کژتنظیمی هیجان «خشم»؛ از عوامل آسیب‌زا در روابط خانواده‌ها
یک روانشناس خانواده با بیان اينکه کژ تنظیمی هیجان به‌ویژه هیجان خشم یکی از عوامل بسیار اثرگذار در افزایش طلاق است، گفت: به فرض وجود اختلاف در زوجین تا وقتی خشم رابطه را دربر نگرفته است امکان گفت‌وگو راجع به موضوع وجود دارد، اما در صورت کژتنظیمی هیجان و بروز خشم، رابطه دچار تزلزل شده و زوجین به سمت تخریب همدیگر پیش می‌روند.
یاسر عزیزی سعید، روانشناس خانواده در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با بیان اینکه روش‌های شاد زیستن در انسان‌ها براساس فلسفه زیربنایی است که برای زندگی خود انتخاب کرده‌اند، به بررسی دیدگاه‌های مختلف در این زمینه پرداخت و اظهار کرد: براساس دیدگاه لذت‌گرایی ما به دنبال فعالیت‌ها، پدیده‌ها و چیزهایی می‌رویم که لذت هیجانی مثبت دربر داشته باشد، هر چند کوتاه‌مدت باشد، همچون خوردن یک پیتزا، چراکه معتقدیم تا می‌توانیم از لحظات عمر باید بهترین استفاده را برد. بنابراین، با این دیدگاه شاهد کاهش تاب‌آوری، توجیه وسیله هدف و ... برای رسیدن هر چه سریع‌تر به لذت یعنی شادمانی هستیم.
وی ادامه داد: در مقابل دیدگاه بالا، دیدگاه فضیلت‌گرایی، شادمانی را در انجام رفتارهای عمیق‌تر می‌داند حتی اگر لبخند ظاهری در ما شکل نگیرید. شادمانی حقیقی و لبخند قلبی مشخصه دیدگاه فضیلت‌گراست. به‌عنوان نمونه اگر ما دنبال کسب پول بیشتر برای خرید خودروی بهتر باشیم تا از دیدن دارایی خود شاد شویم دیدگاه لذت‌گرایی را انتخاب کرده‌ایم. همچنین اگر با کمک به دیگران در درون خود احساس رضایت کنیم دیدگاه فضیلت‌گرا را انتخاب کرده‌ایم.
عزیزی تأکید کرد: انتخاب فلسفه شاد زیستن نقش اساسی در تحمل ناکامی‌ها، شکست‌ها، تأخیر در رسیدن به اهداف و... در زوجین و زندگی مشترک دارد. متأسفانه جامعه کنونی ما در حرکت سرسام‌آور خود به سمت زندگی غربی (لذت‌گرا) ویژگی‌های اصیل خود را به فراموشی سپرده است. وقتی به گذشته رجوع می‌کنیم میزان شادکامی بالاتری در مردم وجود داشت، علی‌رغم اینکه از نظر اقتصادی و رفاهی امکانات زیادی در اختیار نداشتند.
وی یادآور شد: امروزه برخی از زوجین با الگوبرداری از زندگی غربی و انتخاب لذت‌گرایی به‌عنوان فلسفه زندگی در مقابل با تعارضات بین خود عجولانه، مستبدانه یا اجتنابی برخورد می‌کنند و در حال فاصله گرفتن از هم هستند. آمار بالای 47 درصدی ثبت طلاق در مقابل ازدواج نشان می‌دهد که شرایط زندگی زوجین در کشور ما رو به وخامت است. اگر به‌صورت یک فرمول ریاضی بخواهیم عوامل جدایی زوجین را به‌صورت عمیق‌تر بررسی کنیم، اثر رهایی از درد و رنج به‌عنوان تقویت‌کننده منفی و به‌دست آوردن زندگی مرفه به‌عنوان تقویت‌کننده مثبت در افزایش نرخ طلاق نقش اساسی دارد.
عزیزی سعید تصریح کرد: ضعف در یادگیری بنیادین مهارت‌های زندگی همچون حل تعارض زوجین، ایجاد صمیمیت، اعتمادسازی، همدلی، تنظیم هیجانات و... که باید از دوران مدرسه به کودک و نوجوان آموزش داده شود، به‌عنوان عاملی مهم در بزرگسالی منجر به افزایش آسیب در روابط زوجین می‌شود.
