نقش تربیتی معلم بر زندگی دانش‌آموز تأثیرگذار است
معلم نمونه کشوری از مدرسه شبانه روزی عشایری املش گفت: معلم در نقش مربی و تسهیل‌گر آموزشی با دانش‌آموزان تعامل دارد تا بتواند اهداف آموزشی و تربیتی را پیاده کند. مسیر تحصیلی دانش‌آموزان با چالش‌هایی همراه هست و داشتن یک مربی خوب، قطعا راهگشا و مؤثر است.
«مژده قربانعلی‌زاده» دبیر درس علوم اجتماعی مدرسه شبانه‌روزی عشایری فاطمیه شهرستان املش در گروه درسی علوم اجتماعی و معلم گیلانی برگزیده کشوری در سال‌جاری از استان و دارای مدرک تحصیلی دکتری جامعه‌شناسی گرایش مسایل اجتماعی از دانشگاه تهران است. وی رتبه 66 کنکور سراسری در مقطع کارشناسی، رتبه 14 در کارشناسی ارشد و رتبه هفتم کنکور سراسری در مقطع دکتری را دارد. کارشناسی دبیری علوم اجتماعی را در دانشگاه خوارزمی، کارشناسی ارشد و دکتری جامعه شناسی را در دانشگاه تهران سپری کرده است.
سوابق قربانعلی‌زاده در مدت فعالیت و تدریس، سرگروهی استانی رشته علوم اجتماعی و سواد رسانه‌ای از سال 97 تا 99، سرگروه استانی سنجش و ارزیابی متوسطه، عضو تحریریه مجله رشد علوم اجتماعی وزارت آموزش و پرورش از سال 99 تاکنون، داور جشنواره‌های مختلف در سطح استانی و عضو گروه اعتبارسنجی کتاب درسی جامعه شناسی«متوسطه دوم»، دبیر دبیرخانه کشوری علوم اجتماعی در اداره تکنولوژی و گروه‌های آموزشی آموزش و پرورش گیلان است.
تألیف دو کتاب شامل «روش تحقیق در محتوای کتاب‌های درسی» و «هویت ملی در کتاب درسی اجتماعی» چاپ 93، هشت مقاله در مجلات مختلف کشور، برخورداری از چندین طرح پژوهشی استانی تأثیر سرمایه اجتماعی به موفقیت شغلی معلمان و چالش‌های آموزشی دانش‌آموزان استثنایی از دیگر سوابق مژده قربانعلی‌زاده است. همچنین معلم نمونه سطح منطقه سال 94 و نویسنده برتر سال 95 از دیگر موفقیت‌های این دبیر نمونه کشوری است.
بزرگداشت مقام معلم بهانه‌ای شد تا مژده قربانعلی‌زاده، معلم نمونه کشوری از مدرسه شبانه روزی فاطمیه املش در گفت‌وگو با ایکنا از گیلان، در خصوص نقش مؤثر معلم بر تربیت و پرورش دانش‌آموزان بگوید که تقدیم مخاطبان می‌شود.
ایکنا - از چه سالی فعالیت خود را آغاز کردید و چند سال سابقه تدریس دارید؟
از طریق دوره تربیت معلم، استخدام آموزش و پرورش گیلان شدم و معلمی را از تدریس در مدارس شهرستان املش شروع کردم، ۱۲ سال سابقه تدریس دارم. علاوه‌بر شهر املش، در مدارس دیگر استان و نیز دانشگاه فعالیت تدریس داشتم. از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹، همزمان با تدریس در مدرسه شبانه روزی فاطمیه املش، به عنوان سرگروه آموزشی استان فعالیت کردم. از سال ۱۳۹۹ هم به عنوان دبیر دبیرخانه کشوری علوم اجتماعی در آموزش و پرورش استان گیلان انتخاب شدم که این دبیرخانه به آموزش توانمند سازی معلمان علوم اجتماعی می‌پردازد.
ایکنا - اولین روز تدریس چطور بود؟ اگر زمان به عقب برگردد باز هم شغل معلمی را انتخاب می‌کنید؟
در اولین کلاسی که وارد شدم دانش‌آموزانم سال آخر دبیرستان بودند و تنها چهار سال با آنها اختلاف سنی داشتم. اینکه بتوانم ارتباط صمیمانه‌ای با این بچه‌ها داشته باشم و در عین حال انتظارات حرفه‌ای شغل معلمی را برآورده کنم برای من تجربه چالش برانگیز و در عین حال رشد دهنده‌ای بود.
