سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور تصویب شد

به گزارش ایکنا؛ در اجرای ماده ۴ قانون برنامه پنجم توسعه کشور، تدوین سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در دستور کار کمیسیون و مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور قرار گرفت.

بعد از تشکیل جلسات کمیته راهبری سند در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای توسعه فرهنگ قرآنی، این سند با ۳ هدف، ۵ راهبرد و ۳۲ اقدام ملی طراحی و در جلسه ۲۶ کمیسیون به تصویب رسید.

متن کامل این مصوبه که در جلسات 35 و 43 به تصویب رسیده به شرح ذیل است:

با توکل بر پروردگار متعال و با عزم ملی برای نیل به جامعه متمسّک به قرآن و عترت (ع)، زمینهسازی تلفیق فرهنگ حوزه و دانشگاه با محوریت قرآن و عترت (ع) و استخراج علوم از قرآن مبتنی بر تبیین اهل بیت علیهم‌السلام و به منظور تحقق اهداف، سیاستها و راهبردهای منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه تولید دانش و تربیت نیروی انسانی، اجرایی‌سازی ماده 4 قانون برنامه پنجم توسعه کشور و جزء جیم ماده 37 قانون احكام دائمی برنامه‌‌های توسعه كشور و پشتیبانی از مواد و بندهای مرتبط در نقشه جامع علمی کشور، نقشه مهندسی فرهنگی، سند راهبردی کشور در امور نخبگان و سند دانشگاه اسلامی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی در جلسات 35 و 43 شورای توسعه فرهنگ قرآنی، «سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور» (مصوب جلسه 26 مورخ 8/2/1397 کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور) را به شرح زیر به تصویب رساند:
چشم انداز افق 1404: شكل‌گیری جنبش علمی قرآنی در زمینه تربیت نیروی انسانی و تولید دانش در حوزه‌های مختلف الهیات و معارف اسلامی، علوم انسانی و هنر در راستای تأمین نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی
اصول حاکم
1. محوریت نص قرآن و تبیین پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) در پژوهش و آموزش عالی قرآنی
2. مسئله‌محوری نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی در جهت رفع نیازهای جامعه
3. تعامل سازنده كمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی كشور با سایر نهادهای سیاستگذار علوم اسلامی، انسانی و هنر
4. پرهیز از تصدی‌گری دبیرخانه كمیسیون در اجرای اقدامات سند و بهره‌مندی حداكثری از ظرفیت‌ دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه
5. اعمال سیاست‌ها و اجرای تصمیمات از طریق ساختارهای رسمی آموزش عالی و پژوهش کشور
اهداف
1. تحقق شایستگی‌های لازم در فراگیران دوره‌های رسمی و غیررسمی قرآنی برای انجام فعالیت‌های قرآنی و جهت‎دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی این دوره‌ها برای تأمین نیازهای جامعه بر اساس آموزه‌های قرآنی
2. قرآن محور دروس اولویت‌دار در رشته های الهیات و معارف اسلامی و ادبیات عرب و جهت‌دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی این دوره‌ها برای تأمین نیازهای جامعه بر اساس آموزه‌های قرآنی
3. جاری‌سازی آموزه‌های قرآنی در برنامه های درسی رشته‌های علوم انسانی و هنر و جه‌دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی این دورهها برای تأمین نیازهای جامعه بر اساس آموزه‌های قرآنی
راهبردها و اقدامات ملّی
راهبرد ملی1: استقرار و ارتقای نظام سیاستگذاری، هماهنگی، نظارت و ارزیابی پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور
اقدامهای ملی:
1. اصلاح و بهینه سازی ساختار و فرایندهای مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور و بسترسازی حقوقی و انگیزشی برای تأمین و ارتقای مستمر نیروی انسانی مرکز جهت ایفای نقش راهبری اجرای سند
2. طراحی نظام تصمیمسازی مشارکتی در جهت بهرهگیری از نظرات علمی و تجربی صاحبنظران
3. طراحی سازوكارهای برنامه‌ریزی و بودجه ریزی عملیاتی و نظارت بر اجرای سند در دبیرخانه کمیسیون
4. طراحی و استقرار نظام ارزیابی، سطح بندی و رتبه بندی مراکز و گروه‌های پژوهشی و آموزش عالی قرآنی و دستگاه‌های عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی با مشارکت دانشگاه و حوزه
5. بازطراحی ضوابط برنامه‌ریزی و گسترش آموزش عالی قرآنی منطبق با نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی
6. طراحی و پیادهسازی سازوکارهای گسترش فرهنگ وقف و خیریه و مشارکت مردمی در توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی با اولویت آموزش عالی غیررسمی و پژوهشهای کاربردی
