کودک آرمانی تمدن نوین اسلامی کودک تراز است

به گزارش ایکنا، چهارمین نشست تخصصی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با موضوع «کودک و نوجوان تراز امروز، آینده‌ساز فردا» امروز سه‌شنبه 19 مهر برگزار شد.

رضا پورحسین؛ رئیس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران، محمد لسانی؛ کارشناس رسانه، منتقد، تحلیلگر و پژوهشگر تربیتی و سجاد اسم‌حسینی؛ مدیر خبرگزاری کودک و نوجوان سخنرانان این نشست بودند.

کودک لوح سفید نیست

رضا پورحسین در ابتدای این نشست بیان کرد: باید توجه داشت که کودک، کودک است، مینیاتور بزرگسالی نیست و ماهیت آن با بزرگسالی متفاوت است. ورود به دنیای کودک بسیار سخت است و اگر نگاه فطری‌نگر و تحولی را انتخاب نکنیم ورود به این دنیا مشکل است. والدین برای کودکان نقش ایجادکننده زمینه و شرایط را دارند و اینکه ما برای کودک نجار هستیم یا باغبان موضوع مهمی است که اگر آن را درک نکنیم دچار مشکلات فراوانی خواهیم شد.

وی اضافه کرد: در نگاه فطری‌نگر، ما فقط زمینه‌ساز هستیم یعنی نجار نیستیم و باغبان هستیم و کودکان را به سمت تمدن نوین اسلامی می‌بریم. تعلیم و تعلم اسلامی می‌گوید که اگر حلم ندارید تحلم کنید.

پورحسین با بیان اینکه کودک لوح سفید نیست افزود: کودک هنگامی که زاده می‌شود علاوه بر تجهیزات سرشتی دارای فطرت‌های گوناگون است. ما فقط وظیفه داریم مانند باغبان تا زمان لازم و میزان مورد نیاز این نهال را آبیاری و از آن محافظت کنیم.

این کارشناس در رابطه با کودک تراز شرح داد: منظور از کودک تراز همان کودک آرمانی تمدن نوین اسلامی است. در شرایط امروز باید از تراز عملیاتی صحبت کرد تا ضمن اینکه مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی هم دارد در تراز روز جهان هم باشد و آنجایی که بعضی از مؤلفه‌ها با مبانی مغایر است باید بومی‌سازی ‌کنیم. برای رسیدن به چنین جایگاهی باید استراتژی داشته باشیم.

پورحسین افزود: کودک حرکت جاری دارد و باید او را از مسیر مکانیزمی و روشی رد کنیم. حرکت‌های ما به سمت تمدن نوین اسلامی و کودک شاخص تراز باید حرکت‌های مبتنی بر ساز و کار باشد که محتوا می‌سازد.

وی در رابطه با داشتان استراتژی در زمینه کودک تراز گفت: استراتژی به معنای رسیدن به اهداف با کمترین منابع است و مسیر و هدف معنای استراتژی نیست. باید مشخص کرد که کودک در ده سال آینده در چه نقطه‌ای خواهد بود و اگر از حالت آرمانی به حالت کنونی بازگردیم یعنی نگاه عملیاتی داریم.

اشتباه رها کردن کودک در اجتماع بدون تجهیز او

پورحسین در بخش دوم صحبت‌های خود با اشاره به دو انقلاب ارتباطات و شناختی در حوزه تعلیم و تربیت گفت: ما دو حوزه درون فردی و بین فردی داریم. کسانی در ارتباط بین‌فردی موفق هستند که ارتباط درون فردی موفقی داشته‌اند. کودک برای حضور در اجتماع نیاز به تجهیزاتی دارد که در بخش ارتباطات درون‌فردی نیاز داریم تا کودک به آن تجهیز شود. رها کردن کودک در اجتماع بدون تجهیز کردن او اشتباه است و وی را آسیب‌پذیر می‌کند.

وی در رابطه با تجهیزات مورد نیاز کودک در حوزه ارتباطات درون فردی گفت: سه موضوع معنوی و دینی، علمی وتخصص و شخصیتی از تجهیزات مورد نیاز برای کودک است که کودک باید به آنها تجهیز شود و اگر این تجهیزات ضرب در هویت شود؛ کودک تراز نام دارد. در بخش تجهیز کردن کودک به معنویت نیاز به بیان مستقیم نیست بلکه باید به صورت غیرمستقیم بیان شود تا تأثیرگذار باشد.  همچنین مؤلفه‌های هویتی را باید آموزش داد تا کودکان نسبت به هویت ایرانی و اسلامی خود آشنا شوند.

