تکیه بر آموزه‌های دینی و وحیانی مهم‌ترین مشخصه شعر انقلاب است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از گیلان، حمیدرضا شکارسری، شاعر و منتقد ادبی در افتتاحیه نخستین جشنواره استانی «شعر نور» که عصر روز گذشته، 21 بهمن‌ماه به همت معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان در مجتمع فرهنگی و هنری خاتم‌الانبیاء(ص) برگزار شد، در خصوص آسیب‌شناسی شعر انقلاب، اظهار کرد: جریان‌های ادبی حاصل گسست تاریخی نیستند، بلکه نتیجه پیوست با جریان‌های قبلی هستند.

وی با بیان اینکه برای بررسی شعر انقلاب باید حداقل نگاه جزئی به جریان‌های شعری منتهی به انقلاب داشته باشیم، افزود: قبل از وقوع انقلاب جریان‌های شعری متفاوتی وجود داشت که می‌توان به جریان‌های شعری اعتراضی در سال‌های 20 تا 30 و جریان‌های شعری فرم‌گرا در دهه 40 و اشعار رمانتیک اشاره کرد.

شاعر و منتقد ادبی ادامه داد: این جریان‌های شعری دارای ادبیات سیاسی و اجتماعی نبودند و چون پاسخی برای اتفاقات سیاسی روز نداشتند، لذا وقوع انقلاب با تکیه بر مسائل روز و ارزش‌های الهی سکوت جریان‌های شعری پیشین را درپی داشت.

شکارسری با بیان اینکه شعر انقلاب از ریشه شعر سیاسی و اجتماعی پیش از خود نشأت می‌گیرد، ادامه داد: شعر انقلاب اساسا وامدار شعر محتواگرای پیش از خود است نه اشعار فرم‌گرا.

وی با بیان اینکه شعر انقلاب فاقد تعریف جامع در دو حیطه فرمی و محتوایی است، اضافه کرد: این بدان معناست که نمی‌توان مشخصات شکلی و فرمی برای شعر انقلاب درنظر گرفت، زیرا انقلاب شکل و قالب تازه‌ای با خود به همراه نیاورد و شعر انقلاب همانند شعر مشروطه متکی به مولفه‌های محتوایی است.

شاعر و منتقد ادبی  با بیان اینکه وقوع انقلاب اسلامی انقطاعی در نوگرایی شعر ایرانی به وجود آورد، متذکر شد: شعر انقلاب متکی به آموزه‌ها و زیبایی‌شناسی سنتی است و تا سال‌ها جریان نوگرایی در شعر ایران را تاخیر انداخت.

شکارسری در ادامه بیان کرد: انقلاب اسلامی یک ماهیت بنیادگرا داشت تا به اسلام ناب فراموش شده رجعت کند و این بازگشت ماهیتی سنت‌طلب را در سال‌های اول بر آفرینش‌های هنری ایران تحمیل می‌کند.

وی با بیان اینکه مخاطب اصلی شعر انقلاب مردم هستند، عنوان کرد: شاعران شعر انقلاب قوالب سنتی را برای سرایش بر می‌گزیدند و این امر تاثیر بسزایی بر جذب اقشار مردم  داشت.

شاعر و منتقد ادبی با اشاره به دوران جنگ تحمیلی پس از پیروزی انقلاب، تصریح کرد: شورآفرینی رزمندگان در دوران جنگ با قوالب سنتی شعر انقلاب محقق می‌شد.

شکارسری ادامه داد: شعر نو در سال‌های اول انقلاب قوالب سنتی را احیا می‌کرد، ولی تا به امروز ما قوالب نو را هم‌تراز با قوالب سنتی در شعر انقلاب شاهد هستیم.

وی با اشاره به مسئولیت ادبی هنرمندان در کنار سایر وظایف اجتماعی و تاریخی، یادآور شد: هنرمند باید تلاش کند تا توازنی میان مسئولیت‌های هنری در کنار وظایف تاریخی، اجتماعی و سیاسی برقرار کند.

