چگونگی بهره‌مندی از فیوضات ماه رمضان در روزهای کرونایی
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی، ضمن تبیین فلسفه بلا و گرفتاری‌ها از دیدگاه قرآن به تشریح چگونگی بهره‌مندی از فیوضات ماه رمضان در ایام کرونایی پرداخت.
محمدعلی وطن‌دوست، عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، اظهار کرد: پيش از ورود به بيان راهكارهايی درباره چگونگی انجام اعمال عبادی در ماه مبارك رمضان به دليل شيوه بيماری كرونا لازم است مقدمه كوتاهی درباه فلسفه و حكمت گرفتاری‌ها از دیدگاه قرآن و حدیث ذكر شود.
وی با اشاره به مهم‌‌ترين حكمت‌های گرفتاری‌ها ادامه داد: تأدیب برای انسان‌هایی كه در خواب غفلت بسر می‌برند، گرفتاری‌ها زمينه‌ساز بيداری هستند. خداوند متعال، در آیاتی از قرآن کریم، از اقوامی ياد می‌کند که به خاطر گناه، بر آن‌ها عذاب فرستاد یا آنان را به بیماری‌های سخت گرفتار کرد.
وطن‌دوست ادامه داد: آزمون الهی یکی دیگر از عوامل حکمت گرفتاری‌هاست؛ چرا که بلاها وسیله‌ای است جهت آزمایش و امتحان انسان‌ها، تا ماهیت و جوهر حقیقی خویش را آشکار سازند.
وی ابراز کرد: بلاها، مشقت‌ها و مصیبت‌ها برای بندگان خاص و مؤمنان، هدیه خدا و نردبان رحمت است تا از این راه به خداوند متعال تقرب پيدا کنند. به قول شاعر: هر كه در اين بزم مقرّ‌ب‌تر است، جام بلا بيشترش می‌دهند.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوس مشهد گفت: کفاره گناهان نیز از دیگر عوامل ابتلای بشر به گرفتاری است؛ چرا که پاداش و کیفر بیشتر بازتاب طبیعی و تکوینی اعمال انسان‌هاست که دامن آن‌ها را می‌گیرد. خداوند در آیه 30 سوره شوری «وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ» می‌فرماید: «هر مصیبتی که به شما می‌رسد، به خاطر کارهایی است که خودتان انجام داده‌اید».
وطن‌دوست اضافه کرد: گاهی مصائب جنبه دسته‌جمعی دارد و چون محصول گناهان جمعی است، از این‌رو در آیه 41 سوره روم «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» خداوند می‌فرماید: «فساد در خشکی و دریا به سبب اعمال مردم آشکار شد تا نتیجه بعضی از اعمالی را که انجام داده‌اند، به آنان بچشاند، شاید بازگردند.»
وی گفت: اكنون شايسته است پيش از بيان راهكارهای بهره‌مندی از فيوضات ماه مبارك رمضان در شرايط فعلی، دو مقدمه ذكر شود، نخست اینکه بايد توجه داشت كه در زمان اضطرار اگر مانعی از برگزاری بسياری از اعمال عبادی وجود داشته باشد به گونه‌ای كه سخن از تعارض اهم با مهم مطرح شود، به حكم عقل و شرع بايد آنچه كه از اهمیت بیشتری برخوردار است بر موردی كه اهميت كمتری دارد مقدم شود.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: در زمان فعلی نيز «حفظ جان مسلمانان» از واجب‌ترين اعمالی است كه می‌تواند وجوب برخی از تکاليف شرعی را كه درجه اهميت آن كمتر از حفظ جان مردم است ساقط نمايد. بديهی است در صورت تعارض واجب أهم با اعمال مستحبی به طريق اولی بايد واجب أهم رعايت شود.
وطن‌دوست افزود: دیگر مورد تقدم واجب أهم يعنی حفظ جان مسلمانان در شرايط فعلی، نبايد سبب شود كه اعمال مستحبی به‌طور كلی كنار گذاشته شود، بلكه بايد دنبال راه‌های جايگزين باشيم و تا جايی كه این امکان وجود دارد، بيشترين بهره را از اعمال مستحبی ماه مبارك رمضان و فيوضات بسيار اين ماه ببريم. به حكم عقل «آب دريا را اگر نتوان كشيد/ هم به قدر تشنگی بايد چشيد».
