متولیان قرآنی مسیر تخصصی شدن مؤسسات را هموار کنند
مدیر مؤسسه «طاووس اهل‌الجنة» با بیان اینکه یکی از آسیب‌های جدی مؤسسات نبود تخصص است، گفت: مؤسسات قرآنی برای تخصصی شدن در گیرودار مجوزها و تصمیمات نهادهای قرآنی مسیری طولانی را در پیش گرفته‌اند که باید مسئولان برای این منظور برنامه‌ریزی کنند. باید چارچوبی تهیه شود تا سازمان تبلیغات اسلامی بر بخش آموزش و وزارت ارشاد در مرحله صدور مجوز به شایستگی متقاضیان توجه کنند.
در چهل‌‌و پنجمین نشست «با یاوران وحی» ایکنا، درباره فعالیت‌ها و اهداف مؤسسه «طاووس اهل‌الجنة» با حجت‌الاسلام والمسلمین محمود دهقاندار، مدیر این مؤسسه، گفت‌وگو کردیم. وی از فعالان قرآنی استان البرز شهر ماهدشت است که از سال 1382 فعالیت‌های خود را با هدف ترویج فرهنگ قرآنی در میان طلاب و عموم مردم آغاز کرد و موفق به برگزاری دوره‌های مختلف قرآن کریم برای عموم مردم شد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو از نظر می‌گذرد؛
ایکنا ـ ضمن تشکر از حضورتان در این نشست، از روند آغاز فعالیت‌های قرآنی خود بگویید. اساساً چه نیازهای فرهنگی و قرآنی در منطقه ماهدشت وجود داشت که به عنوان یک حوزوی به این عرصه ورود کردید؟
پس از اتمام دروس حوزوی در شهر مقدس قم، فعالیت‌های قرآنی را از سال 1382 در استان البرز آغاز کردم. مؤسسه طاووس اهل الجنة در راستای نیازهای منطقه در سال 1391 شکل گرفت و با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 1394 به طور رسمی فعالیت‌ها شروع و الحمدالله برنامه‌های قرآنی در شهرهای کرج و ماهدشت اجرا شد.
راه‌اندازی حوزه علمیه در منطقه ماهدشت به مدیریت همسرم، یکی از دلایل بنده برای ایجاد مؤسسه قرآنی بود؛ زیرا هدفمان ترسیم الگوی خاص برای سایر طلاب بود تا در اجرای آموخته‌هایشان، برنامه‌های فرهنگی و قرآنی همچون آموزش صوت و لحن و حفظ قرآن را پیش بگیرند و ترویج فرهنگ قرآنی را در قالب مؤسسه دنبال کنند. صد البته تحقق این موضوع در گرو تأسیس مؤسسه بود.
در کنار این موارد، پرداختن به موضوعات روز که جزو مطالبه جامعه است و جوان انقلابی باید برای آن پاسخی مهیا می‌کرد، از دیگر دلایل راه‌اندازی مؤسسه قرآنی و گام نهادن در این عرصه بود. به طور کلی هدفمان برای ورود به عرصه قرآن الگوسازی برای سایر طلاب بود؛ زیرا طلاب آموزه‌هایی که در حوزه‌ها فراگرفته‌اند، را از طریق مؤسسه به مرحله اجرا خواهند گذاشت که این امر از ارزش برخوردار است.
ایکنا ـ با توجه به برگزاری برخی از کلاس‌های قرآن مؤسسه در مسجد، چه ارتباطی میان مسجد و مؤسسه می‌بینید؟
پاسخ به این سؤال نیاز به توضیح مفصلی دارد؛ با توجه به اینکه منطقه تحت پوشش مؤسسه در مسجد است، حوزه فرهنگی بسیار پررنگ به چشم می‌خورد. قالب فعالیت‌های مؤسسه با مسجد عجین شده است. برپایی محفل جزء‌خوانی قرآن کریم با حضور تعداد بسیار زیادی از اهالی منطقه، با قدمتی بیش از 10 سال در مسجد انجام می‌شود. این مرکز در ایام کرونا اقدامات جهادگرانه و تولید ماسک را در مکان مسجد با همکاری فعالان قرآنی به اجرا گذاشت.
کارکرد مسجد در اذهان بسیاری از مردم صرفاً در حد اقامه نماز و امور عبادی تعریف شده، در حالی که در متون دینی ما کارکرد مسجد این نیست و بسیار فراتر از این مسئله است. با توجه به استقرار مؤسسه در مسجد سیدالشهدا(ع)، فعالیت‌های بسیار زیادی در زمینه قرآن و معارف اسلامی انجام می‌شود. کانون فرهنگی مسجد به حدی فعال است که ۱۰ سال به عنوان کانون نمونه استان معرفی شده است. همچنین مؤسسه صندوق قرض‌الحسنه‌ای را در کنار فعالیت‌هایش در مسجد راه‌اندازی کرده که امورات مالی و مشکلات 251 خانوار را در منطقه شناسایی و تحت پوشش قرار داده است.
