مشکلات و محسنات تولید محصول در عمان / تأکید بر خودکفایی و نوآوری در سند چشم‌انداز
مشاور نوآوری اتاق بازرگانی بحرین ضمن معرفی پیچ و خم‌های سرمایه‌گذاری، ارائه ایده و تولید محصول در کشور عمان، گفت: عمانی‌ها برعکس بقیه کشورهای خلیج فارس بر بومی کردن فناوری‌ها تأکید دارند و همه تمرکز آنها بر روی بحث نوآوری و خودکفایی است. نکته جاب این است که روشنفکران عمانی مخالف این موضوع هستند و اعتقاد دارند باید استاد دانشگاه از خارج وارد شود.
به گزارش ایکنا، بخش دوم سمینار تخصصی «آشنایی با بازار جهان اسلام؛ عمان» صبح امروز دوم تیرماه با عنوان «کارگاه آشنایی با تجارت الکترونیک و محصولات فناورانه در کشور عمان و منطقه MENA» و با ارائه حمید علی‌بیگی، مشاور نوآوری اتاق بازرگانی بحرین و مدیر فضای کار اشتراکی پارادایس‌هاب در عمان، برگزار شد.
علی‌بیگی در این کارگاه به بیان برخی مبانی تجارت الکترونیک در کشور عمان و منطقه پرداخت و گفت: فضای کار اشتراکی فضایی است که در آن میز، صندلی، لب‌تاب و سایر تجهیزات مورد نیاز برای کار را اجاره می‌کنید تا مشغول به کار شوید. در حال حاضر در عمان پایگاهی را برای ایرانی‌ها دایر کرده‌ایم. اجاره ماهانه این فضا از 20 ریال شروع می‌شود و تا مبالغ بالا ادامه دارد. شعبه ترکیه و قطر پارادایس‌هاب هم در حال رایزنی برای راه‌اندازی هستیم.
وی با اشاره به اینکه عمان امروز در جایگاه 15 سال قبل امارات قرار دارد، افزود: عمانی‌ها یک قرارداد 40 ساله به انگلستان داشتند. زمانی که سلطان قابوس روی کار آمد، برای اینکه فضا را آرام کند، یک سری قراردادها با سران طوایف و نیز کشورهای مختلف منعقد کرد. یکی از این کشورها که قرارداد خوبی با آنها بست، کشور انگلستان بود. بر اساس این قرارداد، انگلستان نفت عمان را استخراج می‌کرد و درصدی از آن را به خود اختصاص می‌داد. این قرارداد سال 2016 به پایان رسید و سلطان قابوس برای اینکه خود عمان وارد حوزه استخراج نفت شود، این قرارداد را تمدید نکرد.
سند چشم‌انداز عمان
علی‌بیگی در ادامه به نگارش سند توسعه عمان که سند 2040 نام دارد، اشاره و تصریح کرد: در این سند سلطان هیثم که بعد از سلطان قابوس به سلطنت رسید، به عنوان مدیراجرایی معرفی شد. یکی از دلایل انتخاب سلطان هیثم به سلطنت همین موضوع بوده است. در این سند آمده است که کشور عمان از سال 2016 هیچ نیازی به خودرو، ساختمان‌های عجیب و غریب و ... نداریم، تنها به یک چیز نیاز داریم و آن هم علم است که بتواند در سایه آن به یک کشور کاملاً پیشرفته تبدیل شویم. به همین خاطر تمرکز خود را بر روی علم گذاشتند.
معرفی پارک‌های فناوری
مشاور نوآوری اتاق بازرگانی بحرین بیان کرد: عمان دو پارک علم و فناوری دارد، پارک اول سال 2016 قرار بود ساخته شود و پارک دوم هم سال 2013 تأسیس شد، اما اصلاً پارک علم و فناوری نیست. عمانی‌ها برعکس بقیه کشورهای خلیج بر روی بومی کردن فناوری‌ها تأکید دارند و همه تمرکز آنها بر روی بحث نوآوری و خودکفایی است. نکته جاب این است که روشنفکران عمانی مخالف این موضوع هستند و اعتقاد دارند باید استاد دانشگاه از خارج وارد شود.
وی در ادامه به مراکز نوآوری و شرایط پذیرش این مراکز اشاره و اظهار کرد: جدیدترین و به روزترین مرکز علم و فناوری کشور عمان سال 2016 کلید زده شد و قرار بود تا سال 2018 این مرکز راه‌اندازی شود، اما تا‌کنون که سال 2021 است، این امر میسر نشده است. تنها ساختمان‌ها ساخته شده و در حال حاضر هم دلیل تأخیر در راه‌اندازی این مرکز کرونا بیان شده است. در جریان این تأخیرها شورای پژوهش این مرکز زیر نظر وزارت علوم رفته و در هم تلفیق شده است.
