حکایت نمایشگاهی متفاوت از جنس قرآن

به گزارش ایکنا، همزمان با هفته قرآن، نمایشگاهی با عنوان «میثاق با قرآن» از سوی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران برپا شد که در آن به فعالیت‌های 20 ساله این مجموعه و همچنین رونمایی از کتاب مفردات المیزان پرداخته شد. در این نمایشگاه سیدمحمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران نیز حضور پیدا کرد.

کاظم رجبعلی، عضو علمی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت(ع) دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا به توضیحی در رابطه با این نمایشگاه پرداخت و گفت: این ایام، ایام رحلت حضرت علامه است و در تقویم دانشگاه به عنوان هفته قرآن مطرح شده است، میزهایی که می‌بینید شکل غرفه و ارائه محصول به معنی صرف نیست؛ هر یک میز، یک مجموعه است که در حوزه تخصصی خود از قرآن بهره برده است.

بیشتر ببینید:

نمایشگاه مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران

وی ادامه داد: حدود 16 مجموعه داریم که مجمع مدارس قرآن و اهل بیت(ع) را تشکیل می‌دهند. این مجمع، مدارس مختلفی هستند، یعنی کارگروه‌های تخصصی مختلفی که در زمینه‌های متفاوت کار می‌‌کنند؛ مدرسه تزکیه و تعلیم مربوط به حوزه آموزش و پرورش و معلم‌ها، مدرسه جهاد و تبلیغ مربوط به کارهای جهادی و محرومیت‌زدایی، مدرسه حمد مربوط به بحث هنر و ادبیات، مدرسه علوم انسانی مربوط به علوم اجتماعی و خانواده، مدرسه سفیران هدایت، قرآن را در بستر دانشگاه‌ها مطرح می‌کند، مدرسه نسل توحیدی نیز به بحث جمعیت و مباحث منتهی به آن می‌پردازد. همچنین مدرسه دعا و فقه حکومتی در مورد موضوعات مهم حکمرانی به بحث، تحقیق و آثار مرتبط با آن می‌پردازد.

این عضو علمی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با بیان اینکه خصوصیت آثاری که در اینجا به نمایش درآمده، انسجام است، بیان کرد: آثار این مجمع از یک نظام فکری واحد که قرآن باشد با روش‌های تعریف شده مشخص شکل گرفته و هر کتابی که روی این میزها می‌بینید، به دلیل مفاهیم مشترک انسجام هم دارد و نهایت هماهنگی را از ناحیه محتوا با هم دارند. این حکایت نمایشگاهی است که می‌خواهد نشان دهد قرآن پاسخگوی همه نیازهای ما در همه زمینه‌ها می‌شود، ولی عالمانه، آگاهانه و روش‌مند.

وی در رابطه با کتابی که امروز رونمایی شد، گفت: آثار حضرت علامه که برخی به زبان عربی و برخی به فارسی است، امروز در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. با نگاه‌ها و نیازهایی که وجود داشته به المیزان و سایر کتب علامه مراجعه و بدون دخل و تصرف و فقط با یک چینش، استخراج موضوعی شده است. کتابچه‌هایی هم که شامل کلمات نغز و بیان‌های حکمت‌آمیز علامه است، از مطالب المیزان با توجه به سوره‌ها موضوع‌بندی شده و تحت عنوان گوهرستان به تبع رسیده است. کتابی که امروز رونمایی شد، کتاب «مفردات المیزان» است که در آن واژگانی که حضرت علامه به آن‌ها پرداخته، توضیح داده شده است و یک نوع واژه‌نامه است. حضرت علامه معمولاً از کتاب «مفردات راغب» و کتاب‌های دیگر استفاده می‌کردند و بعضاً نظرات خاصی هم روی هر واژه‌ای داشته‌اند. این کتاب ارزشمند برای هر پژوهشگری که می‌خواهد در حوزه قرآن کار کند، حتماً لازم و ضروری و فوق‌العاده است.

وی عنوان کرد: کارهای قرآنی باید از مسیر حوزه و دانشگاه، سَری به جامعه و نیازهای کف جامعه داشته باشد. میزهایی که امروز می‌بینید و این تخصص‌هایی که از آن صحبت کردیم، وجه ممتاز و ویژگی آن‌ها این است که به نیازهای جامعه نگاه کرده‌اند و متناسب با آن نیازها به قرآن مراجعه داشته‌اند و آثار به این شکل بروز پیدا کرده است. هر یک میز پتانسیل یک دانشکده و دانشگاه را دارد، به خاطر اینکه تحقیقات، آموزش و بحث‌های پژوهشی پشت هر کدام از تخصص‌هایی است که تعریف شده است.

