گفتمان‌سازی جدید و تمرکز بر نقش‌آفرینی جوانان

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شامگاه گذشته 25 مهرماه در نشستی از سلسله نشست‌های «مبنا» با موضوع «جوانان، پیشگامان نهضت تبیین» که به‌صورت مجازی و با همت دفتر نمایندگی حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری در مشهد برگزار شد، اظهار کرد: رهبر انقلاب در کنار تمام وظایف و مسئولیت‌هایی که در رهبری امت اسلامی بر عهده دارند، یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد ایشان این است که در حوزه استخدام مفاهیم جدید از تبحر بالایی برخوردار هستند و به‌عبارتی یکی از ویژگی‌های ایشان به کارگیری مفاهیم جدید و بلند برای سیاست‌گذاری‌های کلان و استراتژیکی است.

رهبر معظم انقلاب، ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی را ارتقا بخشیدند

وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری 50 مفهوم کلیدی را ابداع و استفاده کردند که در این میان می‌توان به مفاهیم کلیدی و مهمی چون ناتوی فرهنگی، اقتصاد مقاومتی و غیره اشاره کرد، افزود: همچنین استفاده خاص ایشان از برخی مفاهیم در حوزه نظریه‌پردازی و گفتمان‌سازی نیز از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد ایشان به‌شمار می‌رود. در اینجا می‌توان به مفهوم «فتنه» نیز اشاره کرد که در حقیقت زمانیکه ایشان از این کلمه استفاده کردند، رویدادی در کشورمان رخ داد و مشکلاتی را به وجود آورده بود که رهبر معظم انقلاب با این مفهوم‌سازی خود، یک نوع الگودهی و جهت‌گیری معنایی را القا کردند و شاهد بودیم که استفاده از این واژه تا چه اندازه در همان بازه زمانی مؤثر واقع شد.

اسماعیلی ادامه داد: این در حالی است که امروز به کارگیری کلمه فتنه به مرزبندی سیاسی تبدیل شده و افرادی که از این کلمه استفاده می‌کنند مشخص می‌شود که چه نگاهی نسبت به مسائل سیاسی سال 88 دارند و از طرفی نیز افرادی که از این کلمه استفاده نمی‌کنند، مشخص می‌شود که دارای نگاه متفاوتی در مقایسه با گروه قبلی هستند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: واژه دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، واژه بصیرت و نفوذ است که در حقیقت این‌ها مفاهیمی هستند که قاعدتاً در فضای سیاسی استفاده شده که در بررسی و جمع‌آوری این واژه‌ها نیز بیش از 200 مفهوم یافت شد که در حقیقت ایشان با استفاده از این کلمات و واژه‌های ابداعی خود، ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی را ارتقا بخشیدند. به دلیل احاطه کامل و گسترده رهبر معظم انقلاب بر تاریخ اسلام، ادبیات فارسی، ادبیات عرب و اشراف کامل بر تحولات تاریخی، کمک کرده که بتوانند مفاهیم را در معانی جدید به کار ببرند و هم اینکه خلق مفهوم جدید نیز داشته باشند.

رویکرد جدید معظم‌له در ادبیات و گفتمان انقلاب اسلامی

اسماعیلی در بخش دیگری از سخنان خود به رویکرد جدیدی که معظم‌له در ادبیات و گفتمان انقلاب اسلامی در چند سال اخیر در پیش گرفتند، اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی با هوشمندی تمام از آغاز چهل‌و‌یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی تعبیر جدیدی به نام گام دوم انقلاب را ایجاد کردند و در نهایت به‌نوعی بین مسائلی که در 40 سال اول انقلاب رخ داده بود و مسائل و مواردی که در دوره 40 سال دوم مواجه هستیم، نوعی فاصله‌گذاری ایجاد کردند.

وی ادامه داد: این رویکرد ایشان به‌گونه‌ای است که در 40 سال دوم انقلاب اسلامی و یا همان گام دوم انقلاب، عمدتاً مفاهیم جدیدی را به کار می‌برند و ما شاهد هستیم که ایشان مهم‌ترین واژه‌ای که در طی 30 ماه گذشته استفاده کردند، واژه تحول است که این مفهوم به‌صورت جدی در مباحث ایشان به کار برده شده است. در واقع ایشان با همین فضای گفتمان‌سازی، فضای ساختاری و تحول گفتمانی، به تدریج پایه‌های جدید حوزه مدیریت و حکمرانی در کشور را بنا نهادند. در طلیعه گام دوم نیز تحول مهمی در دستگاه قضایی رخ داد که نقطه عطفی را در این دستگاه شاهد هستیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید براینکه مفهوم تحول در حکمرانی، در انتخابات مجلس ظهور و بروز پیدا کرد و یک مجلس انقلابی بر سر کار آمد و همین مفهوم تحول پایه‌گذار، منجر به تشکیل یک دولت مردمی و متکی به آرای مردم در دولت سیزدهم شد، گفت: از این‌رو شاهد هستیم که این فرایند را رهبر معظم انقلاب کاملاً به‌صورت دقیق و در چارچوب یک گفتمان و نظریه روشنی از حوزه مفهوم‌سازی تا حوزه عمل و اجرا یک نوع اشراف و مدیریتی را نشان دادند.