ایکنا ـ نام مؤسسه را چطور انتخاب کردید؟ آیا برگرفته از گنجینه روایات است؟
با توجه به حدیث شریف ثقلین، قرآن و عترت پیامبر(ص) همانند دو بال در کنار یکدیگر هستند. یکی از آسیب‌های جدی مؤسسات قرآنی نپرداختن به معارف اهل بیت(ع) است. مؤسساتی که در سطح کشور هستند، در مجوز تأسیسشان عنوان قرآن و عترت لحاظ شده است، اما در حوزه عترت برخی از مؤسسات فعلی کم‌کاری کرده‌اند و قالب فعالیت‌هایشان در بخش قرآنی خلاصه می‌شود.
بنابراین بر اساس مشورت با هیئت مدیره مؤسسه، به منظور ارج نهادن به بخش عترت و مهدویت، نام مؤسسه از القاب حضرت حجت(عج) به اسم «طاووس اهل‌الجنه» انتخاب شد تا بتواند در کنار قرآن به معارف اهل بیت(ع) نیز توجه داشته باشد.
ایکنا ـ نظر شما درباره تخصصی بودن مراکز قرآنی چیست؟ علت کمرنگ بودن این مسئله را بیان کنید؟
یکی از آسیب‌های جدی مؤسسات، نبود تخصص در زمینه آموزش‌ها و فعالیت‌های قرآن و عترت است. در سند بالادستی، فعالیت‌های قرآنی به سه عنوان کلی آموزش، پژوهش و تبلیغ و ترویج تقسیم شده است، اما بسیاری از مؤسسات تنها در حوزه تبلیغ و ترویج فعالیت‌هایی را ثبت کرده‌اند. البته مؤسساتی در زمینه فعالیت‌های تخصصی قرآن کریم ورود کرده‌اند و کار تخصصی قرآنی را به بهترین شکل انجام داده‌اند، اما متأسفانه سایر مؤسسات کمتر کار تخصصی انجام داده‌اند. علت تخصصی نشدن مؤسسات قرآنی به بخش نهادهای صدور مجوز بازمی‌گردد. باید چارچوبی تهیه شود تا سازمان تبلیغات اسلامی بر بخش آموزش و وزارت ارشاد نیز در مرحله صدور مجوز به شایستگی متقاضیان در زمینه‌های مختلف حوزه قرآن کریم توجه کنند.
ایکنا ـ این مرکز قرآنی چند شعبه دارد و بخشی از فعالیت‌های مؤسسه را بیان کنید؟
مؤسسه «طاووس اهل‌الجنة» دو شعبه دارد. شعبه اصلی در مکان مسجد و شعبه دوم با قدمت دو ساله در ساختمان حوزه علمیه نورالهدی خواهران قرار دارد. فعالیت‌های این مرکز قرآنی در سه حوزه مهدویت، خانواده و آموزش قرآن‌کریم مطرح می‌شود و تاکنون مؤسسه در هر یک از این بخش‌ها، اقدامات مفیدی را انجام داده است.
در جامعه امروز، نوک پیکان تهاجم فرهنگی دشمن به سمت خانواده است. بنابراین، مؤسسه برای رفع تنش‌های خانوادگی، اقدام به برپایی کارگاه‌های سبک زندگی اسلامی کرد. در بخش دیگری از فعالیت‌های مؤسسه می‌توان به برپایی دوره‌های آموزش عمومی قرآن کریم، برای همه مقاطع سنی اشاره کرد.
ایکنا ـ آیا مؤسسه «طاووس اهل الجنة»، مورد حمایت مسئولان قرار گرفته است؟ خودکفایی مؤسسات قرآنی چطور حاصل می‌شود؟
بدون شک، متولیان مؤسسات قرآنی در تاسیس مؤسسه، دغدغه ترویج فرهنگ قرآن و دلسوز نظام جمهوری اسلامی ایران هستند و به دنبال بهره مالی و مطامع دنیوی نبوده و نخواهند بود. البته نهادهای مسئول با عدم حمایت، اعتماد مؤسسات را به خود از بین برده‌اند. این امر در ایام کرونا و تعطیلی کلاس‌های حضوری مؤسسات و آسیب‌های آنان بیشتر نمایان است. در چند ماه اخیر، برخی از مدیران مؤسسه هزینه اجاره، بیمه، حقوق مربیان و سایر هزینه‌ها را از حساب شخصی پرداخت کرده‌اند و تاکنون هیچ حمایتی از سوی نهادهای دولتی صورت نگرفته است. به طوری که شاهد تعطیلی مؤسسات با قدمت 30 ساله در استان نیز بوده‌ایم. یکی از شاخصه‌های مؤسسه «طاووس اهل الجنة» نداشتن نگاه دنیوی و مالی در زمینه خدمت‌رسانی به عاشقان قرآن کریم است.
