خطر تعطیلی همیشگی در کمین مساجد آلمان

به گزارش ایکنا، مدت زمانی است که محدودیت‌های ایجاد شده برای مقابله با ویروس کرونا در آلمان کاهش یافته و مراکز مذهبی نیز دوباره کار خود را از سر گرفته‌اند؛ در حالی که بسیاری از مسلمانان برای بازگشایی مساجد با مشکلات متعددی روبه‌رو شده‌اند و حتی برخی از مساجد آلمان در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند. به ‌نظر می‌رسد که بحران کرونا باعث شده تا کمبودها و نقایص موجود در مساجد، نمایان شوند.

بنا بر اعلام رایزنی فرهنگی ایران در آلمان، هادی آواد، نویسنده وب‌سایت offenkundiges، در گزارشی مفصل به مشکلات موجود مسلمانان و مساجد آلمان پرداخته است. به اعتقاد وی، اگر این مشکلات به‌زودی حل نشود، می‌تواند منجر به تعطیلی همیشگی مساجد آلمان شود. آنچه در ادامه می‌خوانید ترجمه بخش‌هایی از این گزارش است:

پس از آن که بحران کرونا، هفته‌ها مراکز مذهبی در سراسر جهان را به تعطیلی کشانده بود، اکنون این مراکز در بسیاری از نقاط جهان، درهای خود را به روی عبادت‌کنندگان باز کرده‌اند. این در حالی است که مسئولان مساجد آلمان در حال‌ حاضر با مشکلات متعددی روبه‌رو شده‌اند. اگر این مشکلات و نقایص به‌زودی برطرف نشوند، در آینده شاهد تعطیلی اکثر مساجد آلمان خواهیم بود.

مشکلات مالی

بزرگترین معضل مساجد آلمان، مشکلات مالی است. مسئولان مساجد، بخش اصلی مخارج خود را از طریق کمک‌های مالی در نمازهای جمعه تأمین می‌کنند. در نتیجه تعطیلی مساجد در بحبوحه شیوع بیماری کرونا موجب شده که بسیاری از آنها با مشکلات شدید مالی مواجه شوند. البته این تنها مشکل کشور آلمان نیست. در بیشتر کشورهای اروپایی مساجد در این مدت با مشکلات مختلف روبه‌رو شده‌اند. حتی در اتریش، کشور همسایه آلمان، نیز یک‌سوم انجمن‌های مساجد اعلام کرده‌اند که در حال تعطیلی هستند.

در این میان، بسیاری از خود می‌پرسند که چگونه می‌توان مشکل مالی مساجد را برطرف کرد؟ برخی نیز از خود سؤال می‌کنند که چرا مسئولان مساجد نتوانسته‌اند، در این سال‌ها به جز نماز جمعه و رویدادهای مختلف، راه دیگری برای تأمین بودجه پیدا کنند شکی نیست که مسئولان باید راه دیگری برای تأمین بودجه مساجد پیدا کنند. تا زمانی که بودجه مساجد فقط از طریق کمک‌های مالی نماز جمعه، روز عاشورا و اعیاد مختلف تأمین ‌شود، خطر تعطیلی انجمن‌های اسلامی و مساجد نیز وجود دارد.

حق عضویت

کارشناسان امور مذهبی در آلمان معتقدند که مساجد باید مانند کلیساها از حق عضویت برای تأمین بخش اصلی بودجه خود استفاده کنند. البته باید در کنار حق عضویت،‌ کمک‌های مالی نمازگزاران را نیز حفظ کرد. فقط در این صورت می‌توان مساجد و مراکز مذهبی را توسعه داد.

طبیعی است که ایجاد حق عضویت در مساجد با مخالفت‌های زیادی نیز روبه‌رو خواهد شد، اما ائمه مساجد می‌توانند در خطبه‌های نماز جمعه مشکلات موجود را با اعضا در میان بگذراند و راه‌حل برون‌رفت از تعطیلی این مراکز را مطرح کنند. به ویژه اکنون که شاهد تعطیلی بسیاری از مساجد در اروپا هستیم، محافظه‌کاران نیز بهتر می‌توانند خود را با اصلاحات در مساجد تطابق دهند.

علاوه بر این، ساختمان اکثر مساجد آلمان اجاره‌ای است و مسئولان مساجد در سال‌های اخیر برای تأمین هزینه‌های اجاره با مشکلات زیادی روبه‌رو بوده‌اند. از این ‌رو، اعضای انجمن‌های اسلامی باید راهی برای خرید زمین و ساخت مساجد نیز پیدا کنند.