شاعر و منتقد ادبی با بیان اینکه شعر دفاع مقدس ادامه منطقی شعر انقلاب است، افزود: شاعر دفاع مقدس را باید شاعر انقلاب فرض کنیم که درپی ارائه مفاهیم دفاع مقدس و انقلاب است .

شکارسری حرکت به سمت صراحت و شعار را به عنوان یکی از موضوعات آسیب‌شناسی شعر انقلاب عنوان کرد و گفت: هنرمند در سال‌هایی که درگیر تلاطم‌های اجتماعی و سیاسی است، مضامین شعر او به سمت صرالحت و شعار حرکت می‌کند.

وی تشخیص عبور از بحران را یکی از ویژگی‌های شاعر انقلاب دانست و بیان کرد: شاعر انقلاب باید بداند که با عبور از مراحل بحرانی و با گذر از روایت‌گری انقلاب و جریان‌های انقلابی به فرم شعر و درگیری‌های موجود در آن توجه نماید.

شاعر و منتقد ادبی در ادامه متذکر شد: جریان‌های ادبی را از تفاوتشان با جریان‌های پیشین می‌شناسیم، زیرا جریان‌های ادبی به یکدیگر پیوسته هستند؛ جریان شعر انقلاب ویژگی محتوایی به عنوان شاخصه اصلی آن است که در قالب زبان صمیمانه نزدیک به محاوره برای ارتباط با مردم نمود می‌یابد.

شکارسری با اشاره به مشخصات محتوایی شعر انقلاب، بیان کرد: تکیه بر آموزه‌های دینی و وحیانی مهم‌ترین مشخصه شعر انقلاب است که به مباحث پیرامون خود از دریچه آموزه‌های وحیانی نزدیک می‌شود.

وی شعر انقلاب را به شدت آرمان‌خواه و ایدئولوژیک دانست و اضافه کرد: شعر انقلاب بر آموزه‌های دینی در حکم ایدئولوژیک تکیه می‌کند و نوعی محدودیت‌های محتوایی در شعر انقلاب وجود دارد، اشعار دینی، اخلاقی و حکمی صرفا به آن تعلق نمی‌یابد، بلکه شعر انقلاب فراخوان مفاهیم و ارزش‌های اسلامی است و نباید اشعار فاقد مفاهیم انقلابی را شعر انقلاب در نظر گیریم.

شاعر و منتقد ادبی نقطه اتکای شعر انقلاب را خود انقلاب دانست و تصریح کرد: وجود مولفه‌های انقلابی است که مواجه بودن با شعر انقلاب را برای فرد مشخص می‌کند با توجه به اینکه شعر انقلاب می‌تواند در قالب ارتباط مفاهیم انقلابی با مولفه‌هایی همچون عدالت، صداقت، وحدت و غیره ظاهر شود.

شکارسری شعر دفاع مقدس، مقاومت و پایداری را به عنوان شعر انقلاب خواند و گفت: اگر انقلاب نبود دفاع مقدس نیز وجود داشت و تمامی اینها از تبعات انقلاب هستند.

وی در ادامه بیان کرد: شعر انقلاب شعری آرمان‌گرا، محتواگرا، متکی به آموزه‌های وحیانی و دینی و روزآمد است، یعنی تمامی اتفاقات را مرتبط با انقلاب پردازش می‌کند.

شاعر و منتقد ادبی با بیان اینکه شعر انقلاب شعری معترض و فریادگر است، عنوان کرد: شعارزدگی و عریانی یکی دیگر از آسیب‌های شعر انقلاب است که باید با توجه کامل و دورنمای دقیق نسبت به آن آگاه بود.

شکارسری با بیان اینکه گذر زمان مانع ماندگاری شعر انقلاب و دفاع مقدس نمی‌شود، یادآور شد: این امر تضادی با سرودن اشعار تازه و همزمان با وقوع حوادث ندارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: شعر انقلاب را باید حاصل نیاز اجتماعی دانست که به عنوان جواب ضروری موقعیت سیاسی و اجتماعی ایران در سال57 است که در پرداختن علمی و دقیق اشعار توجه به آن الزامی است.