فراهم کردن زمینه های بانکداری اسلامی بر تصویب قوانین اولویت دارد
حجت‌الاسلام حقیقی اظهار کرد: اگر بهترین قوانین را هم در زمینه بانکداری اسلامی داشته باشیم ولی زمینه های اجرایی کردن آن فراهم نباشد همانند بذر خوبی است که در شوره‌زار کاشته شود. این وضعیتی است که در سیستم بانکی ما در چند دهه گذشته وجود داشته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین نادر حقیقی، عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه و مدیر حوزه علمیه هرمزگان، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره لزوم استفاده از نیروهای متخصص برای تحقق بانکداری اسلامی و نقش حوزه‌های علمیه در این زمینه پرداخت و اظهار کرد: معتقدم در چهار دهه اخیر با تلاش‌های صورت گرفته در زمینه بانکداری اسلامی پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم هرچند که منویات ما به خوبی محقق نشده است. اگر به قوانین نگاه کنیم خود قانون عملیات بانکی بدون ربا و آئین‌نامه‌های مرتبط با آن به خوبی تدوین شده، اما همانگونه که بسیاری از کارشناسان اذعان دارند مشکل اصلی بانکداری اسلامی در ایران در عرصه عمل است.
بیشتر بخوانید:
- لزوم آموزش عمومی بانکداری اسلامی؛ حوزه‌های علمیه به مسئولیت خود عمل کنند
- بانک مرکزی آموزش بانکداری اسلامی به کارکنان را در دستور کار قرار دهد / شروط صحت جریمه تأخیر
- نشانه‌ای از ماهیت عقود اسلامی در نظام بانکی کشور وجود ندارد
مدیران بانکی باید دغدغه مسائل فقهی داشته باشند
وی با اشاره به اهمیت بهره‌گیری از صاحبنظران بانکداری اسلامی ادامه داد: متأسفانه تاکنون به صورت جامع و کامل، حذف ربا در نظام بانکی کشور که یکی از دغدغه‌های جدی بوده محقق نشده است و علت اصلی هم این است که نیروهای متخصصی که بخواهند بانکداری اسلامی را پیاده کنند در اختیار نداشته‌ایم یا از ظرفیت‌هایی که داریم به خوبی استفاده نشده است.
اگر در عرصه اجرایی از متخصصان بانکداری اسلامی استفاده شود بسیاری از مشکلات نیز حل خواهد شد. البته تحقق این موضوع نیاز به حمایت دستگاه‌های دولتی دارد تا به عنوان مجریان بانکداری اسلامی مشغول به کار شده و جایگزین بانکداران متعارف شوند
وی ادمه داد: اگر بانکداری اسلامی را به دست بانکدارهای معمول و متعارف بدهیم قطعاً اهداف ما را محقق نخواهند کرد. مشکل اصلی همین است که چنین موضوع تخصصی را به بانکدارهای متعارف سپرده‌ایم. معتقدم باید بانکداران اسلامی که دغدغه اسلام داشته و اسلام و احکام اصلی و فرعی و فقه اسلامی را بشناسند بر سر کار بگماریم.
وجود عقود مختلف در بانکداری اسلامی
عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه یادآور شد: اگر بهترین قوانین را هم در زمینه بانکداری اسلامی داشته باشیم ولی بسترهای اجرایی کردن آن فراهم نباشد همانند بذر خوبی است که در شوره‌زار کاشته شود. این وضعیتی است که برای سیستم بانکی ما در چند دهه گذشته وجود داشته است. از سوی دیگر باید در کنار فراهم کردن بسترها، نیروهای متخصص بانکداری اسلامی را به کار گیریم.
حجت‌الاسلام حقیقی در پاسخ به این سؤال که آیا در بانکداری اسلامی صرفاً بر اساس قرض‌الحسنه عمل می‌شود؟ گفت: قرض‌الحسنه یکی از عقود اسلامی است. در فقه اسلامی قراردادهای متعددی وجود دارد. مضاربه، مزارعه، مرابحه و امثالهم ارتباطی با قرض‌الحسنه ندارند و از تمام این قراردادها می‌توان در بانکداری اسلامی استفاده کرد اما مسئله مهم استفاده به شکل صحیح و شرعی آن است و این هم کار هر کسی نیست لذا نیازمند تخصص‌گرایی در عرصه بانکداری اسلامی هستیم.
ایرادات سود قطعی در نظام بانکی
مدیر حوزه علمیه هرمزگان ادامه داد: یکی از اشکالات مهم در نظام بانکی ما وجود سود قطعی در عقودی است که منعقد می‌شود. در غالب قراردادهایی که ما در شرع داریم چیزی به نام سود قطعی وجود ندارد، اما ما به اسم مضاربه، مزارعه یا مشارکت قرارداد می‌بندیم و سود آن قطعی است و همین باعث شکل‌گیری ربا و در نتیجه اعتراض مراجع عظام تقلید می‌شود. ما فقط اسماً ربا را حذف کردیم اما در عرصه عمل مشاهده می‌کنیم که حتی از بانکداری غربی هم ربویتر عمل می‌شود.
این کارشناس اقتصاد اسلامی درباره نقشی که حوزه‌های علمیه میتوانند در ترویج و توسعه بانکداری اسلامی در ایران داشته باشند اظهار کرد: در حوزه‌های علمیه ورود خوبی به این موضوع مهم شده و رشته اقتصاد با گرایش مالی اسلامی تدریس می‌شود. همچنین نهادهایی همانند مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، جامعه المصطفی(ص)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دانشگاه مفید به خوبی در زمینه اقتصاد و بانکداری اسلامی کار کرده‌اند اما مسئله مهم این است که از این افرادی که در مجموعه‌های حوزوی به خوبی آموزش دیده‌اند در ساحت عمل استفاده شود چراکه این افراد در شرایط کنونی فقط تئوری‌پردازی می‌کنند.
بانکداران اسلامی را جایگزین بانکداران متعارف کنیم
وی تأکید کرد: اگر در عرصه اجرایی از این متخصصان استفاده شود بسیاری از مشکلات نیز حل خواهد شد. البته تحقق این موضوع نیاز به حمایت دستگاه‌های دولتی نیز دارد تا به عنوان مجریان بانکداری اسلامی مشغول به کار شده و جایگزین بانکداران متعارف شوند. در دانشگاه‌های ما هم غالباً بانکداری متعارف تدریس و سپس فارغ‌التحصیلان این دانشگاه‌ها در سیستم بانکی مشغول به کار می‌شوند
حجت‌الاسلام حقیقی در پایان گفت: مردم هم باید نسبت به بانکداری اسلامی آشنایی پیدا کنند. حوزه‌ها و مجموعه‌های دانشگاهی باید در این زمینه به میزان بیشتری ورود پیدا کنند چراکه مقوله بانکداری اسلامی یکی از بخش‌هایی است که حوزه علمیه میتواند به میزان بیشتری به آن ورود پیدا کند.
انتهای پیام