این کارشناس با بیان اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یک ‌نهاد درجه‌یک در جامعه ماست گفت: حوزه کودک در کشور ما بی‌مسئول است و این حوزه رها شده است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای مطرح شدن در جامعه باید تدابیری اندیشه کند تا کودکان مؤلفه‌ها تجهیز شوند.

رسانه را باید شناخت

محمد لسانی کارشناس رسانه، منتقد، تحلیلگر و پژوهشگر تربیتی در رابطه با بایسته‌های حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی گفت: در این عصر مهارت دی کیو یا هوش دیجیتال مهم است و امروز به سه هوش AQ، EQ، DQ نیاز داریم. در نتیجه در بستر دیجیتال رسانه مانند سفره‌ای است که باید آن را برای استفاده گزینش کنیم و پدر و مادر برای کودک نقش گزینش‌کننده را دارند که چه چیزی از این سفره را در اختیار و مصرف کودک قرار بگیرد.

وی ادامه داد: این سفره بر مبنای میزان اعتماد و اطمینان شکل گرفته که از بااعتمادترین عناصر سفره می‌توان به کتاب، مجله، روزنامه و سپس تلویزیون و رادیو اشاره کرد و میزان پایین‌تر این اعتماد و اطمینان به فیلم‌های سینمایی، پادکست، وب‌سایت، بلاگ و شبکه‌های اجتماعی مربوط می‌شود. باید آنچه که دارای اعتماد و اطمینان بیشتری از این سفره است را انتخاب کرد.

لسانی با بیان اینکه رسانه جنبه ایجابی و سلبی دارد ادامه داد: در حوزه ایجابی توانمندسازی و توانایی حل مسئله انجام می‌شود. اطلاع از موضوعات فضای مجازی به این معنا نیست که باید جلوی آن را گرفت بلکه به این معنا است که باید آن را شناخت و اطلاعات ما در آن حوزه بالا رود. جلوگیری کردن از فضای مجازی نشان‌دهنده ناتوانی است.

این کارشناس اظهار کرد: فناوری در نسل جدید باعث تشدید انزوا و فناوری‌زدگی شده است. در رسانه‌‌ها شاهد ترویج سبک زندگی غربی و سبک‌های پوشش غرب هستیم. حاکمیت و خانواده باید شناخت خود را در مقابل این وضعیت بالا ببرند زیرا محدود کردن فضای مجازی راه حل نیست.

مهم‌ترین عنصر تربیت فرزندان

سجاد اسم‌حسینی مدیر خبرگزاری کودک و نوجوان در این نشست بیان کرد: کپی رایت و هزینه‌های سنگین تولید محتوا چالشی است که امروز حوزه فعالان حوزه کودک و نوجوان دارند به همین علت محتواها عموماً الگو گرفته یا کپی شده از محتوای غربی هستند. خانواده باید نسبت به شناخت محصولاتی که با آنها سروکار دارند تلاش کنند و در این زمینه مطالعه کنند. مادرها مهم‌ترین و کلیدی‌ترین عنصر تربیت فرزندان هستند و عموماً در این زمینه شناخت محتواهای مرتبط با کودک کم‌کاری دارند زیرا هدف از تهیه یک محتوا بیشتر سرگرم کردن فرزند است.

وی ادامه داد: طبق آزمایشی که از یک جامعه آماری کردیم متوجه شدیم مادرانی که شاغل هستند از چالش‌های محتوایی، روحی و روانشناسی فرزندان خود دور هستند؛ برای مثال ماهنامه‌های حوزه کودک و نوجوان را نمی‌شناسند. کنشگری مادران با کودکان بسیار بااهمیت است. مادرها و خانواده‌ها متأسفانه اخبار حوزه کودک و نوجوان را مطالعه نمی‌کنند.

این کارشناس افزود: وزارت ارشاد یک لیست سفید از سایت‌های مناسب برای حوزه کودک و نوجوان را معرفی می‌کنند اما خانواده‌ها به آن توجه نمی‌کند باید این اتفاقات را انعکاس دهیم تا خانواده با تحولات حوزه کودک و نوجوان آشنا شوند. کانون پرورش فکری باید کمک کند تا محصولات حوزه کودک  بهتر دیده شود. ما دنبال این هستیم که انجمن یک‌ میلیون مادر را راه‌اندازی کنیم تا مادران با یکدیگر گفت‌وگو کنند و مطالب و موضوعات در رابطه با کودک را مطالبه کنند.