه و مرکز تحقیقات دولتی هستند و مابقی شرکت‌های حوزه فناوری هستند و از 167 مرکز هم بیش از صد مرکز متعلق به چین است و آمریکا هم 20 مرکز دارد و کره جنوبی 19 مرکز. الان خود هوش مصنوعی نرم‌افزار نوشته و می‌تواند برنامه تولید کند، قوانین جدید کشف و سیستم را با تجربه‌تر می‌کند چون دنیا باید اطمینان حاصل کند که هوش مصنوعی می‌تواند کاملا در خدمت اهداف درست انسان باشد.

بشیری درباره رابطه هوش مصنوعی و حکمرانی تصریح کرد: حکمرانی موضوعی است که ذینفعان مختلف در آن نقش دارند، اینکه بتوانیم بین انسان‌ها برابری ایجاد کرده و تصمیم‌گیری‌ها را به صورت مؤثر انجام دهیم و حکمرانی بتواند پاسخگو باشد و شفافیت داشته باشد و براساس قوانین مدون درآید باید اطلاعات و آمار مناسب و درست داشته باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی همدان بیان کرد: اگر قرار است حکمرانی با هوش مصنوعی انجام شود باید نقش انسان و نقش ماشین را ببینیم، چارچوب‌های این موضوع، مبتنی بر کارآیی سیستم، امنیت آن، حریم خصوصی و شفافیت در عملکرد سیستم است. مثلا در سیستم قضایی آمریکا در پردازش‌های هوش مصنوعی احتمال جرم را برای سیاه‌پوستان، 80 درصد در نظر گرفته است یعنی پیش فرض نادرستی به آن داده شده است بنابراین نقش داده‌ها و آمار بسیار مهم است.

وی ادامه داد: چارچوب دیگر حکمرانی هم این است که سیستم‌های جامع اگر قرار است به هم متصل شوند باید شفافیت در پاسخگویی وجود داشته باشد، مثلا اگر ماشینی تصادف کرد  اطلاعات آن به صورت درست و شفاف در اختیار سامانه قرار بگیرد تا وقتی مثلا قرار است خدماتی در مورد فروش ماشین‌های دست دوم به مردم داده شود تعداد تصادفات آن، سال تصادف و میزان خسارت و ... به مشتری ارائه شود.  

رابطه هوش مصنوعی و شفافیت

بشیری بیان کرد: چندسال قبل، کتابی با عنوان «همه دروغ می‌گویند» منتشر شده  و مطلب اصلی کتاب این است که گوگل از همه ما بهتر خودمان و فرزندانمان را می‌شناسد، چون دسترسی به داده دارد و دسته‌بندی می‌کند، ما گاهی بیماری خود را به اعضای خانواده نمی‌گوییم ولی آن را در اختیار گوگل می‌گذاریم و وقتی در طول چند ماه دائما یک موضوع مانند دارو را جست‌وجو می‌کنیم با ذائقه ما آشنا می‌شود. 

وی افزود: خیلی از شرکت‌ها هم از طریق فروش داده، پول درمی‌آورند، مثلا اطلاعات ماشین‌های دست دوم را می‌فروشد، مثلا کسی که می‌خواهد ماشین دست دوم بخرد سیستم تعداد تصادفات، تغییر قطعات و میزان خسارت وارده به ماشین و ... را نشان می‌دهد. اینها اطلاعات را از نمایندگی‌های تعمیر ماشین و پلیس خریداری می‌کنند. البته در ایران، پلیس همه اطلاعات را ثبت نمی‌کند و اگر هم ثبت کند در اختیار شرکت‌های خصوصی قرار نمی‌دهد.