حرام‌خواری، حب دنیا و زنازادگی؛ مهمترین عوامل شقاوت در کربلا

به گزارش ایکنا، علی‌اصغر رضوانی، نویسنده دانشنامه 50 جلدی کلمات امام حسین(ع) و مؤلف کتاب شبهات عاشورا، شامگاه 19 شهریور ماه در نشست علمی «عوامل سعادت و شقاوت در کربلا» از سلسله درس‌گفتارهای تخصصی عاشوراپژوهی که از سوی مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی(ره) برگزار شد، گفت: اگر در اعمال و رفتار و سخنان لشکریان یزید و امام حسین(ع) دقت کنیم خواهیم دید اینها یک شبه به شقاوت و سعادت نرسیدند بلکه مقدمات و زمینه‌هایی داشتند.

وی با بیان اینکه یکی از عوامل شقاوت، زنازادگی است، افزود: خداوند در آیه 32 سوره اسراء فرموده است: وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا؛ در روایاتی از امام صادق(ع) هم نقل شده که شدیدترین مردم از حیث عذاب در روز قیامت کسی است که نطفه خود را در رحمی بریزد که بر او حرام است؛ از امام رضا(ع) هم نقل شده که عواملی از فساد در زنا جمع است مانند کشتن نفس، از بین رفتن انساب و از دست رفتن تربیت اطفال و تباهی مواریث و ...؛ امام باقر(ع) هم فرمودند که وقتی بعد از من زنا زیاد شد مرگ ناگهانی زیاد خواهد شد و در روایت دیگری داریم که وقتی زنا زیاد شد زلزله‌ها هم زیاد می‌شوند.    

زنازادگی از عوامل شقاوت

رضوانی با بیان اینکه کسانی مانند یزید و ابن زیاد زنازاده بودند، تصریح کرد: اربلی نقل کرده است که پدری برای ابن‌زیاد مشخص نبود و مادرش پرچمی در خانه خود نصب کرده بود و زنا می‌داد؛ قاتل حضرت یحیی(ع) ولدالزنا بود کما اینکه قاتل حسین بن علی(ع) هم ولدالزنا بود. آسمان فقط برای این دو نفر بعد از قتلشان قرمز شد. در مورد شمر هم معروف است که هشام بن کلبی نقل کرده است که زن ذی‌الجوشن یعنی مادر شمر وارد صحرای کنده شده و عطش بر او غلبه کرد، چوپانی را دید و از او طلب آب کرد و چوپان هم شرط دادن آب را تمکین مادر شمر قرار داد و او هم تمکین کرد و چوپان هم با او زنا کرد و شمر لعین از این زنا به دنیا آمد.   

وی با بیان اینکه عوامل دیگر موثر در شقاوت؛ شرب خمر، قمار، بخت‌آزمایی و ... است، اضافه کرد: در روایت داریم شراب و ایمان در قلب هیچ کسی جمع نمی‌شود یعنی وقتی کسی شراب بخورد ایمانش رفته است. از امام رضا(ع) نقل است که هر کسی نگاه به آب جو کرد و یاد امام حسین(ع) کرده و یزید را لعن کند خدا گناهانش را برطرف می‌کند ولو اینکه گناهانش زیاد باشد زیرا وقتی سر بریده امام(ع) را نزد یزید بردند او شراب می‌خورد. لهوف نقل کرده که سر مبارک را پیش یزید می‌آوردند و او شراب خورده و بر سر مبارک می‌ریخت و چوب بر دندان‌های مبارک می‌زد و اهانت می‌کرد.

اجماع بر شراب‌خواری یزید

وی افزود: در روایات نقل است که سرجون که مشاور معاویه بود هم شراب یزید بود. ذهبی گفته او ناصبی و بداخلاق بود و شراب می‌خورد و کارهای منکر و زشت می‌کرد؛ ابن حجر هم گفته است بر فرض بگوییم یزید مسلمان است او فاسق و شرابخوار و مست و جائر و ظالم بود. عقاد، نویسنده بزرگ مصری هم گفته است که روایات بر هیچ چیزی جز بسیار شراب‌خواری یزید اجماع ندارد و گناهان کبیره را با لذت انجام می‌داد.

