رسیدن به مقام ابرار، در پرتو قرائت و معرفت قرآن حاصل می‌شود
گروه فعالیت‌های قرآنی: مفسر قرآن کریم با بیان اینکه رسیدن به مقام ابرار، در پرتو قرائت و معرفت قرآن حاصل می‌شود، گفت: مهم‌ترین کارکرد قرآن، سبک بال ساختن افراد و سبک‌کردن دوش انسان از گناهان است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، مفسر قرآن کریم، شب گذشته، 29 اردیبهشت‌ماه در جلسه تفسیر فراز 11 دعای 42 صحیفه سجادیه، با بیان اینکه شیوه تعامل انسان با قرآن در قالب دعا است، اظهار کرد: با این وجود امام سجاد(ع) حقایق قرآن را قصه‌وار به رشته تحریر درآورده است.
وی به ابتدای این فراز که با صلوات بر پیامبر(ص) آغاز می‌شود، افزود: در صحیفه سجادیه فرازهای بسیاری با صلوات بر پیامبر اکرم(ص) و آل ایشان آغاز شده است که این امر ارادت امام سجاد(ع) به جدشان را نشان می‌دهد.
مؤلف تفسیر «مشکاة» در تفسیر فراز «وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ، و بار گناهان را به سبب قرآن از دوش ما فروافکن»، ادامه داد: گناه وجود انسان را سنگین می‌کتد و آنچه فرد را از رشد طبیعی و حرکت باز می‌دارد، بار گناهانی است که بر دوش انسان قرار گرفته و بر میزان سرعت و حرکت گام نهادن در راه خدا تأثیر دارد.
وی گناه را مهم‌ترین عامل توقف انسان در مسیر خدا عنوان کرد و ادامه داد: با این وجود قرائت قرآن سنگینی گناه را از دوش فرد به زیر کشیده و او را آزاد می سازد، از این رو می‌توان مهم‌ترین کارکرد قرآن را، سبک بال ساختن افراد و سبک‌کردن دوش انسان از گناهان دانست.
انصاری در تفسیر فراز «وَ هَبْ لَنَا حُسْنَ شَمَائِلِ الْأَبْرَارِ، و ما را خصال نیکوکاران بخش» ابراز کرد: کسی که در تعامل با افراد صدق داشته و همواره توازن را رعایت کند، او را «بار» می‌نامند، به همین جهت برای اوج نشینان بهشت «بار علّییّن»، برترین مکان آسمان و بهشت ثبت شده است.
رسیدن به مقام ابرار
وی همچنین در تفسیر فراز «اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ حَتَّى تُطَهِّرَنَا مِنْ کُلِّ دَنَسٍ بِتَطْهِیرِهِ، پیرو آنان گردان که در ساعات شب و آغاز و انجام هر روز به عبادت تو برمىخیزند تا به برکت آن ما را از هر آلودگى پاک کنى»، افزود: رسیدن به مقام ابرار، در پرتو قرائت و معرفت قرآن حاصل می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه قیام در شب و روز به معنای تعبد، بندگی و به پا داشتن نماز است، اظهار کرد: تقدم شب بر روز، نشان از لذت بیشتر تعبد در شبانگاه است که بندگان بی‌ریا برای خالق خود قیام کرده، نماز خوانده و با معبود و معشوق خود به راز و نیاز می‌پردازند.
وی با اشاره به به آیه 96 سوره نحل که خداوند متعال می‌فرماید: «مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ...؛ آنچه پیش شماست تمام مىشود و آنچه پیش خداست پایدار است...»، گفت: انسان‌هایی که در ساعاتی از شب و پگاه صبح برای رسیدن به خداوند قیام کرده و رسم تعبد و بندگی را به جا می‌آورند، دریافته‌اند که آنچه برای حضرت حق به جا آوری، باقی می‌ماند.
انصاری با بیان اینکه کسی که برای خدا و در راه او قیام کند، تمام افعالش رنگ و بوی الهی دارد، یادآور شد: گناه پس از معرفت و آشنایی انسان با کلام وحی از او دور شده و باعث آراسته‌شدن انسان به مهر و عشق خداوند می‌شود.
وی با بیان اینکه فرد ابتدا باید پیرایش و سپس آراسته شود، عنوان کرد: ابتدای امر باید «تخلیه» نفس از رذایل و صفات پست در فرد صورت گیرد و در گام بعد «تحلیه» به معنای زینت دادن و آراستن در عبادات شکل گیرد؛ همچنین در گام بعد «تجلیه» یعنی خود را با اعمال دینی متجلی ساختن و به تعبیر دیگر، در قالب اعمال مذهبی متجلی‌شدن شکل گیرد.
این نویسنده و پژوهشگر گفت: با بیرون‌رفتن رذایل از وجود آدمی، فضایل پدیدار می‌شوند، پاکی در انسان شکل گرفته و برای قیام در راه حق آماده می‌شود، این در حالی است که قرآن هر آلودگی و دَنَس را از وجود انسان می‌زداید، از این رو می‌توان گفت قرآن پاک کننده وجود انسان است.