شغل معلمی با تجربه‌های تلخ و شیرین آموزشی و تربیتی همراه هست. رشد و موفقیت دانش‌آموزانم و اینکه جایی توانسته باشم تأثیری کوچک بر زندگی آنها داشته باشم همیشه جزء خاطرات شیرین معلمی‌ام بوده. گاهی یک تشویق یا گفت‌وگوی صمیمانه و همدلانه با دانش‌آموز، مسیر زندگی او را تغییر داده است و این همان نقش تربیتی معلم هست.
اگر به گذشته برگردم شغل معلمی و تدریس را انتخاب می‌کنم چون اثرگذاری این حرفه را بر ابعاد مختلف زندگی‌ام مشاهده کردم. در شغل معلمی، یک معلم همزمان که به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد، خود نیز رشد می‌کند.
ایکنا - معلم خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟ چه مواردی مانع پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود؟
تسلط و مهارت علمی، علاقه‌مند بودن به حرفه معلمی، صبور بودن، روحیه تربیتی، مهارت ارتباط با کودک و نوجوان از جمله شاخصه‌های یک معلم خوب است؛ در امر آموزش عوامل متعددی تأثیر دارند که برای هر دانش‌آموز باید جداگانه تحلیل شود اما به طور کلی می‌توان به عواملی نظیر کیفیت آموزش در مدرسه، شرایط خانوادگی دانش‌آموز، انتخاب رشته نامناسب، انگیزه تحصیلی ضعیف، تأثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه بر نوجوانان و... اشاره کرد.
ایکنا - چه توصیه‌ای به دانشجو معلمان جوان دارید؟
مهارت‌های حرفه‌ای معلمی را در خود ارتقا دهند و حتی پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، یادگیری مستمر داشته باشند. با پیشرفت‌های نوین در حوزه آموزش و پرورش آشنا باشند. سعی کنند با معلمان توانمند در رشته خود ارتباط و تعامل برقرار کنند و از تجربیات آموزشی و تربیتی آنها بهره مند شوند.
ایکنا - در آموزش علاوه‌بر موضوعات درسی چقدر موضوعات غیر درسی مکمل و لازم هستند و باید به آنها توجه شود؟
توجه به موضوعات غیر درسی هم به اندازه کتب درسی ضرورت دارد. در حال حاضر برنامه درسی مقطع متوسطه دوم دارای یک خوشه به نام «انسان و مهارت‌های زندگی» است که شامل کتاب‌های «هنر»، «تفکر و سواد رسانه‌ای»، «کارگاه کارآفرینی و تولید»، «مدیریت خانواده و سبک زندگی» بوده که آموزش و ارزشیابی این کتب متفاوت از سایر کتب درسی است.
تأکید بر رویکرد «تدریس چند ساحتی» به این معنا است که هر معلم علاوه‌بر انتقال مفاهیم علمی، باید سایر ابعاد نظیر اجتماعی و سیاسی، اقتصادی و حرفه‌ای و... را در ارتباط با همان موضوع درسی پوشش دهد. آموزش و پرورش به سمت رویکرد «مهارت محور» گرایش پیدا کرده اما این تغییر، نیازمند زمان و ایجاد هماهنگی در بخش‌های مختلف ساختار آموزشی کشور است.
ایکنا - معلمان دوره شما با معلمان امروز چه تفاوتی دارند؟
به نظرم مهم‌ترین تغییر در نقش دانش‌آموز رخ داده و به تبع آن، نقش معلم هم دچار تغییراتی شده است؛ دانش‌آموزان زمان حاضر، عمدتا در خانواده‌هایی با تعداد فرزندان کمتر و رفاه بیشتر بزرگ شده‌اند. همچنین آنها متولد عصر رسانه‌ای هستند و مدرسه تنها مرجع آنها نیست. پذیرش ارزش‌های اجتماعی در نسل جدید دچار چالش‌هایی شده، با وجود این تغییرات، معلمان امروز نیازمند یادگیری مهارت‌های علمی بیشتر و متنوع‌تری هستند.