اختلافات مسئولان و اعضای مساجد

پیش از آنکه بحران کرونا، مراکز مذهبی در آلمان را به تعطیلی بکشاند، خبرهای بسیاری درباره اختلاف مسئولان و اعضای مساجد در آلمان به گوش می‌رسید. اکثر آنها بر سر باز یا بسته ‌بودن مساجد در دوران کرونا با یکدیگر اختلاف داشتند و هیچ ‌یک حاضر نبودند نظر دیگری را بپذیرند.

البته این اختلافات تنها به دوران کرونا ختم نمی‌شود. پیش از آن نیز در اکثر مساجد و انجمن‌های اسلامی، اختلافات مشکل‌ساز دیده می‌شد. این در حالی است که اختلاف میان هیئت مدیره و اعضای یک مرکز مذهبی می‌تواند موجب فروپاشی آن شود. این موضوع را هم نباید از یاد برد که بحران کرونا و تعطیلی مساجد موجب شد تا میان هیئت‌مدیره و اعضای مساجد همبستگی ایجاد شود. در واقع، ترس از تعطیلی مساجد سبب شد که همه اعضا در کنار یکدیگر برای حل مشکلات موجود تلاش کنند.

اکنون نیاز داریم که این همبستگی را حتی در دوران پساکرونا نیز حفظ کنیم. هرج و مرج و تفرقه میان اعضای هر سازمانی می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود آورد و موجب فروپاشی آن شود. بنابراین حفظ همبستگی میان مسئولان و اعضای مساجد باید به اولویت همه مسلمانان بدل شود.

حملات نژادپرستانه

در سال‌های اخیر، گروه‌های راست افراطی بدون هیچ‌ گونه نگرانی به مسلمانان و مساجد در آلمان حمله می‌کنند. گزارش‌های جدید اداره آمار فدرال حتی نشان می‌دهد که تعداد این حملات افزایش داشته است. اسلام‌هراسی و حملات نژادپرستانه در برخی ایالت‌ها باعث شده که گروهی از اعضای مساجد، حتی از شرکت در نمازهای جماعت نیز بترسند.

در این میان، سیاستمداران آلمانی واکنش زیادی به افزایش این حملات نشان نمی‌دهند. به‌ نظر می‌رسد که این رفتار در آلمان طبیعی است؛ چرا که اعضای بسیاری از انجمن‌های اسلامی آلمان نیز با تأخیر نسبت به حملات نژادپرستانه به مسلمانان و مساجد در سراسر جهان واکنش نشان می‌دهند.

آنها معمولاً در برابر ظلم به سایر مسلمانان جهان سکوت می‌کنند. در حالی که براساس دستورات اسلامی، مسلمانان باید همیشه از حال یکدیگر با خبر باشند و در برابر حوادث مختلف از یکدیگر محافظت کنند. از نگاه اسلام، بی‌تفاوتی مسلمانان به یکدیگر باعث ایجاد تفرقه میان آنها می‌شود و در نهایت به ضرر تمام مسلمانان تمام خواهد شد.

به ‌نظر می‌رسد تفرقه دقیقاً همان اتفاقی است که برای اعضای مساجد آلمان نیز روی داده است. بسیاری از آنها تاکنون در برابر حملات پیش ‌آمده به مساجد و انجمن‌های اسلامی سایر کشورها واکنش شدیدی نشان نداده‌اند. این امر موجب شده که بسیاری از مساجد و انجمن‌های اسلامی در آلمان در موضع ضعف قرار گیرند و گروه‌های نژادپرست به راحتی به آنها حمله کنند. این فشارها می‌تواند در آینده، مساجد و مسلمانان را در شرایط سخت‌تری قرار دهد و حتی باعث تعطیلی آنها شود.

آموزش جوانان

توسعه کار مساجد و انجمن‌های اسلامی در هر کشوری با آموزش جوانان ارتباط مستقیم دارد، در حالی که بسیاری از مساجد در آلمان انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش جوانان ندارند. در بحبوحه بحران کرونا تنها مساجدی که روی جوانان سرمایه‌گذاری کرده بودند، توانستند به فعالیت خود ادامه دهند. در آن زمان، جوانان با اطلاعاتی که از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت داشتند، توانستند راه‌هایی برای ارتباط میان اعضا و همچنین برگزاری مراسم دعا و نماز به صورت آنلاین ایجاد کنند.