ایکنا ـ به عنوان یک فعال قرآنی، در استان البرز چه کمبودهایی را احساس می‌‌کنید؟
پس از گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، تاکنون مرکز تخصصی قرآن در کشور ایجاد نشده است. یعنی جایگاه قرآنی برای جامعه قرآنیان در کشور وجود ندارد. سخت‌افزارهای موجود باعث بیگانگی در جامعه قرآنی شده است. در استان البرز فعالان قرآنی و فرهنگی بسیاری هستند که باید در یک مرکز به عنوان جایگاه قرآنیان گرد هم بیایند. پیشنهاد می‌شود که شورای توسعه فرهنگ قرآنی در استان‌ها تقویت شود.
ایکنا ـ علت تأسیس و گسترش مؤسسات قرآنی پس از انقلاب اسلامی چه بود؟ آیا کثرت مؤسسات قرآنی در کشور لازم است؟
در بحث آمار و تعداد مؤسسات قرآنی اعتقاد داریم باید یک پالایش اساسی به وسیله کمیته ای صورت بگیرد. به عنوان نمونه، در استان البرز چهار هزار هیئت مذهبی فعال، ثبت شده است که پس از بررسی، تعداد آنها در حدود دو هزار هیئت اعلام شد. بنابراین در مقایسه آمار با واقعیت تفاوت‌های زیادی وجود دارد. در این استان مجموعاً ۹۰ مؤسسه قرآنی در حال فعالیت‌اند. ۵۱ مؤسسه تحت پوشش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ۳۸ مرکز تحت نظر سازمان تبلیغات اسلامی هستند، اما در اذهان 400 مؤسسه شناخته شده که با توجه به تعدد شعب در برخی از مؤسسات قرآنی، این آمار واقعی نیست.
یکی دیگر از مشکلات در زمینه افزایش تعداد مؤسسات قرآنی، صدور مجوز از طریق بخش‌ها و نهادهای مختلف است که نوعی رقابت بین نهادهای صدور مجوز ایجاد کرده و همین مسئله باعث رشد بی‌رویه آمار و کاهش کیفیت آنها شده است. تاکنون در زمینه نظارت و ارزیابی مؤسسات قرآنی، هیچ ابلاغیه‌ای برای معرفی فعالیت‌های مؤسسات از سوی متولیان قرآنی به عنوان شاخص صورت نگرفته است و همه بررسی‌ها بر اساس سلیقه مدیر مؤسسه اعمال می‌شود.
ایکنا ـ به عنوان یک فعال قرآنی چه توصیه‌ای برای مؤسسات و افراد مبتدی برای تأسیس مؤسسه دارید؟
برای پاسخ به این سؤال روایتی از امام جعفر صادق(ع) بیان می‌کنم؛ امام فرموده‌اند: «کونُوا لَنا زَیْناً وَ لا تَکونُوا عَلَیْنا شَیْناً». جامعه مذهبی باید زینت ما باشند، نه اینکه باعث ملامت و سرزنش شوند. این موضوع حاصل نخواهد شد، مگر اینکه با تمام وجوه قرآنی همراه شود. امروز شاهدیم، قاری یا حافظ قرآن کریم که در سطح حفظ و قرائت قرآن کریم در سطح بالایی قرار دارد، متأسفانه در وجوه دیگر شخصیتی به همان اندازه رشد نکرده است. بنابراین نمی‌توان این اشخاص را به عنوان الگوی قرآنی و انقلابی به نوجوانان معرفی کرد. معنای فعال قرآنی یعنی عجین شدن با آموزه‌های دینی. اگر امروز مقام معظم رهبری به دعای هفتم صحیفه سجادیه اشاره می‌کنند و همه پیگیر این فرمایش رهبری هستند، این امر نشان‌دهنده این است که بیش از این فرد، خود باید به این وجوه دینی می‌رسید. چرا ما از صحیفه سجادیه غافل بوده‌ایم؟
ایکنا ـ و اما نکته پایانی.
به عنوان کسی که تجربیاتی در این زمینه دارد، دو مسئله را به عنوان نکات پایانی بیان می‌کنم. درخواست بسیاری از فعالان حوزه قرآن و عترت این است که در بحث مهدکودک و پیش‌دبستانی اهتمام جدی صورت بگیرد. چرا باید بهزیستی مجوز راه‌اندازی مهدکودک بدهد! ساماندهی متولی صدور مجوز مهد کودک، ضروری است. تعیین سازمانی واحد به عنوان متولی قرآن در کشور، یکی از مطالبات جدی مردم و فعالان قرآنی است. یک سازمان واحد باشد و آن نهاد به وزارتخانه و سازمان‌ها ابلاغ برنامه کند و همه او را پاسخگو بدانند.