علی‌بیگی بیان کرد: در حال حاضر یکی از مشکلات عمان این است که یک سری آدم در حوزه فناوری در ارگان‌های مختلف حضور دارند که سمت ندارند، یعنی یک شخص رئیس پارک علم و فناوری بوده، اما الان که در وزارت علوم تلفیق شده است، در وزارت علوم هیچ سمتی ندارد و مشخص نیست وضعیت به چه صورت است. در کشور عمان برخی شرکت‌های مشاوره‌ای هستند که تمام اطلاعات لازم در این زمینه را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند و حتی اگر میزان سرمایه‌گذاری بیش از یک میلیون و ششصد هزار دلار باشد، طی یک روز همه کارها از ثبت شرکت تا سایر مراحل اداری را انجام می‌دهند.
وی بیان کرد: در این کشور برای جذب سرمایه یک سری حمایت‌های دیگر برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته‌اند. به عنوان مثال افراد می‌توانند یک ویزای شش ماهه با عنوان «بررسی بازار» دریافت کنند.
مدیر فضای کار اشتراکی پارادایس‌هاب در ادامه به زمینه فعالیت‌های innovation park عمان اشاره و بیان کرد: این پارک فناوری در پنج حوزه انرژی، رادیو تکنولوژی، آب، محیط زیست و بهداشت و درمان فعالیت دارد. لذا هر کدام از افرادی که قصد فعالیت در این حوزه‌ها را دارند می‌توانند از این پارک فناوری استفاده کنند. نکته‌ای که باید مدنظر داشته باشید، این است که اگر محصولی در عمان تولید شود، واردات آن محصول ممنوع می‌شود. این پارک در پذیرش طرح بسیار سخت‌گیر است، این سخت‌گیری به این دلیل است که اگر پذیرش بگیرید به مدت شش ماه تحت حمایت پارک قرار می‌گیرید تا طرح را به نسخه اولیه محصول برسانید. بعد از آن شما را به ارگان مربوطه می‌فرستد و اعلام می‌کند این محصول برای زیرساخت عمان مناسبت و شش ماه هم تحت حمایت و نظارت ما بوده است، شما ملزم هستید از این محصول استفاده کند، دولت نیز ملزم می‌شود زیرساخت‌های لازم را برای تولید آن محصول فراهم کند.
کشوری ثروتمند اما صرفه‌جو
علی‌بیگی اظهار کرد: باید این نکته را مورد توجه داشته باشید که از محصولی حمایت می‌کنند که بتواند به زیرساخت کشور کمک کند، از محصولات خدماتی در این حوزه‌ها حمایت نمی‌کنند. حتی اگر محصول در ایران تولید شده باشد نگوئید محصول در ایران تولید شده است، بلکه باید بگوئید ایده ساخت این محصول را دارید. عمانی‌ها به شدت صرفه‌جو هستند و اصلاً ریسک‌پذیر نیستند. همچنین در حوزه نفت و گاز نیز بسیار خوب سرمایه‌گذاری می‌کنند. اگر به این پارک ایمیل بفرستید، برای شما یک فرم ارسال خواهد کرد که حدد 25 صفحه است و ما این را برای ایرانی‌ها تبدیل به 17 صفحه کرده‌ایم. یکی از سوالات داخل فرم هست این است «چرا عمان را انتخاب کرده‌اید» هیچ وقت در جواب نگوئید چون ایران تحریم است یا نمی‌تواند حساب بانکی داشته باشد و ... بلکه بهتر است بگویید «بر اساس جستجوهای به عمل آمده، عمان بهترین گزینه برای تولید این محصول است».
مشاور نوآوری اتاق بازرگانی بحرین تصریح کرد: نکته دیگری که وجود دارد این است که هیچ‌گاه در شروع کار مطالبه پول نکنید. در کشور عمان سه زون فناوری وجود دارد که از جمله آنها «دانشگاه سلطان قابوس» و «آی پی ام» است. این زون‌ها زمین‌های هزار متر به بالا در اختیار شما قرار می‌دهند، اما این زمین‌ها به صورت 99 ساله اجاره داده می‌شوند. همچنین این زون‌ها حدود 50 درصد معافیت مالیاتی دارند. اجاره هر متر زمین در سال حدود سه ریال است. افرادی که در حوزه آی تی کار می‌کنند سراغ «پارک آی پی ام» نروند، چرا که پارک آی تی عمان «پارک کوم» است. این پارک سال 2003 تأسیس است و مانند پارک‌های علم و فناوری ایران است. با یک سری شاخص‌ها زمین به شما اجاره می‌دهند. این پارک کاری به اینکه محصول یا ایده دارید یا نه کاری ندارد و تنها فضا را در اختیار شما قرار می‌دهد. اینها فهرست خدماتی دارند که در مورد آنها مطالعه داشته باشید.