رضوانی با بیان اینکه جرئت بر گناه هم از عوامل شقاوت است، اظهار کرد: برخی مخفیانه گناه می‌کنند و بعد هم ممکن است توبه کنند ولی برخی شاخ و شانه برای خدا و مؤمنان می‌کشند و تمسخر می‌کنند و تجری دارند؛ از امام علی(ع) نقل است که بزرگترین گناه آن است که صاحب آن، آن گناه را کوچک بشمارد. از امام باقر(ع) نقل شده که هیچ معصیتی همانند سخت شمردن و کوچک شمردن گناه نیست و توبه هم نمی‌کند. امام علی(ع) فرمودند هر کسی از معاصی لذت ببرد خدا او را به خاری می‌افکند. امام سجاد(ع) فرمودند که از شادی در گناه بپرهیز زیرا شادی برگناه از ارتکاب گناه بدتر است.

جسارت بر گناه در لشکریان عمر سعد

وی افزود: نمونه‌های این اعمال در لشکریان عمر سعد و یزید و ابن زیاد و شمر وجود داشت؛ یزید زنا می‌کرد و خیلی هم علاقه به آن داشت. در مورد یزید باز روایت شده که او به لذت‌های دنیوی مبادرت داشت و خطا می‌کرد و آن را خوب می‌دانست و اموری را که بر ضرر دین او بود آسان می‌شمرد. طبری نقل کرده که از حسین بن علی(ع) شنیدم که فرمودند: به خدا قسم طاغیان بنی امیه بر قتل من اجتماع می‌کنند. همچنین در ضمن خطبه برای حر و یارانش فرمودند که هر کسی سلطان ظالمی را ببیند که حرام خدا را حلال کرده، پیمان خدا را شکسته و با سنت رسول الله مخالفت ورزیده است و در بین بندگان خدا تجاوز و تعدی می‌کند با قول و فعلش علیه او نایستد سزاوار است بر خدا که آن شخص ساکت با همان سلطان جائر محشور شود.

مؤلف دانشنامه کلمات امام حسین(ع) اضافه کرد: عامل دیگر شقاوت، لهو و لعب است؛ خدا در سوره جمعه فرموده است: وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ؛ مردم مشغول نماز جمعه بودند ولی وقتی کاروانی را دیدند پیامبر(ص) را رها کردند و مورد مذمت قرار گرفتند. پیامبر(ص) فرمودند ملائکه داخل خانه‌ای نمی‌شود که در آن شراب و تنبور و دف و ... باشد و برکت از آن رفته و دعاهایشان مستجاب نمی‌شود. در روایتی نقل شده که یزید اهل طرب و رقص و بزن و بکوب بود و یک موقعی رو به ساقی شراب خودش کرد و گفت شرابی به من بده که مرا سیراب کند و به ابن زیاد هم بده و او را صاحب سر خود معرفی می‌کند؛ این نشان می‌دهد که یزید مستقیما در شهادت امام(ع) دخیل بوده است. در دوره یزید، آوازه‌خوانی علنی شد و رواج یافت و آلات لهو و لعب و موسیقی هم زیاد شد و مردم شرابخواری را علنی کردند.

وی اضافه کرد: عامل دیگر شقاوت، قساوت قلب است، قرآن کریم در آیه 72 بقره فرموده است: ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِيَ كَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَإِنَّ مِنَ الْحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ...؛ کار انسان به جایی می‌رسد که قلب او از سنگ هم سخت‌تر می‌شود زیرا گاهی از بین سنگها آب جاری می‌شود ولی قلوب قسی، نرم نمی‌شوند.