این مدرس دانشگاه با بیان اينکه کژتنظیمی هیجان به‌ویژه هیجان خشم یکی از عوامل بسیار اثرگذار در افزایش طلاق است، افزود: به فرض وجود اختلاف در زوجین تا وقتی خشم رابطه را دربر نگرفته است امکان گفت‌وگو راجع به موضوع وجود دارد، اما در صورت کژتنظیمی هیجان و بروز خشم، رابطه دچار تزلزل شده و زوجین به سمت تخریب همدیگر پیش می‌روند تا جایی که حجم تخریب روانی خانواده آنان را نیز دربر می‌گیرد و دیگر چیزی برای پیوند مجدد باقی نمی‌ماند. براساس تکرار این چرخه زوجین دچار سردی عاطفی و از هم گریختگی خواهند شد.
وی اظهار کرد: در جامعه ما که محرک‌های زیادی همچون مشکلات اقتصادی، انتظارات بالای نقش، انتظارسازی الگوها و... توازن شناختی زوجین را بر هم می‌زند با عدم کنترل هیجانات اوضاع روابط زوجین رو به وخامت می‌رود. وقتی در محضر قرآن کریم حاضر می‌شویم خدای متعال در آیه 134 سوره آل عمران با اشاره به ویژگی پرهیزکاران می‌فرماید: «الَّذينَ يُنْفِقونَ فِى السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النّاسِ وَ اللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛ پرهيزكاران كسانى هستند كه در توانگرى و تنگدستى انفاق مى‌كنند و خشم خود را فرو مى‌برند و از خطاى مردم در مى‌گذرند و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.» همچنین رسول مهربانی حضرت محمد(ص) فرموده‌اند: «مَنْ كَظَمَ غَيْظا وَهُوَ قادِرٌ عَلى اَنْ يُنْفِذَهُ مَلأََهُ اللّه ُ أَمْنا وَايمانا؛ هر كس در حالى كه مى‌تواند خشم خود را عملى كند، آن را فرو برد، خداوند او راسرشار از آرامش و ايمان مى‌كند.»
تنظیم هیجان راهبردی برای انتخاب بهتر همسر
عزیزی سعید ادامه داد: در آیات و روایت و سبک زندگی اسلامی یکی از ویژگی‌های مهم خردمندان عاقبت‌اندیشی است. یعنی قبل از خشمگین شدن به عواقب فردی و اجتماعی آن فکر می‌کند و از خود می‌پرسد آیا عصبانیت من به اصلاح موضوع کمکی می‌کند، حتی اگر قرار بر بروز عصبانیت دارد در جملاتی مؤدبانه ناراحتی خود را از موضوع بیان می‌کند که جنبه هدایت داشته باشد.
وی ادامه داد: مطالعات علمی نشان داده‌اند از بین راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان، راهبردهای ارزیابی مجدد مثبت و تمرکز مجدد بر برنامه‌ریزی به‌صورت مثبت و از میان راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان، فاجعه‌آمیز پنداری و سرزنش دیگران به‌صورت منفی امکان پیش‌بینی تاب‌آوری دارند. براساس این بررسی راهبردهای تنظیم هیجان می‌تواند ما را در انتخاب بهتر همسر آینده نیز کمک کند.
این روانشناس گفت: متأسفانه آمار سه ماهه طلاق در کشور در 12 استان به ازای هر ازدواج یک طلاق ثبت شده است که زیبنده کشور شیعه مسلمان نیست. علاوه بر اقدامات فردی و آموزش‌های لازم، نیاز به مداخله فوری نهادهای مسئول در این زمینه احساس می‌شود، تعداد بالای زنان و مردانی که در پنج سال اول زندگی به سمت جدایی می‌روند بسیار خطرناک خواهد بود و این مسئله بنیان سایر خانواده‌ها را نیز متزلزل خواهد کرد. با وجود بی‌بند‌وباری جنسی و گسترش فحشا در جامعه، حتی شرایط برای ازدواج جوانانی که دیگر نیازی به این کار نمی‌بینند به‌صورت تسلسل‌وار شرایط را وخیم‌تر می‌کند.
عزیزی بیان کرد: همیشه بیان شده است که پیشگیری بهتر از درمان است، بنابراین استفاده از مشاوره پیش از ازدواج، آموزش مهارت‌های زندگی از دوران کودکی در مدارس توسط معلمانی که خود از این مهارت‌ها برخوردار هستند، آموزش خانواده‌ها، افزایش ضریب تأثیر رسانه‌های داخلی به روش‌های گوناگون و جذاب می‌تواند در این زمینه نقش پیشگیرانه داشته باشد. بنابراین، عدم تمایل به فرزندآوری زوجین، افزایش آمار طلاق و کاهش آمار ازدواج کیفی می‌تواند در کاهش جمعیت نقشی مهم ایفا کند که باید در این زمینه مطالعات جدی و اقدامات مداخله‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت اجرا شود.
عاطفه ابرار پیراسته
انتهای پیام