توجه به گردشگری و معدن
مدیر فضای اشتراکی پارادایس هاب بیان کرد: در حال حاضر تمرکز دولت عمان بر روی گردشگری و معدن است و ایده‌هایی که ارائه می‌شود، باید در قالب پنج حوزه‌ای که در ابتدا اعلام شد، باشد. یکی از مشکلاتی که دولت عمان با آن مواجه است، این است که دولت اجازه فعالیت مستشار و مشاور کارمند خارجی در بخش دولتی را حذف کرده و از سوی دیگر متخصص در برخی حوزه‌ها را هم ندارد، این باعث ایجاد چالش شده است. یکی از دلایلی که باعث شده مقداری دستمزد نیروی حرفه‌ای کاهش داشته باشد، همین موضوع بوده است. این وضعیت باعث شده دستمزد نیروی سطح پایین بالا برود.
علی‌بیگی در ادامه به معرفی یکی دیگر از پارک‌های فناروی کشور عمان پرداخت و اظهار کرد: سومین پارک فناوری کشور عمان «Oman Data Park» یا «او دی پی» است این پارک در طبقه چهارم ساختمان کوم قرار دارد و در حوزه رسانه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند. عمده کاری که این پارک را انجام می‌دهد در حوزه شبکه‌های اجتماعی است و بیشتر کارهای مشاوره‌ای را به صورت رایگان انجام می‌دهد. این بیشتر شتاب دهنده حوزه آی تی است و تا 25 هزار ریال عمانی کلاس و مشاوره رایگان در اختیار شما قرار می‌دهد. این شتاب دهنده یک مشکل دارد و آن هم اینکه سایت ندارد و فقط حضوری است و مشکل دیگر اینکه زیر نظر وزارت ارتباطات است.
وی با اشاره به اینکه یکی از چالش‌های پیش روی صاحبان ایده در عمان می‌تواند دفتر کار باشد، گفت: این مشکل از طریق فضای اشتراکی پارادایس هاب می‌تواند برطرف شود. این فضای اشتراکی تجهیزات مورد نیاز را در اختیار صاحبان ایده قرار می‌دهد و هزینه آن همانطور که گفتم از 20 ریال شروع می‌شود. نسبت به خدماتی که دریافت می‌شود این رقم افزایش می‌یابد.
مشاور نوآوری اتاق بازرگانی بحرین در ادامه در مورد ورود به بحث آموزش در عمان، اظهار کرد: نفوذ انگلستان در حوزه آموزش و فناوری کشور عمان بسیار زیاد است. ضمن اینکه ورود به این حوزه صرفه‌جویی لازم را نخواهد داشت. مدارس کشور آمریکا و انگلستان در این کشور با شهریه‌های بسیار بالا شعبه دارند و جالب است که عمانی‌ها هم استقبال می‌کنند.
معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری عمان
علی‌بیگی در بخش دیگری از سخنان خود در این کارگاه به معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری کشور عمان پرداخت و گفت: عمدتاً تیم‌هایی که استارت آپی یا فناورانه باشند با جذب سرمایه آشنا هستند. یک سری بخش‌ها در عمان این کار را انجام می‌دهد، اولین و بهترین مرکز «Oman Technology Fund»، این مرکز دولتی است و پیشنهاد دو صندوقه شدن آن را خودم من ارائه دادم که مورد پذیرش قرار گرفت. با توجه به اینکه میزان سرمایه‌گذاری این صندوق بالاتر از 100 هزار ریال عمانی بود و از سوی دیگر برخی شرکت‌ها بودند این میزان حمایت را لازم نداشتند، لذا پیشنهاد دادم یک صندوق دیگر تشکیل شود تا از طرح‌های زیر 100 هزار ریالی هم حمایت کند. یکی از مشکلات این صندوق‌ها کند بودن آن است. از سال 2011 تا کنون هشت طرح را مورد حمایت قرار داده و اصلاً حوصله درگیر شدن با این قبیل کارها را ندارند.
وی با اشاره به اینکه دومین صندوق عمان در این حوزه «Oman Investment Fund» است، گفت: این صندوق نیمه دولتی است و به طرح‌های زیربنایی و بهداشت خیلی علاقه دارد. عمده مشاوران آن خارجی هستند، اما تیم اجرایی آن عمانی هستند. این صندوق نگاهی بازاری به قضیه نگاه می‌کنند و سرمایه‌گذاری میان مدت و بلندمدت دارند. این کشور دو صندوق خصوصی خوب هم دارد.
انتهای پیام
