شیخ‌الاسلامی تبیین کرد؛
تحقق ازدواج جوانان؛ نیازمند تبدیل گرهگشایى و رحمانیت به فرهنگ عمومى
مدیر مرکز روانشناسی خانواده سلامت بنیان با بیان اینکه گرهگشایى، رحمانیت و رفع نیاز جوانان برای تحقق ازدواج باید به ارزش و فرهنگ عمومى تبدیل شود تا بتوانیم نهاد خانواده، ارزش و جایگاه آن را در کشور ارتقا دهیم و نگرش به تشکیل زندگی و ازدواج را مثبت کنیم، گفت: متأسفانه نهاد خانواده در کشور ما متولی ندارد و این بزرگترین معضل و مشکل در حوزه ازدواج جوانان است.
به گزارش ایکنا، شیوع کرونا در کشور ما چالش‌ها و درس‌های بسیاری به دنبال داشت. از یک طرف در این دروان بسیاری از مشاغل و فعالیت‌ها ممنوع و محدود شد و از طرف دیگر فرهنگ و سبک زندگی جدیدی را برای ما به ارمغان آورد؛ در حالی که مدت‌هاست سبک زندگی جوانان دهه‌های اخیر تغییر بسیاری نسبت به نسل گذشته داشته است، شیوع این ویروس باعث شد حتی در شرایط بد اقتصادی ضمن اینکه اغلب جوانان حاضر نباشند با حداقل‌ها در هیچ مقوله‌ای کنار بیایند، در مسیر زندگی نیز توقعات خود را بالا ببرند و مشکلات دیگری را سر راه زندگی خود ببینند.
ازدواج جوانان نیز در این میان با شیوع کرونا و همراه شدن مشکلات اقتصادی، گرانی کالا، عدم تمکن مالی برای تأمین جهیزیه، نداشتن شغل مناسب و درآمد ثابت، عدم توانایی مالی برای برگزاری مراسم آبرومند عروسی و تأمین خواسته‌های طرف مقابل دستخوش تغییر شود؛ برخی جوانان با این گرانی‌ها نظرشان را تغییر دادند و ازدواج خود را به تعویق انداختند، برخی دیگر بدون برگزاری مراسم به خانه بخت رفتند و زندگی مشترک خود را آغاز کردند و برخی دیگر شاید هنوز منتظرند تا یک معجزه رخ دهد و این دیوا‌رهای بلند اقتصادی که سد راه ازدواجشان شده، فروریزد. از طرف دیگر تعطیلی تالار‌ها و ممنوعیت برای برگزاری تجمعات و مراسم موجب شد تا نحوه ازدواج در جامعه با روش‌های دیگری انجام شود و رنگ و بوی سادگی به خود گیرد؛ هر چند این امر به نوعی اجبار محسوب می‌شود، اما با وجود مشکلات اقتصادی به نفع برخی خانواده‌ها بود.
در این میان منسوخ شدن ارزش‌های معنوی و جایگزین شدن ارزش‌های مادی، سبب شده بسیاری از جوانان به همه چیز، از جمله ازدواج، رنگ و لعاب مادی دهند و به جای اینکه کسب فضایل انسانی و مفهوم حقیقی زندگی مشترک که همان آرامش است را هدف خود قرار دهند و ازدواج را عاملی برای نزدیک‌تر شدن به خدا و کامل شدن ایمان بدانند، در جمع مال دنیا و نمایاندن ظواهر فریبنده زندگی مادی، مسابقه بگذارند.
در یک گفت‌وگوی ساده و خودمانی با جوانان، خصوصاً پسران، می‌توان به آسانی فهمید که علت نداشتن تمایل به ازدواج در اکثر آنها نداشتن شغل، مسکن و تهیه لوازم و ضروریات زندگی و هزینه جشن ازدواج است. در این بین خانواده دختران نیز مشکل تهیه جهیزیه را سد بزرگی برای ازدواج دخترانشان می‌دانند، خصوصاً خانواده‌هایی که چند دختر با فاصله‌های سنی کم دارند. بنابراین عدم توان اقتصادی کافی، انگیزه ازدواج جوانان را پایین آورده و اجازه نمی‌دهد که آنان به راحتی و بدون مشکل ازدواج کنند.
گرچه کشور ما از فرهنگ غنی و کامل اسلامی برخوردار است، ولی به دلایلی همچون نفوذ فرهنگ بیگانه و مانند آن، این فرهنگ کم رنگ شده و سفارش‌های اکید اسلام به همیاری و مهربانی به یکدیگر و تعجیل در ازدواج و کراهت از تأخیر آن، تا حدودی بین جوانان به فراموشی سپرده شده است. جوان ایرانی که در گذشته مهمترین برنامه خود را ازدواج و تشکیل زندگی می‌دانست، امروز دیگر چنین عقیده‌ای ندارد و حتی برخی زمان ازدواج را مخصوص میانسالی می‌دانند. این احتمال وجود دارد که این فرهنگ مخرب، با کم‌رنگ شدن همدلی و رحم نکردن به یکدیگر در خصوص ازدواج و دستگیری برای تحقق این موضوع، گسترده و فراگیر شود.
