اهمیت اعتماد تام رزمندگان به امام(ره) در پیشبرد دفاع مقدس / واقعیت جنگ به درستی منتقل نشده است

چهلمین سالگرد هفته دفاع مقدس فرصتی مناسب برای تبیین ابعاد کمتر شناخته شده جنگ تحمیلی است که تناسب بیشتری هم با اقتضائات روزگار فعلی ما دارد. یکی از این ابعاد مهم الگوی مدیریتی دفاع مقدس و نقش تدبیر و عقلانیت و برنامه‎ریزی در این دوره است که در سایه توجه بیشتر به ابعاد حماسی و هیجانی نبرد هشت ساله، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

عباسعلی منصوری آرانی، نماینده پیشین مجلس که در سابقه کاری وی ریاست دانشگاه جنگ (دافوس)، مشاور فرمانده کل ارتش، ریاست آموزش کل ارتش، ریاست بازرسی نیروی زمینی ارتش، معاونت اطلاعات ارتش، مسئول روابط بین‌الملل ارتش و وابسته نظامی ایران در عربستان دیده می شود، در گفت‌وگو با ایکنا درباره نقش تدبیر و عقلانیت در پیشبرد امور جنگ و الگوی مدیریتی این دوره گفت: جنگ اصولی دارد و تمام دروسی که نظامیان از دوره مقدماتی تا دافوس شامل تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و راهبردها تدریس می‌شود در چارچوب اصول جنگ است و در واقع این اصول مبنای عملیات‌هاست و برآورد توان نیروی خودی و دشمن برآن مبنا انجام می‌شود تا عملیات طراحی و اجرا شود و همه اینها نیازمند تفکر، تدبیر و محاسبات دقیق است.

دفاع مقدس، جنگ اندیشه‌ها

وی افزود: لذا جنگ یعنی فکر کردن و فکر طرف مقابل را خواندن؛ به عبارتی جنگ و به ویژه دفاع مقدس غیر ممکن است بدون فکر، طراحی و برنامه‌ریزی پیش رفته باشد و در کنار آن حتی باید مسائل غیر قابل پیش‌بینی مانند وضعیت آب و هوا و اقلیم نیز در انجام عملیات لحاظ شود. بنابراین جنگ نظامی در درجه اول در قالب جنگ اندیشه‌ها رخ می‌دهد و تبلور آن در صحنه میدانی و به وسیله رزمندگان به نمایش گذاشته می‌شود. لذا دفاع مقدس نیز در کنار وجود هیجان و شور و حماسه، در درجه اول بر مبنای فکر و اندیشه پیش رفته و برای هر عملیات ماه‌ها طراحی و برنامه‌ریزی جدی انجام می‌شده است و این تصویرسازی که دفاع مقدس فقط صحنه نمایش شور و هیجان بوده، نادرست و غیر واقعی است.

منصوری آرانی درباره نقش روحیه شهادت‌طلبی، ایثار و شجاعت در کنار تدبیر و عقلانیت گفت: روحیه نصف قواست؛ به عبارتی اگر تمام طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به درستی انجام شود و تجهیزات و نفرات به میزان کافی و در بالاترین سطح باشد اما وجود روحیه و انگیزه در نیروهاست که نقش پیشبرنده این طرح‌ها و تاکتیک‌ها را دارد.

رئیس پیشین دانشگاه جنگ اظهار کرد: جنگ به نیروهایی نیاز دارد که میل به پیروزی دارند و برخورداری از اعتقادات دینی و قرآنی و جایگاه رفیع شهادت در آموزه‌های دینی از جمله مسائلی بود که چنین انگیزه‌ای را در نیروهای ما ایجاد کرده بود، به نحوی که جوان 20 ساله حاضر می‌شد با وجود آرزوهای زیادی که برای آینده خود داشت، وارد جبهه‌ها شود و در حساس‌ترین مراحل یک عملیات، که امکان توقف عملیات نیست، حاضر شود خود را بر روی مین بیندازد و این به جز آگاهی از مفهوم شهادت در راه خدا و بشارت‌های الهی به شهید نیست.

وی بیان کرد: در واقع عنصر آگاهی نسبت به عمل در میان رزمندگان کاملاً قابل مشاهده بود و این انگیزه و میل به حضور در جبهه براساس احساسات بدون منطق و کور نبود. لذا عنصر آگاهی، انگیزه الهی و خطرپذیری در کنار هم دفاع مقدس را به پیش برد و آسیب کمبود امکانات و تجهیزات با این مؤلفه‌ها جبران شد.

