دلایل علمی تأکید قرآن بر تغذیه نوزاد با شیر مادر

سیدامیرمحمد مرتضویان، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفت‌وگو با ایکنا، همزمان با آغاز هفته جهانی تغذیه نوزاد با شیر مادر با بیان اینکه تغذیه با شیر مادر سه مزیت اصلی دارد، اظهار کرد: دو مزیت نخست آن بر سلامت روحی نوزاد و مزیت سوم نیز بر سلامت جسمی او با توجه به ترکیبات شیمیایی شیر مادر تکیه دارد.

 

وی بیان کرد: براساس اصول روانشناسی نخستین لذت‌ کودک زیر یک سال از طریق مکیدن حاصل می‌شود و از این طریق احساس خوشایندی به او دست می‌دهد و این مزیت روانی محسوب می‌شود. طبق نظریه‌های روانشناسی، اگر کودک نتواند این کار را انجام دهد اثرات ناگواری بر روان او می‌گذارد. همچنین، مزیت دوم عاطفی است و بدین طریق کودک با مادر خود ارتباط عاطفی برقرار می‌کند و ارتباط عاطفی بین کودک با مادر برقرار می‌شود و این امر از طریق پستانک امکان‌پذیر نیست.

 

عضو هیئت علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور ادامه داد: خوردن شیر مادر امنیت روانی برای نوزاد به وجود می‌آورد. کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند دچار خلأ روانی می‌شوند. وقتی در قرآن یا احادیث به استفاده از شیر مادر برای تغذیه توصیه می‌شود، فقط جنبه تغذیه‌ای و ترکیب شیمیایی آن مدنظر نیست، بلکه ارتباط کودک و برآورده‌ کردن نیازهای روانی و روحی کودک موضوع اصلی است. چنانچه مادر نتواند نیاز‌ روحی و روانی کودک را از طریق شیر دادن برآورده کند، کودک در آینده دچار چالش‌های روانی می‌شود.

عضو انجمن صنایع غذایی کشور با بیان اینکه مزیت سوم شیر مادر در سلامت جسمی کودک تأثیر فراوانی دارد، اظهار کرد: ترکیب شیمیایی شیر مادر متناسب با نیاز‌ جسمی نوزاد است که با شیر‌ خشک موجود در بازار تفاوت دارد. البته اساس شیر‌ خشک شیر گاو است. در شیر‌های مختلف دو نوع پروتئین وجود دارد، یک نوع آن پروتئین کازئین و دیگری پروتئین‌های محلول است. پروتئین‌های کازئین نسبت به پروتئین‌های محلول نقش تغذیه‌ای کمتری دارند. در واقع پروتئین‌های کازئین نقش تکنولوژیکی و در صنایع لبنی کاربرد دارند. لذا ارزش پروتئین‌های محلول برای نوزاد بیشتر است. این پروتئین‌ها باارزش‌ترین پروتئین‌های موجود در طبیعت هستند. ۸۰ درصد پروتئین‌ شیر گاو کازئین است و فقط ۲۰ درصد آن پروتئین‌های محلول هستند. در شیر مادر پروتئین‌های محلول که ارزش تغذیه‌ای دارند ۶۰ درصدند. این پروتئین‌ها غلظت بسیار بالایی دارند و به دلیل زیست فراهمی و ضریب جذب برای نوزاد بسیار مفیدند و در شیر‌ خشک غلظت این پروتئین‌ها را افزایش می‌دهند.

 

وی با بیان اینکه شیر مادر ايمونوگلوبولين یا ترکیبات پروتئینی دارد و سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت می‌کنند، گفت: ايمونوگلوبولين در شیر مادر فراوان است اما در شیر گاو وجود ندارد. ضمن اینکه شیر گاو باید پاستوریزه شود؛ با پاستوریزه کردن شیر گاو این پروتئین‌های ايمونوگلوبولين غیرفعال می‌شود در حالی که در تغذیه با شیر مادر این پاستوریزه کردن وجود ندارد و شیر به صورت مستقیم از طریق مادر به نوزاد منتقل می‌شود.

این استاد تغذیه ادامه داد: پروبیوتیک‌ها نیز در شیر مادر فراوان است، در حالی که در شیر گاو وجود ندارد. بیشترین پروبیوتیک‌ها نیز بیفیدوباکتریوم اینفنتیس‌ها و لاکتوباسیلوس کازئین هستند که باکتری‌های مفید روده به شمار می‌آید؛ وقتی نوزاد به دنیا می‌آید روده‌اش استریل و فاقد این میکروارگانیسم‌هاست. از طریق شیر مادر این باکتری‌های مفید وارد روده کوچک و بزرگ می‌شود و در نتیجه نوزاد را در برابر عفونت‌های میکروبی و آلرژی‌های شیمیایی ایمن می‌کند.

مرتضویان بیان کرد: همچنین، پریبیوتیک‌ها قند‌های خاصی در شیر مادر است که غذای اختصاصی پروبیوتیک‌ها را تشکیل می‌دهد. با خوردن شیر مادر این پریبیوتیک‌ها وارد روده می‌شود. لذا پروبیوتیک‌هایی که در روده‌ها هستند تغذیه می‌شوند و تعداد آن‌ها افزایش می‌‌یابد. پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیک‌ها در شیر‌ خشک وجود ندارد و شرکت‌های صنعتی آن‌ها را وارد آن می‌کنند. به همین دلیل ایمنی و سلامتی نوزاد هیچگاه از طریق شیر خشک حاصل نمی‌شود. کلسیم شیر مادر نیز بسیار بالاست. ویتامین D و کلسیم از شیر مادر به خوبی جذب می‌شود. ضمن اینکه نسبت کلسیم به فسفر آن ایده‌آل است و در استخوان‌بندی نوزاد نیز بسیار تأثیر دارد.