7. تدوین و ارائه پیشنهادهای قانونی جهت ایجاد امتیازهای ویژه در قوانین و مقررات پژوهش و آموزش عالی کشور در راستای حمایت از اقدامات تأمین‌کننده نیازهای توسعه فرهنگ قرآنی
8. طراحی و اجرای برنامه معرفی و ترویج سند و اقدامات آن در سطوح تخصصی و عمومی
9. استقرار شبکه نظارت اجتماعی خبرگان حوزوی و دانشگاهی نسبت به فعالیت‌های نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور
راهبرد ملی 2: طراحی و ارتقای برنامه‌های درسی قرآنی نظام آموزش عالی دانشگاهی و حوزوی
اقدام‌های ملی:
1. نیازسنجی، طراحی و به روزرسانی رشتههای قرآنی دانشگاهی و حوزوی در مقاطع مختلف متناسب با نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی با جلب مشارکت حداکثری گروهها و اساتید صاحبنظر و اجرای آن
2. حمایت از تأسیس انجمن علمی مشاغل قرآنی و سایر تشكل‌های مورد نیاز در پژوهش و آموزش عالی قرآنی و طراحی سازوکارهای اثرگذاری آنها در برنامه‌های درسی آموزش عالی رسمی و غیررسمی و سایر بخش‌های مقتضی
3. حمایت از گروههای آموزشی رشته‌های الهیات و ادبیات عرب، علوم انسانی و هنر برای بازنگری، تدوین و اجرای برنامه‌ها و واحدهای درسی چندرشته‌ای و بینارشته ای قرآنی
4. استانداردسازی و ارتقای برنامه‌های درسی آموزش‌ عالی غیررسمی قرآنی با حمایت و همکاری کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی
راهبرد ملی 3: ارتقای نظام شناسایی، جذب، هدایت و توانمندسازی سرمایه انسانی نظام پژوهش وآموزش عالی قرآنی
اقدام‌های ملی:
1. طراحی و اجرای برنامه‌ها و دوره‌های مجازی دانش‌افزایی و كسب مهارت‌های پژوهشی قرآنی
2. طراحی و تصویب سازوکارهای تحصیل همزمان دانشجویان رشته‌های مختلف در رشتههای قرآنی با اولویت مقطع كارشناسی
3. طراحی و تصویب سازوکارهای تحصیل در دوره‌های فشرده رشته‌های مختلف برای استادان و دانشجویان رشته‌های قرآنی
4. طراحی و برگزاری جشنواره‌های دوره‌ای نقد و مناظره دانشجویی در موضوعات علمی توسعه فرهنگ قرآنی
5. هدایت ظرفیت‌های فعال دانشجویی در حوزه قرآن و عترت به سمت فعالیت‌های آموزش عالی و پژوهش قرآنی
6. طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگ‌سازی قرآنی در جامعه دانشگاهی و حوزوی کشور
7. شناسایی نخبگان و نهادهای قرآنی دانشگاهی و حوزوی جهان و ایجاد و تقویت شبکه همکاری آنان از طریق تعریف و اجرای دوره‌های آموزشی و طرح‌های پژوهشی مشترک، تبادل استاد، دانشجو وطلبه درقالب طرح جامع تعاملاتعلمیبین‌المللی قرآنی
راهبرد ملی 4: توسعه مطالعات و رویدادهای علمی و پژوهشی تأمین‌کننده دانش فرهنگسازی و نظام‌سازی قرآنی
اقدام‌های ملی:
1. تعیین و اعلام اولویت‌های پژوهشی نظام توسعه فرهنگ قرآنی به صورت دورهای با مشارکت صاحبنظران، دستگاه‌ها و گروههای ذیربط
2. اجرای «شیوه‌نامه حمایت از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های قرآنی دانشجویان و طلاب» و ترویج موارد برتر
3. طراحی الگوی ساماندهی، ارتقا و ارزشیابی نیازمحور مقالات، نشریات و رویدادهای علمی قرآنی و حمایت از اجرای آن
4. حمایت از گروه‌ها و انجمن‌های علمی رشتههای مختلف دانشگاهی و حوزوی جهت برگزاری رویدادهای علمی قرآنی (سخنرانی، نشست، مناظره‏، همایش‌، کرسی‌های نقد و بررسی و نظریه‌پردازی)
5. تعریف و اجرای طرح‌های مشترک پژوهشی قرآنی میان پژوهشگران داخلی و خارجی به ویژه کشورهای جهان اسلام
6. طراحی و اجرای جایزه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه پژوهش و آموزش عالی
7. فعال‌سازی ظرفیت جشنواره‌های علمی مختلف در حمایت از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآنی
8. اجرای «آیین‌نامه حمایت از تعاملات علمی بین‌المللی قرآنی»
9. حمایت از پژوهش‌های قرآنی در راستای ارتقای قرآن‌محور نظام‌های تبلیغات دینی و تعلیم و تربیت
راهبرد ملی 5: توسعه فضا، تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی
اقدام‌های ملی:
1. حمایت از توسعه کیفی و به‌روزرسانی مأموریت گروهها، مؤسسات پژوهشی و آموزش عالی قرآنی متناسب با ظرفیت‌های موجود و نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی
2. حمایت از افراد و گروه‌های مستعد جهت تأسیس مراکز رشد، کارورزی، پارک‌های علم و فناوری و مؤسسات دانش‌بنیان در جهت تولید آثار و محصولات قرآنی
3. راه‌اندازی سامانه جامع نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور با زیرسامانه های لازم برای اجرای اقدامات سند
چارچوب نهادی و الزامات اجرایی سند
1. مسئولیت سیاست‌گذاری کلان و ارزیابی و نظارت راهبردی بر اجرای سند و تصویب اقدامات جدید پیشنهادی کمیسیون بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی است.
