واکاوی رویکرد‌های حلی در احادیث مشکل در فصلنامه «علوم حدیث»

به گزارش ایکنا؛ نود و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «علوم حدیث» به صاحب‌امتیازی دانشگاه قرآن و حدیث منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «رویکرد‌های حلی در احادیث مشکل دال بر «جا شدن دنیا در تخم مرغ»»، ««حدیث مقاریض» تحلیل، نقد و بررسی رویکردها»، «تاریخ‌گذاری روایات معجزه براساس روش تحلیلی متن و إسناد»، «بررسی سندی و متنی روایت «لاتجتمع امتی علی الضلاله»»، «‌نقد روایی دیدگاه الحادی ریچارد داوکینز (مطالعه موردی اثبات خدا)»، «تحلیل اندیشه‌های رجالی شیخ محمد عاملی در استقصاء الاعتبار»، «شخصیتِ رجالی فزاری».

رویکرد‌های حلی در احادیث مشکل

در چکیده مقاله «رویکرد‌های حلی در احادیث مشکل دال بر «جا شدن دنیا در تخم مرغ»» می‌خوانیم: «از جمله روایات مشکل در حوزه توحید، پاسخ معصوم(ع) به سوال از جا شدن دنیا در تخم مرغ، بدون تغییر حجم طرفین است که پی‌آوردِ آن مواجهه با دو مشکل اساسی است: یکی ممکن دانستن امر محال عقلی با تمثیل از جا شدن تصویر اجسام در چشم، که از نظر محتوایی با اصل سوال هم‌خوان نیست؛ دوم تعارض و دوگانگی در پاسخ به یک سوال واحد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ استنتاجی به تحلیل این احادیث پرداخته و دریافته است که دانشوران، تنها دلالت ظاهری روایاتی را می‌پذیرند که این امر را محال شمرده‌اند و روایاتی که با تمثیل مجازی از جا شدن دنیا در چشم، به حل مسئله پرداخته‌اند را، تاویل و یا انکار می‌کنند. در مقابل روایاتی که بر ممکن بودن این امر، با ایجاد تغییر در طرفین دلالت دارند بدون اظهارنظر باقی‌مانده‌اند که امروزه با نظریه‌های «هولوگرافیک» و «حذف فضای خالی اتم» در دانش فیزیک، می‌توان خوانشی جدید از آنها ارائه کرد، به گونه‌ای که ظاهر بعید این روایات را ممکن جلوه دهد و راه حلی برای رفع تعارض به شمار آید.»

تحلیل «حدیث مقاریض»

در طلیعه مقاله ««حدیث مقاریض» تحلیل، نقد و بررسی رویکردها» آمده است: «برخی احادیث، محتوایی بحث برانگیز و دیرفهم داشته و در زمرۀ «مشکل الحدیث» جای دارند و تلاش برای فهمِ صحیح آنها با رویکردهای متفاوتی همراه است. یکی از آنها، حدیث بریدن گوشت و پوستِ بدن یا لباس در برخورد با ادرار، میان بنی‌اسرائیل است. این روایت با الفاظی متفاوت اما با مفهومی تقریبا متحد در کتب روایی شیعه و سنی نقل شده است. نظرها پیرامون این حدیث را می‌توان به سه دستۀ عمدۀ پذیرش، انکار و توقف تقسیم نمود. تحقیق حاضر ضمن نقل و نقد آنها، متمایل به حمل حدیث بر معنای مجازی است تا مبالغه در مشقّت طهارت در میان بنی اسرائیل را برساند.»

بررسی روایت «لاتجتمع امتی علی الضلاله»

در چکیده مقاله «بررسی سندی و متنی روایت «لاتجتمع امتی علی الضلاله»» آمده است: «روایت «لاتجتمع امتی علی الضلاله» که از طریق جوامع حدیثی اهل سنت نقل و انتشار یافته امروزه به عنوان سند اجماع فقهی در کنار کتاب و سنت و قیاس به کار می‌رود و از دیرباز سند رسمی مشروعیت عملکرد صحابه، به ویژه خلفای پس از پیامبر‌(ص) بوده است. دانشمندان اهل سنت در مناقشات کلامی همواره از این روایت برای ابطال احتجاجات دانشمندان شیعی سود برده­اند. این روایت به برخی از جوامع حدیثی متاخر شیعه نیز راه یافته است. در این مقاله با بررسی سندی روایت مزبور ضعیف بودن طرق مختلف نقل اثبات شده و با نگاه تاریخی و دلالی متن روایت، نه تنها مفید مفهوم اجماع و حقانیت آن دانسته نشده، که با وجود اضطراب و گونه­‌گونی متن، احتمال تصحیف یا جعل آن با وجود انگیزه‌های سیاسی برداشت شده است.»