رضوانی افزود: طبری نقل کرده که زهیر در خطبه‌ای فرمود: فرزند فاطمه(س) سزاوارتر است به دوستی نسبت به فرزند سمیه (ابن زیاد)، اگر شما اولاد فاطمه را یاری نمی‌کنید پناه می‌برم به خدا که مبادا او را بکشید، او را رها کنید، به جانم سوگند یزید از اطاعت شما بدون قتل حسین(ع) هم راضی می‌شود، ولی شمر ملعون تیری به زهیر پرتاب کرد و گفت ما را با زیاد حرف زدنت ملول کردی. اینقدر خبیث بودند که به آنها دستور دستگیری داده می‌شد سر می‌بریدند، در ماجرای دو طفلان مسلم، ابن زیاد راضی بود که آنها را دستگیر کنند ولی سر از تنشان جدا کردند و نزد عبیدالله بردند. حبیب بن مظاهر خطاب به عمر سعد گفت من می‌بینم که خدا را بر هفتاد حرف عبادت می‌کنی ولی تو مشرک هستی  و خدا بر دل تو مهر زده است.  

حب دنیا؛ عامل شقاوت

رضوانی بیان کرد: عامل دیگر شقاوت، حب دنیاست. در روایت بیان شده که سرمنشا هر گناهی، حب دنیاست. خدا هم فرموده که مبادا زندگانی دنیا شما را بفریبد، یا در آیه دیگری فرموده است: کسانی که طغیان کرده و زندگی دنیا را بر آخرت ترجیح دهند جهنم جایگاه آنهاست؛ در روایت دیگر بیان شده که حب دنیا انسان را از شنیدن حکمت کر و کور می ‌کند و او مستوجب عذاب دردناک می‌شود. امام علی(ع) فرمودند هر کسی که دنیا بزرگترین هم و غم او باشد غم و اندوه او به درازا خواهد کشید. حب دنیا در لشکر عمر سعد و خود او سبب شد تا جنایت کربلا رخ دهد.  

نویسنده کتاب شبهات عاشورا تصریح کرد: طبری نقل کرده که سنان ملعون نمی‌گذاشت احدی در گودال قتلگاه به امام حسین(ع) نزدیک شود زیرا می‌خواست خودش سر را ببرد و برید و به خولی داد؛ خولی سر را گرفت و حالت جنون داشت و جلوی خیمه عمرسعد آمد و گفت رکاب اسب مرا پر از طلا و نقره کن زیرا من حسین بن علی(ع) و بهترین نسب از حیث مادر و پدر را کشتم. عمر سعد هم گفت شهادت می‌دهم تو دیوانه‌ای و وقتی وارد خیمه عمرسعد شد، عمر با چوب به او زد.   

پیروی هوای نفس؛ عامل شقاوت

رضوانی بیان کرد: پیروی از هوای نفس هم از عوامل شقاوت است؛ قرآن کریم فرموده است کسانی که از هوای نفس خود پیروی می‌کنند ناصر و یاوری نخواهند داشت. در سوره نازعات هم فرموده است: و کسی که طغیان کرده و حیات دنیا را بر آخرت ترجیح دهد جهنم ماوای او خواهد بود. امام علی(ع) هم فرمودند که شما را بر تبعیت از هوای نفس پرهیز می‌دهم زیرا هوای نفس باعث کوری باطن شما می‌شود و تبعیت از هوای نفس در لشکر عمر سعد در اوج بود. ابن اعثم کوفی نقل کرده که بریر به عمر سعد گفت تو چگونه آب بر خاندان اهل بیت(ع) بسته و قصد کشتن آنها را داری و عمرسعد گفت من با علم یقینی می‌دانم هر کسی این خاندان را بکشد جایگاهش در جهنم است ولی من نمی‌توانم دست از حکومت ری بکشم.   

وی در پایان خوردن مال حرام را عامل دیگر شقاوت برشمرد و افزود: امام(ع) در خطبه خودشان حرام‌خواری را عامل کوری باطنی معرفی کردند.