به نظر می‌رسد در دوران پساکرونا تمام مساجد باید آموزش جوانان را جدی بگیرند. در این راستا، مسئولان مساجد باید زبان آلمانی را فرا بگیرند و با شیوه ارتباط‌گیری با جوانان نیز آشنا شوند. آنها همچنین باید احساسات، افکار و نیازهای جوانان را بشناسند و بتوانند جوانان را به سوی خود جذب کنند.

بی‌کفایتی سازمان‌های بزرگ اسلامی

اینکه تعدادی از مساجد آلمان در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند، بی‌شک نشان‌دهنده بی‌کفایتی سازمان‌های بزرگ اسلامی است. آنها باید با تمام مساجد زیرمجموعه خود ارتباط داشته باشند و از آنها حمایت کنند؛ در حالی که تعداد زیادی از سازمان‌های بزرگ اسلامی در آلمان حتی از تعطیلی طولانی‌مدت مساجد در دوران کرونا نیز حمایت کردند.

در شرایطی که مسئولان کلیساهای مسیحی در آلمان به تعطیلی اماکن مذهبی در این کشور انتقاد داشتند، رؤسای چند سازمان بزرگ اسلامی در آلمان اعلام کرده بودند که از تعطیلی مساجد استقبال می‌کنند. این رفتار مسئولان سازمان‌های بزرگ اسلامی باعث شد تا صدای گروه‌های کوچک شنیده نشود.

البته این اتفاق فقط به دوران کرونا محدود نمی‌شود. متأسفانه مسئولان دولت‌های ایالتی همواره نظر رؤسای سازمان‌های بزرگ اسلامی را به عنوان نظر تمام مسلمانان آلمان در نظر می‌گیرند. این امر موجب شده که در سال‌های اخیر مسلمانان ناراضی به صورت مستقل دست به راه‌اندازی انجمن‌های کوچک بزنند و از زیرمجموعه سازمان‌های بزرگ اسلامی خارج شوند. این اتفاقات در بسیاری از موارد باعث تفرقه میان گروه‌های اسلامی شده است و باید برای آن راه‌حلی پیدا کرد.

پذیرش کورکورانه

همه می‌دانیم که رسانه‌های آلمان و بسیاری از نویسندگان وابسته به گروه‌های راست افراطی، حقایق را به نفع خود تغییر می‌دهند. در این میان، متأسفانه بسیاری از مسلمانان در آلمان تحت تأثیر نوشته‌های آنها قرار می‌گیرند و حتی اخبار دروغین درباره گروه‌ها و کشورهای اسلامی را نیز باور می‌کنند.

بی‌شک این اتفاق دلایل زیادی دارد، اما نداشتن آگاهی و اطلاعات کافی دلیل اصلی پذیرش کورکورانه در میان مسلمانان است؛ این در حالی است که مساجد می‌توانند در اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به اعضای خود نقش مهمی ایفا کنند، ولی متأسفانه مسئولان مساجد در آلمان چندان روی آگاه‌سازی اعضای خود کار نمی‌کنند. آنها باید جوانان و اعضای خود را تشویق ‌کنند تا به جای پذیرش هر اظهارنظری، روی آن تأمل کنند.

اگر آگاه‌سازی در مساجد صورت نگیرد و مسلمانان هر دروغی را به عنوان حقیقت بپذیرند، مشکلات بسیاری ایجاد می‌شود. در این شرایط، گروه‌های مخالف اسلام به‌راحتی می‌توانند در میان مسلمانان ناآگاه نفوذ کنند و اندیشه‌های خود را به آنها انتقال دهند. همان‌ طور که پیش‌تر گفته شد، بحران کرونا به مسلمانان آلمان نشان داد که مساجد این کشور با چه مشکلات و نقایصی روبه‌رو هستند. اگر این مشکلات به زودی حل نشود، می‌تواند منجر به تعطیلی بیشتر مساجد آلمان شوند؛ از این رو، انجمن‌ها و سازمان‌های اسلامی باید با شناخت نقاط ضعف و مشکلات، در رفع آنها بکوشند و تلاش کنند که مساجد این کشور را از بن‌بست پیش ‌آمده خارج کنند؛ فقط در این صورت می‌توان به توسعه مساجد در آلمان امیدوار بود.