وی افزود: البته در این گفتمان‌سازی جدید توجه و تمرکز به نقش‌آفرینی جوانان است و مأموریت‌های مهمی به جوانان، در فرایند مدیریت و حکمرانی کشور از یک سو و فرایند تبیین و تحلیل موقعیت جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی، واگذار شده است.

میدان‌داری و پرچم‌داری جوانان در بیانیه گام دوم انقلاب

اسماعیلی با اشاره به اینکه در گام دوم انقلاب به جوانان بسیار توجه شده است، اظهار کرد: در واقع یکی از بیشترین کلمات تکرار شده در بیانیه گام دوم موضوع جوانان و میدان‌داری جوانان است، به گونه‌ای که بیانیه گام دوم انقلاب با جمله «سلام بر جوانان» به پایان می‌رسد و «تحول» که کلیدواژه اصلی گام دوم است نیز پرچم‌داری این تحول بر عهده جوانان قرار گرفته است و به همین ترتیب اهمیت این موضوع اینگونه خود را نشان می‌دهد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید براینکه مقام معظم رهبری همین بحث را برای دولت نیز استفاده کردند و از مفهوم «دولت جوان» یاد کردند و در خصوص این مفهوم تشریح کردند، افزود: عمده کارگزاران این دولت باید از جوانان و یا افرادی انتخاب شود که روحیه جوانان را داشته باشند که همین امر نیز مبنای شکل گیری دولت جدید شد.

وی به پرچم‌داری جوانان در مدیریت تحولات جمهوری اسلامی اشاره و بیان کرد: در حقیقت پرچم‌داری جوانان، هم تحولات در عرصه حکمرانی و مدیریت اجرایی، ترمیمی و قضایی را شامل می‌شود و هم میدان‌داری در عرصه دفاع از انقلاب اسلامی است. این در حالی است که ما امروزه در مقوله دستاوردهای انقلاب اسلامی با یک فضای به شدت مه آلودی مواجه هستیم.

اسماعیلی گفت: مجموعه امپریالیسم خبری که این مفهوم نیز از مفاهیم ابداعی رهبر انقلاب است و به‌نوعی به یک جنگ نابرابر در عرصه فرهنگی اشاره دارد، فضایی را به وجود آورده که مردم درخصوص انقلاب اسلامی و موضوع نظام دینی و قدرت نظام دینی برای آبادانی دنیا و آخرت، دچار تردید شوند و اینجاست که رهبر انقلاب عالمانه و مدبرانه در ادامه ریل‌گذاری که از گذشته در مورد نقش‌آفرینی‌هایی که جوانان در دوران دفاع از انقلاب اسلامی انجام داده بودند، در یک ارتقای مفهومی برای این مأموریت نوین، از عنوان «جهاد تبیین» استفاده می‌کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ذکر این پرسش که چرا باید «جهاد، پیشوند تبیین قرار گرفته شود؟»، افزود: در پاسخ باید گفت که عظمت، فشردگی، تلاش و کوششی که برای این تبیین باید رخ دهد را نشان می‌دهد. این در حالی است که ما در ادبیات دینی زمانی از واژه جهاد استفاده می‌کنیم که در آنجا نیازمند تلاش غیرمتعارف و خارج از قواعد مرسوم هستیم، مانند جهاد علمی که برای اینکه عقب ماندگی علمی ما جبران شود نیاز به یک کار فوق‌العاده‌ داریم و از این واژه استفاده می‌کنیم. امام(ره) نیز در سال‌های اول انقلاب برای سازندگی کشور واژه جهادسازندگی را به کار برد.

وی اظهار کرد: امروز زمانیکه رهبر معظم انقلاب از عنوان جهاد تبیین یاد می‌کنند، نشان می‌دهد که ما در عرصه عمومی، تحلیلی و تبیین با وضیعت مخاطره‌آمیزی مواجه هستیم و نیاز به کار گسترده‌ای داریم و این امر را به جوانان محول می‌کنند و می‌فرمایند که جوانان باید جهاد تبیین را سرلوحه کارهای خود قرار دهند و این امر روشن می‌کند که اگر ما می‌خواهیم این تحول در حوزه حکمرانی به‌صورت کامل ظهور و بروز پیدا کند باید جهاد تبیین به تحول حکمرانی ضمیمه شود.