وی در تفسیر فراز «وَ تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ اسْتَضَاؤُوا بِنُورِهِ، و تابع آن‌ها قرار ده که از روشنى او بهره‌مند شدند»، ادامه داد: برای بهره‌گرفتن از وجود نورانی و مقدس خداوند ابتدا باید آسیب‌های شخصیتی شناخته شده و بار سنگین گناه از دوش فرد برداشته شود.
انصاری ابراز کرد: در گام دوم فرد باید با فضایل قرآن آشنا شود، فرد در گام سوم و در مقام عمل و پیشروی به سوی حضرت حق اهتمام ورزد تا بتواند در گام چهارم به تطهیر دست یافته و نورانیت در وجود وی جلوه کند؛ و این‌گونه می‌شود که افراد در مسیر قرآن قرار می‌گیرند.
دوری از عمل لهو، نتیجه انس با قرآن
مؤلف تفسیر «مشکاة» در تفسیر فراز «وَ لَمْ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ عَنِ الْعَمَلِ فَیَقْطَعَهُمْ بِخُدَعِ غُرُورِهِ، و آرزوى دنیا ایشان را از عمل آخرت باز نداشت و به فسون و نیرنگ فریبشان نداد تا از کار درمانند.»، عنوان کرد: لهو یعنی از فعل مهمی به خاطر مشغول بودن به امری غیرضروری سرباززدن، همچون افرادی که برای تماشای مسابقات فوتبال از نماز اول وقت خود غافل می‌شوند.
وی با تأکید بر آیه یک سوره التکاثر که خداوند متعال می‌فرماید: «أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ، تفاخر به بیشترداشتن شما را غافل داشت»، بیان کرد: خداوند با توسعه اقتصادی مخالفت ندارد اما گاهی توسعه اقتصادی، مانع توسعه فرهنگی و معنوی در فرد می‌شود، که این موضوع امری لهو بوده که خدا با آن مخالف است.
انصاری با بیان اینکه دوری از عمل لهو نتیجه انس با قرآن است، گفت: آرزوها و خیال‌های نپخته، انسان را از اعمال نیک باز می‌دارد و انسان به آرزوی آینده، از آنچه باید عمل کند باز می‌ماند زیرا زمان امروز را قربانی خیال خام فردا می‌کند، این در حالی است که وقتی انسان تحت‌الشعاع قرآن قرار گیرد عمل لهوی از او سر نمی‌زند.
وی ادامه داد: اگر نور قرآن بر دل نشیند، فرد به امید آرزوهای دست نیافته فردا فریب نمی‌خورد و وضعیت موجود را فدای وضعیت مطلوب فردا نمی‌کند که این موضوع از آثار نفوذ کلام الهی در وجود خلق به شمار می‌رود.
انس با قرآن، اولین گام اثرگذار در ارتباط با کلام وحی
مؤلف تفسیر «مشکاة» در تفسیر فراز «وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِساً، و قرآن را در تاریکی‌هاى شب‌هاى تیره مونس ما کن»، با بیان اینکه انس با قرآن، اولین گام اثرگذار در ارتباط با کلام وحی است، بیان کرد: فرد مأنوس با قرآن چنان اشتیاقی به قرائت و معرفت قرآن پیدا می‌کند که خواب شب را بر خود حرام کرده، به آشنایی با این کلام آسمانی پرداخته و شبانگاه آن را ترنم می‌کند.
وی همچنین در تفسیر فراز «وَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِساً، و آن را پاسدار ما گردان که از نیرنگ شیطان و وسوسه او ما را نگاه دارد»، عنوان کرد: اگر فردی با قرآن انس گیرد، دچار خدعه و نیرنگ شیطان نخواهد شد.
عدم کارآمدی وسوسه شیطان در قلب مأنوس با قرآن
انصاری ابراز کرد: شیطان «همز» و «نزغ» را در تحریک انسان به کار می‌گیرد با این وجود اگر فرد بر آیات متقن قرآن تکیه کند، دیو از قلب انسان خارج شده و فرشته و فضایل اخلاقی جای آن را می‌گیرد؛ از این رو می‌توان گفت قلبی که در محل انس با قرآن است وسوسه شیطان و حتی فکر گناه در آن راه نمی‌یابد زیرا انس با قرآن، جان را عایق‌بندی می‌کند.
وی همچنین در تفسیر فراز «وَ لِأَقْدَامِنَا عَنْ نَقْلِهَا إِلَى الْمَعَاصِی حَابِساً، وَ لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِساً وَ لِجَوَارِحِنَا عَنِ اقْتِرَافِ الآْثَامِ زَاجِراً، و پاى ما را از رفتن به سوى معاصى بربندد و زبان ما را از بیهودهگویى بىگزند و آسیب گنگ گرداند و اعضاى تن ما را از گناهان باز دار»، عنوان کرد: سهم زبان در سقوط انسان فراوان است.
مؤلف تفسیر «مشکاة» با بیان اینکه معارف قرآن مدیریت گفتار و کردار را به ارمغان می‌آورد، افزود: صحبت مسلمانان باید علاوه بر حسن بیان، همچون آهنگ واژگان و شیوه ادای کلمات، حسن محتوایی نیز داشته باشد زیرا زبانی که آشنا با آموزه‌های قرآن است از بیان مطالب لغو اعراض کرده، برای بیان مفاهیم باطل باز نشده و از یاوه‌گویی پرهیز می‌کند.