رجبعلی درباره حمایت مالی از مجموعه، گفت: کلاس‌ها رایگان هستند، به این معنی که هر کسی که در دوره‌ها شرکت می‌کند، موظف است چیزی که یاد گرفته را آموزش دهد. نیاز مجموعه، صرفاً با همراهی جماعتی که گوشه‌ای از این کار را گرفته‌اند، تأمین می‌شود؛ چه افرادی که مشغول کار و فعالیت هستند و چه خیرانی که مرتبط با آن‌ها هستند. هیچ گونه وابستگی مالی بین این مجموعه و ساختارهای کشوری وجود ندارد که بگوییم ردیف بودجه‌ای یا سهم ویژه‌ای دارد. عمده نیازهایی که وجود دارد، از سوی خیران برطرف می‌شود؛ به شبکه خیران اطلاع داده می‌شود که فلان کتاب قرار است چاپ شود یا قرار است هزار نهال کاشته شود و ...، کمک‌ها کاملاً مردمی و به همت انفاق مؤمنین اتفاق می‌افتد. وسعت فعالیت و دامنه‌ای که این مجموعه دارد، در ظرفی نیست که دانشگاه تهران بتواند کمک کند. حجم کارها آنقدر زیاد است که دانشگاه تهران نمی‌تواند به تنهایی پاسخگوی نیاز آن باشد و حمایت معنوی و همراهی و همکاری با قسمت‌های مختلف دانشگاه به خصوص امور فرهنگی، برای این مجموعه مغتنم است.

بنا بر این گزارش، برای آشنایی بیشتر با نمایشگاه، به سراغ اولین غرفه‌ این مجموعه رفتیم. طهورا منزوی که مسئول مدرسه سفیران قرآن است، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه مخاطب ما دانشگاهی هستند و ما عهده‌دار جریان‌سازی تدبر در دانشگاه‌ها هستیم، اظهار کرد: مدرسه سفیران از سال 96 شکل گرفته و مجموعه‌ برنامه‌های ما مبتنی بر کتاب‌های تدبری است که در مدرسه تدبر کار می‌شود، اما برای دانشجو آن را از نظر شکلی، محتوایی و مدل اجرا مناسب‌سازی می‌کنیم.

وی ادامه داد: مجموعه‌ای از کارگاه‌های ماهیانه و محتوایی سوره‌محور داشته و داریم که به صورت کارگاهی برای دانشگاه‌ها برگزار می‌شوند. مجموعه‌ای از اردوها و دوره‌هایی نیز داشتیم که هفته‌های قرآن مختلفی را در دانشگاه‌های مختلف ذیل عنوان جهاد کبیر در دانشگاه‌ها برگزار کردیم.

منزوی بیان کرد: در طرح جدیدمان یک مخاطب‌شناسی دقیق از دانشجو انجام دادیم که چه ویژگی‌هایی دارند. یکسری راهبردها برایشان استخراج کردیم که چه کارهایی می‌شود با توجه به فضای فعلی که بیشتر مجازی شده است، انجام داد. آنها ذائقه خاصی پیدا کرده‌اند و نیازمند مدل‌های جدید ارائه هستند و یک دوره جدید برایشان به نام «خوانش قرآن، خوانش زندگی» طراحی کرده‌ایم که همان کتاب مقدمات تدبر است، اما با یک مدل اجرایی دیگری قرار است کارگاه‌هایش برای دانشجویان برگزار شود.

یکی از مدارس جالب این مجموعه، مدرسه جهاد و تبلیغ است که کارهای نو و قابل دفاعی را در منطقه سیستان و بلوچستان شروع کرده است؛ اقداماتی که می‌توانند زمینه‌ساز بهبود دائمی وضعیت معیشت مردم منطقه شوند. سیدحسام‌الدین پرورده، مسئول مدرسه جهاد و تبلیغ در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: وظیفه مدرسه ما پشتیبانی مدارس دیگر و اجرای طرح‌‌هایی است که در ذیل کارگروه‌های مساجد، شهرستان‌ها و محرومیت‌زدایی یا جهش تولید وجود دارد.

وی افزود: در قالب طرح دانشگاه معین شهرها، کارهای عمرانی و جهش تولیدی را در یک شهر نمونه انجام دادیم، بدین معنی که دانشگاه تهران را معین سیستان و بلوچستان کردیم و با فعال‌سازی ظرفیت افراد بومی آن منطقه که در کلاس‌های تدبر ما شرکت می‌کردند و کارهای تبلیغی در آن حوزه انجام می‌دادند، طرح‌های مختلف کارآفرینی را با حمایت مدرسه انجام دادیم. در این الگو، طرح‌های مختلف کاشت نهال‌های مثمر، پرورش مزرعه نمونه تولید شترمرغ، توزیع مرغ محلی در چهار روستای منطقه و تطابق آن با اقلیم و ...، اجرا شد.