تشریح نقش مدیریتی امام(ره) در دفاع مقدس

منصوری آرانی درباره نقش رهبری و مدیریتی امام خمینی(ره) در دفاع مقدس گفت: یکی از مسائل مهم در هر جنگی اعتماد و اعتقاد نیروها به فرماندهی عالی جنگ است. در دفاع مقدس نیز امام خمینی(ره) با یک سخنرانی یا بیانیه بسیج عظیمی از نیروها ایجاد می‌کرد و از پایین‌ترین تا بالاترین رده‌ها با یک هشدار و نهیب امام(ره) مانند خرمشهر باید آزاد شود یا حصر آبادان باید شکسته شود، اقدامات شگرفی انجام می‌دادند که نشانه اعتماد و دلبستگی کامل آنها به فرمانده کل قوا بود. زیرا به خوبی می‌دانستند فرمانده آنها هم شهادت‌طلب و هم خطرپذیر است و در کنار آن براساس مشورت و تدبیر عمل می‌کند و نمی‌خواهد نیروها را بیهوده به کشتن بدهد و این یک موضوع کلیدی در رهبری دفاع مقدس بود.

وی با بیان اینکه متأسفانه نتوانستیم به شکل مناسبی این تابلوی زیبای دفاع مقدس و مجموعه ابعاد آن را به نسل امروز معرفی کنیم، گفت: به اعتقاد من نسل جنگ به اندازه‌ای که در انجام عملیات‌ها توانمند و کارآمد بود اما در انتقال این تصویر به نسل جوان این توانمندی را نشان نداد و این انتقادی است که به خود من هم وارد است. البته من در دوره ریاست دافوس سعی کردم تمام فرماندهان گردان، تیپ، لشگر، قرارگاه ارتش در نیروی زمینی، هوایی، دریایی و پدافند را جمع کنم و تمام مدارک و مستندات را جمع‌آوری کردیم و یک تیم به مسئولیت امیر سرلشگر حسنی سعدی شکل گرفت و ایشان تاریخ‌نگاری جنگ را آغاز کردند و از سال 1386 که این اقدام شروع شد همچنان ادامه دارد و تاکنون قریب به 80 جلد کتاب شده است. اینگونه کارها می‌تواند نقش مؤثری در انتقال واقعیت بدون تحریف دفاع مقدس به جوانان امروز داشته باشد.

چرا الگوی مدیریتی دفاع مقدس تکرار نشد

منصوری آرانی درباره چرایی الگو نگرفتن از شیوه مدیریتی دوران دفاع مقدس به ویژه در زمینه نوع رابطه مسئولان و مردم با الهام از رابطه فرماندهان و رزمندگان گفت:‌ همانطور که گفتم یکی از ویژگی‌های مهم دوران دفاع مقدس رابطه نزدیک فرماندهان و رزمندگان بود بدین معنا که رزمنده احساس می‌کرد فرمانده به مانند او شهادت‌طلب و خطرپذیر است و حتی خود را فدای رزمنده‌اش می‌کند و این موارد به وفور در میان فرماندهان یافت می‌شد. اما الان این احساس از سوی مسئولان به مردم منتقل نمی‌شود و مردم باور ندارند که مسئولان مشکلات معیشتی آنها را درک می‌کنند و لذا آن اعتماد دوران دفاع مقدس امروز، به درست یا غلط، بسیار کاهش یافته است و طبیعی است که در چنین وضعیتی عکس دوره دفاع مقدس اتفاق می‌افتد.

این نماینده پیشین مجلس ابراز کرد: در آن دوره می‌دیدیم که مسئولان فرزندان خود را به جبهه‌ها می‌فرستند و بعضاً هم فرزندان‌شان ماند فرزندان سایر مردم مجروح و شهید می‌شدند و همین احساس تافته جدا بافته نبودن مسئولان بسیار بر روی مردم و رزمندگان روحیه‌بخش و اثرگذار بود، درحالی که امروز چنین نزدیکی بین مردم و مسئولان مشاهده نمی‌شود.

منصوری آرانی در پایان اظهار کرد: متأسفانه پس از دوران دفاع مقدس اشرافی‌گری به آفت بزرگی در میان مسئولان تبدیل شد و این عامل اصلی دور شدن آنها از دردها و مشکلات امروز مردم است و اگر این اعتماد عمومی تخریب شود به این راحتی قابل بازسازی نیست.

گفت‌وگو از مهدی مخبری