اهمیت روش تحقیق در فهم معارف دینی

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، استاد سطح عالی حوزه در یادداشتی به ایکنا، بر اهمیت روش تحقیق در فهم معارف دینی تأکید کرد که متن این یادداشت به شرح زیر است:

 

یکی از آفت‌های تحقیقی و پژوهشی، خلط روش‌های تحقیق و تحلیل در علوم مختلف است. فی‌المثل، در تراث اسلامی فراوان شاهد هستیم که عده‌ای از محققان و اندیشمندان اسلامی دقت‌های فلسفی را در مباحث فقهی یا اصولی به کار گرفته‌اند یا کوشیده‌اند با روش فقهی و فهم عرفی، معارف عمیق باطنی و عرفانی و فلسفی را تحلیل کنند؛ یا در پاسخ به مسائل عقلی و فلسفی از روش نقلی استفاده کرده‌اند. 

 

در این میان، عده‌ای از محققان دقیق‌النظر مواظب بوده‌اند که چنین خلط و خطایی در این زمینه صورت نگیرد. فی‌المثل علامه وحید بهبهانی، تصریح می‌کند که هرگز نباید روش ریاضی و فلسفی را در مسائل فقهی و اصولی به کار گرفت؛ یا علامه طباطبائی هرگز در مباحث فلسفی، روش نقلی و شهودی را به کار نگرفت یا برای حل مسائل قرآنی و تفسیری و حدیثی، هرگز با روش شهودی و فلسفی محض اقدام نکرد. به همین ترتیب، در مسائل شهودی و عرفانی، مراعات روش خاص آنها را داشت.

 

اندیشمند دیگری که می‌توان گفت، در این زمینه الگوی علامه طباطبائی بوده است و ایشان به شدت متأثر از او و شیفته شخصیت او بود، فیض کاشانی است. علامه طباطبائی درباره این مرد بزرگ می‌گوید: «این مرد جامع علوم است و به جامعیت او در عالم اسلام کمتر کسی سراغ داریم و ملاحظه می‌شود که در علوم مستقلاً وارد شده و علوم را با هم خلط و مزج نکرده است. در تفسیر صافی و اصفی و مصفّی وارد مسائل فلسفی و عرفانی و شهودی نمی‌گردد. در اخبار، کسی که الوافی او را مطالعه کند، می‌بیند یک اخباری صرف است و گویی اصلاً فلسفه نخوانده است. در کتاب‌های عرفانی و ذوقی نیز از همان روش تجاوز نمی‌کند و از موضوعات خارج نمی‌شود با اینکه در فلسفه استاد و از مبرزان شاگردان صدرالمتألهین بوده است.»