برگزاری مراسم مذهبی در جمع خانواده
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص راهكارهای پيشنهادی برای بهره‌مندی از فیوضات ماه رمضان، بیان کرد: اعمال ماه مبارك رمضان را می‌توان به دو دسته فردی و اجتماعی تقسيم کرد. بسياری از اعمال كه به‌صورت اجتماعی از پاداش بيشتری برخوردار هستند می‌تواند به‌صورت اجتماعات كمتر و با حفظ پروتكل‌های بهداشتی انجام شود. به‌عنوان نمونه اعضای خانواده می‌توانند نماز جماعت را به‌صورت خانوادگی و به همراه اعضای خانواده به جا آورند تا از فضيلت نماز جماعت بهره‌مند شوند. يا قرائت قرآن و دعاهای مأثور، می‌تواند به‌صورت خانوادگی انجام گيرد كه از نظر تربيت دينی، تأثير بسيار مثبتی بر روی فرزندان و كودكان نيز خواهد داشت.
وطن‌دوست ابراز کرد: حتی در برخی موارد كه خانواده‌های فاميل از سلامت افراد اطمينان دارند می‌توانند اجتماعات كوچك فاميلی تشكيل دهند. البته أكيداً توصيه می‌شود اين اجتماعات از تعداد دو الی سه خانواده تجاوز نكند و همراه با رعايت فاصله‌گذاری اجتماعی و حفظ نكات بهداشتی باشد.
وی استفاده از فضای مجازی را يكی ديگر از راهکارها برای جایگزینی برخی از اعمال مستحبی در این ایام برشمرد و اظهار کرد: فضای مجازی نیز می‌تواند افراد را دور هم گرد آورد، به‌عنوان مثال نرم‌افزارهای ارتباط تصويری برای كسانی كه می‌توانند زمينه چنين ارتباطی را فراهم كنند، جايگزين بسيار مناسبی است. ارتباط به‌صورت ويدئو كنفرانس يا ارتباط صوتی يا تصويری از طريق شبكه‌های اجتماعی به‌ويژه در قرائت دعاهای مأثوره، می‌تواند هم به‌صورت زنده و هم به‌صورت ضبط شده در اختيار افراد قرار گيرد.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: استفاده از فضای رسانه‌ای مانند تلويزيون و راديو بسيار راه‌گشاست. در اين زمينه صداوسيما بهترين ابزاری است كه می‌تواند با پخش مراسم مذهبی كه در آرشيو برنامه‌ها موجود است، فضای مساجد و اماكن مقدسه را به صورت مجازی در برابر ديدگان افراد قرار دهد و حس و حال معنوی را از اين طريق به افراد انتقال دهد.
وطن‌دوست تصریح کرد: افطاری دادن در ماه مبارك رمضان با رعايت نكات بهداشتی بلامانع است، البته بايد به جای پذيرايی حضوری كه سبب اجتماع افراد می‌شود و زمينه ابتلا به بيماری را افزايش می‌دهد، راه‌های ديگری مانند ارسال بسته غذایی درب منازل افراد نیازمند جايگزين کرد.
قرنطینه، فرصتی برای با خانواده بودن
وی در خصوص شب‌های قدر افزود: در مورد اعمال شب قدر نيز همان راهكارهای يادشده به‌صورت مجازی يا تشكيل اجتماعات كوچك با رعايت نكات بهداشتی را می‌توان ارائه کرد. اما نكته مهمی كه بايد بدان توجه شود استفاده از روش «تبديل تهديد به فرصت» است.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: قرنطينه و در خانه ماندن شايد مانع بهره‌مندی از برخی فرصت‌های معنوی اجتماعی شود اما می‌تواند فرصت‌های زيادی را برای خانواده‌ها ايجاد کند كه از آن جمله می‌توان به ايجاد همدلی بيشتر ميان اعضای خانواده، تمركز بيشتر والدين و همكاری آنان در تربيت دينی كودكان، زمينه‌سازی برای مطالعه كتاب به‌ويژه كتاب‌های دينی و مذهبی، ارتباط بيشتر انسان با خدا و ... اشاره کرد.
وطن‌دوست اظهار کرد: بی‌گمان بيماری كرونا آسيب‌های اقتصادی فراوانی به برخی خانواده‌ها وارد کرده است و بسياری از سرپرستان خانواده دچار بيكاری و مشكلات اقتصادی شديد شده‌اند، خوب است در كنار پرداختن به اعمال مستحبی ماه مبارك رمضان، به توصيه رهبر معظم انقلاب در مورد رزمايش كمك مؤمنانه جامه عمل پوشانده شود و رفع نيازهای اقتصادی افراد نيازمند از سوی نهادهای اجتماعی و فرهنگی در اولويت قرار گيرد. اميد است كه خداوند متعال به بركت همدلی‌ها و دلسوزی‌ها این بلای همه‌گیر را رفع کند.
انتهای پیام