در راستای جهاد تبیین باید چه کنیم؟

اسماعیلی در ادامه گفت: در حقیقت اگر سرمایه اجتماعی نظام به واسطه عدم تبیین دچار کاهش شود قطعاً تحول در حکمرانی، خود را نشان نخواهد داد. تبیین برای این است که جوانان انقلابی، متعهد و معتقد به آرمان‌های انقلاب اسلامی با شجاعت و صراحت وارد عرصه تبیین انقلاب اسلامی و دستاوردهای با شکوه آن شوند و به نوعی از خدمات انقلاب اسلامی سخن بگویند و شرایط محیطی و محاطی جامعه امروز را تبیین کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید براینکه گاهی در تبیین شرایط شاهد افراط و تفریط می‌شویم و گاهی نیز سهم دشمنان را در برخی از نارسایی‌های بزرگ جلوه می‌دهیم که به حق نیست و گاهی نیز بدون توجه به این مسئله صحبت می‌کنیم که دچار تفریط می‌شویم، بیان کرد: امروزه برای اینکه انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن را بیان کنیم هیچگونه نیازی به اغراق و زیاده‌گویی نداریم، زیرا عملکرد انقلاب اسلامی واضح و روشن است و بر همین اساس ما باید واقعیت‌ها را به نسل امروز منتقل کنیم که این واقعیت‌ها دستاوردها و نقاط ضعف را شامل می‌شود. در جهاد تبیین، جوانان انقلابی ما باید با استفاده از الگوها و مدل‌های دقیق و علمی، شرایط جمهوری اسلامی را در حوزه‌های مختلف تبیین کنند که این جهاد تبیین مسئولیت و مأموریتی است که امروز بر گردن دولت‌مداران انقلاب اسلامی قرار دارد و همگی باید به این مسئله توجه داشته باشند.

وی بیان کرد: یکی از نقاط حمله‌ای و تهاجمی دشمن این است که این موضوع را چنان بزرگنمایی و سیاه‌نمایی کند که بسیاری از معتقدین به نظام اسلامی امکان دفاع و تبیین از دستاوردها را از دست می‌دهند، بر همین اساس است که یکی از شگردهای جنگ روانی دشمنان انقلابی اسلامی این است که به گونه‌ای صحنه‌آرایی کنند که اولاً ما نتوانیم از موازین حقوقی خود دفاع کنیم و ثانیاً اگر دفاع کردیم این دفاع در جامعه گردش پیدا نکند و به مخاطبان خود نرسد.

اسماعیلی با اشاره به اینکه همگان وظیفه دارند به حوزه مدیریت رسانه‌ای در بحث تولید پیام، توجه داشته باشند که این پیام که تبیین دستاوردهاست تولید و تبیین نیز به نحو مؤثری منتشر شود، افزود: در حقیقت در بحث تبیین با چنین موقعیتی در ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی مواجه هستیم که این ادبیات سیاسی، ارتقا و تکامل یافته و مبتنی بر یک نظام مفهومی روشن با یک پیشینه دقیق از مفاهیمی است که در این حوزه به کار برده شده و خود را نشان می‌دهد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: بنابراین رهبر معظم انقلاب، به دلیل اینکه «تبیین» به نوعی ماهیت جهادی پیدا کرده، این مهم را بر عهده جوانانی که با انگیزه، با انرژی، با اتکاء به حوزه نظری و گفتمان قوی هستند؛ قرار داده تا بتوانند در موضوع تبیین ارزش‌ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی با قدرت پیش روند. در واقع اقتضای موقعیت کنونی جمهوری اسلامی بازنگری است و زمانیکه کلیدواژه تحول برای گام دوم انقلاب مطرح شد به منظور عبور از وضعیت فعلی است که این عبور بر عهده جوانان و با تبیین دقیق است که منظور از این تبیین بیان آرمان‌ها و دستاوردهای انقلاب و بیان تمام هنجارها و ارزش‌هایی است که به آن‌ها افتخار می‌کنیم و بر همین اساس است که ما امروزه شاهد اوج‌گیری مجدد مفهوم آزادی بیان در جمهوری اسلامی هستیم.

وی اظهار کرد: از این‌رو اگر ما می‌خواهیم جهاد تبیینی دچار سلسله واژه‌های تکراری نشود و واقعا بتواند فضای تحولی را نمایندگی کند و تحول در جمهوری اسلامی را در حوزه نظری و حکمرانی پیش برد، نیازمند تأمین شرایط برای بیان آزاد و منصفانه دیدگاه‌های جوانان در تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی است.