2. مسئولیت برنامه‎ریزی و هماهنگی، نظارت و ارزیابی عملیاتی و تدوین و تصویب سیاستهای اجرایی، بر عهده کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور است.
3. کارگروههای تخصصی کمیسیون مسئولیت نظارت و ارزیابی برنامه‌های اجراشده توسط دستگاه‌های اجرایی را در چارچوب این سند برعهده دارند و دستگاه‌های مشارکت‌کننده موظفند در دوره‌های یک‌ساله، نتایج حاصل از اجرای برنامه‌ها را به کمیسیون گزارش کنند.
4. کلیه دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی‏ و همچنین مؤسسات و نهادهای مردمی مورد حمایت، موظف به همکاری با دبیرخانه کمیسیون تخصصی در اجرای سند میباشند.
5. مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی به عنوان دبیرخانه کمیسیون موظف است پس از تصویب سند، با تشکیل کمیته راهبری اجرای سند، جزئیات اقدامهای ملی منتخب را به تدریج در قالب شناسنامه اقدام شامل: تعیین دستگاه‌های همکار، افق زمانی، اهداف کمّی، شاخص‌های عملکردی، الزامات و سایر توضیحات مورد نیاز اقدام، با همکاری دستگاههای مربوط تدوین کند. شناسنامه‌های اقدام پس از تصویب در کمیسیون، با امضای رئیس کمیسیون، به دستگاههای ذیربط ابلاغ میشود.
6. مسئولیت بررسی برنامه‌های حوزه پژوهش و آموزش عالی قرآنی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف دولتی‏، عمومی و مردمی برای استفاده از اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و نظارت عام و مرحله‌ای بر اجرای آن، بر عهده کمیسیون است.
7. کمیسیون موظف است گزارش سالانه وضعیت پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور را به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه نماید.
8. کلیه اقدامات مربوط به اجرای سند در حوزه‌های علمیه با مدیریت و نظارت شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی حوزههای علمیه در چارچوب مصوبات کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور انجام میشود.
9. به منظور تحقق اهداف مصوب آموزش عمومی قرآن کشور در جامعه دانشگاهی و حوزوی و فضاسازی فرهنگی برای انس با قرآن و تدبر در آن، اقدامات فرهنگ‌سازی قرآنی و شناسنامه اقدامات مربوطه بر اساس سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن و سند راهبردی توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی کشور و با هماهنگی و تأمین اعتبار کمیسیونهای مربوطه، در شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی (موضوع مصوبه جلسه 575 مورخ 1384،10،06ی عالی انقلاب فرهنگی) و شورای هماهنگی و گسترش فعالیتهای قرآنی حوزه‌های علمیه تصویب و توسط نهادهای دانشگاهی و حوزوی اجرا می‌شود.
***
سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور (مصوب جلسه 26 کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور مورخ هشتم اردیبهشت 1397 در 3 هدف، 5 راهبرد و 32 اقدام ملی در جلسات 35 و 43 مورخ چهارم دی ماه 1395 و پانزدهم دی ماه 1397 شورای توسعه فرهنگ قرآنی، به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است. سند در پایان سال سوم اجرا، با توجه به بازخوردها و اقتضائات اجرا و نیازهای جدید، بازنگری خواهد شد.