نگهداری چهار هزار نسخه آثار شیخ بهایی در کتابخانه مرکزی آستان قدس
گروه هنر: مجموعه بی‌نظیری شامل چهار هزار نسخه از آثار شیخ بهایی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی موجود است که بیشتر آن‌ها، در زمان حیات شیخ توسط خود وی شرح و تصحیح شده و وقف‌نامه آن، به دستخط و مهر و امضای شیخ است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سیدمحمدرضا فاضل‌هاشمی، کارشناس مسئول تالار محققان خطی این سازمان اعلام کرد: بهاء الدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی بیش از 90 کتاب و رساله در سیاست، فقه و حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان و تصوف، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک نگاشته و اشعار بسیاری نیز به زبان‌های عربی و فارسی از او به یادگار مانده است که بیشتر آن‌ها در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
وی در این رابطه توضیح داد: بیشتر این آثار که برخی را خود شیخ، شرح و تصحیح کرده، در کتابخانه شخصی او نگهداری می‌شده که وی شخصاً آن‌ها را به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا کرده و یادداشت وقف با دستخط و مهر و امضای شیخ در این آثار به چشم می‌خورد.
فاضل‌هاشمی به یکی از این نسخه‌ها که خود شیخ بهایی بر آن شرح نگاشته و «ابن خاتون» شاگرد وی، آن را به فارسی ترجمه و شرح کرده، اشاره کرد و گفت: از جمله نسخه‌های نفیس از آثار شیخ بهایی، کتابیست با عنوان «اربعین حدیث» معروف به «اربعین» به زبان عربی به تاریخ کتابت 1010 و وقف سال 1309 شمسی که هرچند عالمان شیعی بسیاری به تألیف اربعین پرداختند، اما این اثر که آن را به نام «چهل حدیث» نیز خوانده‌اند، از بهترین و معروف‌ترین اربعین‌هاست.
به نسخه ارزشمند دیگری از آثار این دانشمند نامدار عصر صفوی اشاره کرد و تشریح کرد: این اثر با عنوان «منتخب تأویلات» در تفسیر قرآن کریم است که در سال 1014 کتابت و در 1067 توسط ابن خاتون عاملی وقف شده است.
وی به معرفی یکی از برجسته‌ترین آثار شیخ بهایی در حوزه علوم و معارف اسلامی پرداخت که در 1017 در اصفهان کتابت شده و تصریح کرد: نام این کتاب «مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین» (یا مجمع النورین و مطلع النیرین) است که مؤلف در آن، با بهره‌گیری از آیات‌الاحکام و روایات فقهی، به ارائه فقه استدلالی شیعه پرداخته است.
وی از نسخه‌ای یاد کرد که در سال 1027 در مشهد کتابت شده و نادرشاه افشار آن را در سال 1145 وقف کرده است و ادامه داد: عنوان آن، «اثنی عشریات خمس» است که به «رسایل خمس اثنی عشریه» و «رساله اثنی عشریه» نیز معروف است و پیرامون طهارت، نماز، زکات، روزه و حج تألیف شده است.
کارشناس مسئول تالار محققان خطی، شیخ بهایی را از واقفان عمدۀ آستان قدس رضوی دانست که وقفیات وی، به تألیفاتش محدود نمی‌شود و ابراز کرد: از جمله آثاری که به دستخط وی وقف شده، قرآن‌های منسوب به دستخط امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد(ع)، به خط کوفی و بر روی پوست آهوست که از طرف شاه عباس صفوی وقف شده و وقف‌نامه آن تماماً به دستخط شیخ بهایی است و هرکدام از این قرآن‌ها، جزو شاهکارهای هنر اسلامی قرون اولیه به شمار می‌رود.
یادآور می‌شود، بهاءالدین محمدبن حسین بن عاملی، معروف به شیخ بهایی، دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است، وی در بیست سال آخر عمر خود عنوان «شیخ الاسلامی» در دربار شاه عباس اول صفوی را داشت و در سال ۱۰۳۱ هجری قمری مصادف با 1000 هجری شمسی در اصفهان درگذشت و بر اساس وصیتش، او را در آستان قدس رضوی و در کنار مزار علی بن موسی الرضا(ع) به خاک سپردند.
وی در این رابطه توضیح داد: بیشتر این آثار که برخی را خود شیخ، شرح و تصحیح کرده، در کتابخانه شخصی او نگهداری می‌شده که وی شخصاً آن‌ها را به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا کرده و یادداشت وقف با دستخط و مهر و امضای شیخ در این آثار به چشم می‌خورد.
فاضل‌هاشمی به یکی از این نسخه‌ها که خود شیخ بهایی بر آن شرح نگاشته و «ابن خاتون» شاگرد وی، آن را به فارسی ترجمه و شرح کرده، اشاره کرد و گفت: از جمله نسخه‌های نفیس از آثار شیخ بهایی، کتابیست با عنوان «اربعین حدیث» معروف به «اربعین» به زبان عربی به تاریخ کتابت 1010 و وقف سال 1309 شمسی که هرچند عالمان شیعی بسیاری به تألیف اربعین پرداختند، اما این اثر که آن را به نام «چهل حدیث» نیز خوانده‌اند، از بهترین و معروف‌ترین اربعین‌هاست.
به نسخه ارزشمند دیگری از آثار این دانشمند نامدار عصر صفوی اشاره کرد و تشریح کرد: این اثر با عنوان «منتخب تأویلات» در تفسیر قرآن کریم است که در سال 1014 کتابت و در 1067 توسط ابن خاتون عاملی وقف شده است.
وی به معرفی یکی از برجسته‌ترین آثار شیخ بهایی در حوزه علوم و معارف اسلامی پرداخت که در 1017 در اصفهان کتابت شده و تصریح کرد: نام این کتاب «مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین» (یا مجمع النورین و مطلع النیرین) است که مؤلف در آن، با بهره‌گیری از آیات‌الاحکام و روایات فقهی، به ارائه فقه استدلالی شیعه پرداخته است.
وی از نسخه‌ای یاد کرد که در سال 1027 در مشهد کتابت شده و نادرشاه افشار آن را در سال 1145 وقف کرده است و ادامه داد: عنوان آن، «اثنی عشریات خمس» است که به «رسایل خمس اثنی عشریه» و «رساله اثنی عشریه» نیز معروف است و پیرامون طهارت، نماز، زکات، روزه و حج تألیف شده است.
کارشناس مسئول تالار محققان خطی، شیخ بهایی را از واقفان عمدۀ آستان قدس رضوی دانست که وقفیات وی، به تألیفاتش محدود نمی‌شود و ابراز کرد: از جمله آثاری که به دستخط وی وقف شده، قرآن‌های منسوب به دستخط امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد(ع)، به خط کوفی و بر روی پوست آهوست که از طرف شاه عباس صفوی وقف شده و وقف‌نامه آن تماماً به دستخط شیخ بهایی است و هرکدام از این قرآن‌ها، جزو شاهکارهای هنر اسلامی قرون اولیه به شمار می‌رود.
یادآور می‌شود، بهاءالدین محمدبن حسین بن عاملی، معروف به شیخ بهایی، دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است، وی در بیست سال آخر عمر خود عنوان «شیخ الاسلامی» در دربار شاه عباس اول صفوی را داشت و در سال ۱۰۳۱ هجری قمری مصادف با 1000 هجری شمسی در اصفهان درگذشت و بر اساس وصیتش، او را در آستان قدس رضوی و در کنار مزار علی بن موسی الرضا(ع) به خاک سپردند.