راه‌اندازی سامانه ثبت ایده‌های اساتید و دانشجویان

پرورده اظهار کرد: این الگوی دانشگاه تهران می‌تواند از طریق وزارت علوم در اختیار سایر دانشگاه‌ها قرار بگیرد. از این پس اساتید و دانشجویان در سامانه‌ای که طرح‌ریزی کرد‌ه‌ایم و به زودی در آذرماه راه‌اندازی می‌شود، با عنوان سامانه ثبت ایده‌های اساتید و دانشجویان می‌توانند در حوزه جهش تولید که حوزه خیلی پهناوری است و عرصه‌های مختلف را تحت پوشش قرار می‌دهد، ایده‌های خود را ثبت کنند.

وی افزود: با ثبت ایده‌ها و ارزیابی آن‌ها، هر دانشگاهی می‌تواند معین یک شهر باشد، یعنی وزارت علوم می‌تواند دانشگاه‌ها را شناسایی کند و شهری را که می‌خواهند از نظر علمی پشتیبان آن باشند و طرح‌های مشابهی که می‌خواهند آنجا پیش ببرند را در اختیارشان قرار بدهد و اساتید به عرصه اجرا و عرصه رفع نیازهای مردم ورود کنند.

سبدی پر سیب بر میز مدرسه حمد

بنا بر گزارش ایکنا، مدرسه‌‌ بعدی که برای معرفی به سراغش رفتیم «مدرسه حمد» بود. حوزه کاری آن ادبیات و داستان به ویژه تجسمی و هنر با انواع و اقسام آن است، اینکه چگونه می‌توانیم یک سیر مطالعاتی و تدبری داشته باشیم و تدبر تبدیل به کتاب‌هایی شود که آبشخور سیر مطالعاتی را تأمین کند و بعد به موضوعاتی تبدیل شود که هر هنرمندی یا هر داستان‌نویسی به آن‌ها احتیاج پیدا کند، برای نگارش هر داستانی که مبتنی بر تدبر باشد و کلام حق را بخواهد جاری کند، نهایتاً این به خروجی‌هایی تبدیل می‌شود که در جامعه دیده می‌شود.

رجبعلی، مسئول مدرسه حمد اظهار کرد: این فرآیند در دوره‌هایی تعریف شده و طرح‌نامه‌ای داریم که در آن هم برای جامعه مخاطب نخبگانی و هم نوجوان‌هایی که در جامعه هستند، برنامه‌ریزی داریم. برای خارجی‌های مقیم ایران به ویژه محور مقاومت، یک ساختار و کارگاه هنری و ادبی در نظر گرفتیم و نهایتاً حق‌طلب‌های کل دنیا که اینها هر کدام اسم دارند؛ مثلاً برای نخبگان «قرآن، اثر هنری»، برای نوجوانان «هنر و ادبیات انقلابی»، برای محور مقاومت «طرح محسنین» و «هنر ابراهیمی» برای کسانی است که حتی مسلمان هم نیستند. برای مجموع اینها در حوزه ادبیات و در حوزه تجسمی و هنر برنامه و کارگاه داریم که چطور می‌توانند از قرآن در این زمینه‌ها استفاده کنند.

روی میز مدرسه حمد، سبدی قرار داده شده که پر از سیب‌های سرخ است. وی در رابطه با نمادسازی که صورت گرفته، گفت: سوره مبارکه عبس در این هفته قرآنی در نظر گرفته شده که محتوای خاصی در رابطه با بحث طعام دارد، برای تزئینات از سیب استفاده شده که تداعی‌گر مباحث سوره باشد، انسان‌ها به میوه حس خوب دارند، واکنش خوب آدم‌ها، کار هنر است، سیب اثر هنری خداست و وقتی ما با سیب روبه‌رو می‌شویم یک واکنشی داریم، این اتفاقی که در چهره و حال ما می‌افتد، انعکاس هنر است.

مدرسه علوم انسانی، نیز آخرین مدرسه‌ای بود که به سراغ آن رفتیم. در این مدرسه بر اساس سوره نمل نقشه‌ای بر اساس نظام موضوعات انسان در قرآن استخراج شده است، 11 محور در مورد اینکه قرآن در مورد انسان از چه محورهایی صحبت می‌کند مطرح شده است که برخی از آن شامل حقایق‌شناسی، خلقت‌شناسی، نیازشناسی، توان‌شناسی، رخدادشناسی، نعمت‌شناسی، شاکله‌شناسی، کمال و رشد‌شناسی، روابط اجتماعی‌شناسی، اختلال‌شناسی و درمان می‌شود.

اینکه در هر دوره رشد انسان چه چیزهایی باید به افراد یاد داده شود، یا در ورطه هنر مخاطب چگونه برانگیخته شود، از موضوعات مورد مطالعه در این مدرسه است.