مدیریت کلاس درس و مدیریت تعارض‌ها در فرآیند تدریس دشوارتر از گذشته شده، پس از تدوین سند تحول، انتظارات نظام آموزش و پرورش از معلمان تغییر کرده و انتقال مفاهیم علمی برای ایفای نقش معلمی به تنهایی کفایت نمی‌کند، بسیاری از مسائل اجتماعی و اقتصادی جامعه نیز بر روی آموزش در کلاس درس و عملکرد معلم اثرگذار بوده است.
ایکنا - ارتباط معلم با دانش‌آموز چقدر در پیشرفت تحصیلی مؤثر است؟
تأثیر زیادی دارد، البته این ارتباط صرفا یک رابطه صمیمی نیست بلکه معلم در نقش مربی و تسهیل‌گر آموزشی با دانش‌آموزان تعامل دارد تا بتواند اهداف آموزشی و تربیتی را پیاده کند. مسیر تحصیلی دانش‌آموزان با چالش‌هایی همراه هست و داشتن یک مربی خوب، قطعا راهگشا و مؤثر است؛ دانش‌آموزانی دارم با وجود اینکه فارغ‌التحصیل شده‌اند همچنان در مورد تصمیمات زندگی‌شان مثل ادامه تحصیل، شغل و مسائل مختلف با من صحبت می‌کنند.
ایکنا - یک معلم در چالش با دانش‌آموزان مطالبه‌گر نسل امروز باید چطور برخورد کند؟
معلم نقش خودش را یک تسهیل‌گر آموزشی تعریف کند. با ایجاد فضای امن گفت‌وگو در کلاس شرایطی را خلق کند تا دانش‌آموزان نظرات خود را مطرح کنند. در مرحله بعدی، معلم می‌تواند استدلال‌های دانش‌آموزان را به صورت علمی بررسی کند و با ارائه شواهد علمی و منطقی مواردی که نادرست هستند بیان کند، به گونه‌ای که نتیجه فضای گفت‌وگو محور، مفاهمه، کاهش تعارض و حتی اقناع باشد.
ایکنا - از اینکه معلم کشوری انتخاب شدید چه حسی دارید؟
از اینکه به عنوان یکی از ۱۲ معلم نمونه کشوری انتخاب شدم شاکر و خوشحال هستم، امیدوارم که در ادامه بتوانم بهتر از گذشته عمل کنم. دیدار با مقام معظم رهبری تجربه متفاوتی بود که توفیق آن حاصل شد، نکاتی که در نقد عملکرد آموزش و پرورش مطرح فرمودند بسیار حائز اهمیت است ان‌شاءالله که مورد توجه مسئولین مربوطه قرار گیرد.
ایکنا - تجربه تدریس در مدرسه شبانه روزی فاطمیه چطور است؟
دبیرستان شبانه روزی فاطمیه در شهرستان املش قرار دارد و شامل مقطع متوسطه اول و دوم می‌باشد که در مقطع متوسطه دوم، دو رشته علوم انسانی و هنرستان ارائه می‌شود. اکثر دانش‌آموزان این مدرسه از مناطق ییلاقی املش هستند که در مدرسه بیتوته می‌کنند.
خودم ساکن لاهیجان هستم اما دو روز در هفته جهت تدریس به مدرسه شبانه روزی فاطمیه می‌روم و دو روز هم به عنوان در اداره تکنولوژی و گروه‌های آموزشی آموزش و پرورش استان حضور می‌یابم؛ علاوه‌بر اینکه در مدارس شهری و مرکزی استان تجربه تدریس دارم، مدرس دانشگاه هم بودم. اما تجربه تدریس و حضور در مدرسه شبانه روزی فاطمیه متفاوت‌تر بوده زیرا مدارس شبانه روزی مأمنی برای دانش‌آموزان از مناطق محروم مختلف است و تعدد آسیب‌های اجتماعی در این مدارس مشهودتر است لذا فرصت بیشتری هم برای آسیب‌شناسی و هم اجرای طرح‌های خلاقانه است و امکان اثرگذاری بیشتری فراهم است.
گفت‌وگو از محدثه مهدوی
انتهای پیام