در هر صورت، به تأخیر افتادن سن ازدواج جوانان به دلیل مشکلات پیش آمده که عمده آن اقتصادی است، آسیب‌های اجتماعی و ایجاد فساد را در جامعه با خود به همراه دارد. در این میان متضرر شدن کل جامعه از آسیب‌های اجتماعی و فساد به واسطه به هم پیوسته بودن اجزای جامعه نیز در طول سال‌ها لطمات آن بر جامعه وارد شده است. بر همین اساس و با توجه به تأکیدات اسلامی و قرآنی به مهربانی و رحمانیت در جامعه، برای تحقق شروع زندگی مشترک جوانان ضروری است که این موضوع از تمامی منظر‌ها و ابعاد مورد بررسی قرار گیرد.
بر همین اساس و با توجه به اینکه در آخرین روز از هفته ازدواج قرار داریم، به سراغ علی شیخ‌الاسلامی، روانشناس و مدیر مرکز روانشناسی خانواده سلامت‌بنیان، رفتیم تا به موضوع راهکار‌های برون رفت از این مشکلات و سد‌های ایجاد شده در شروع زندگی مشترک جوانان بپردازیم که متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا ـ امروز جوانان برای شروع زندگی مشترک مشکلات متعددی دارند. همین مسئله سبب به تأخیر افتادن سن ازدواج و به تبع آن بروز آسیب‌های اجتماعی متعدد در جامعه می‌شود. راه نجات از این شرایط چیست و چگونه می‌توان با وجود مشکلات به مقصد رسید؟
امروز شرایط خاصی در کشور حاکم شده است؛ متأسفانه در این شرایط شاهد گرانی کالا‌ها هستیم و اگر پسر و دختری بخواهند کالا‌های اولیه زندگی‌شان را بدون در نظر گرفتن هزینه‌های جشن و عروسی و هزینه اجاره خانه و تهیه اسباب اولیه زندگی تأمین کنند، با دشواری مواجه می‌شوند. این شرایط اجازه اینکه افراد بتوانند به ازدواج فکر کنند را هم نمی‌دهد. حتی کسانی که قصد ازدواج دارند و آمادگی آن را نیز پیدا کرده‌اند، با وجود شرایط اقتصادی و تأخیر در ازدواج شاید دیگر نتوانند ازدواج کنند؛ لذا موضوعی که باید بر آن تأکید کرد، ایجاد یک فرهنگ در حوزه ازدواج است. متأسفانه در سال‌های اخیر به سمتی حرکت کرده‌ایم که فرهنگ‌ها تغییر پیدا کرده است و بر این اصرار داریم که جهیزیه دختر حتماً کامل باشد و برای چیز‌هایی که شاید ضرورتی نیز در ابتدای زندگی نداشته باشد، هزینه می‌کنیم.
متأسفانه در این فرهنگ موضوعاتی فراتر از نیاز‌های اولیه یک زوج جوان برای شروع زندگی به غلط جا افتاده است. از طرف دیگر اصرار بر این داریم که شرایط ایده‌آل را برای عروسی در نظر گیریم و تأکید داریم که جشن عروسی باید با تمامی موارد از فیلم‌برداری هوایی گرفته تا تالارهای آنچنانی و پذیرایی با چند نوع غذا برگزار شود. تمام این‌ها هزینه‌های اضافه‌ای است که در شروع زندگی بر دوش یکدیگر می‌گذاریم. همه این‌ها دست به دست هم دادند که وضعیت ازدواج به سمت گران شدن و لاکچری شدن پیش رود.
شیوع ویروس کرونا در کشور نیز ضربات اقتصادی خاصی را به گروه‌های مختلف جامعه وارد کرد و بسیاری از جوانان در مرز بیکاری قرار گرفتند، چراکه بسیاری از مشاغل به دلیل شیوع این ویروس آسیب دیدند. موضوع دیگری که این ویروس ایجاد کرد این بود که مراسم و برنامه‌های ازدواج کنسل شد و نمی‌توان آنها را برگزار کرد؛ البته این اتفاق از یک جهت هزینه‌ها را کم کرد، اما از طرف دیگر جلوی یک سری از آرزو‌های جوانان برای شروع زندگی مشترک را گرفت.
حال در این اوضاع ما باید بتوانیم که شرایط را به‌گونه‌ای تغییر دهیم که خانواده‌ها در زمینه تهیه خانه به جوانان کمک کنند و خیرین نیز در این حوزه با تهیه خانه‌های مناسب و ارزان قیمت آن‌هم به قصد اجاره، در اختیار زوج‌های جوان قرار دهند. امام علی(ع) می‌فرماید: «إنَّ أحَبَّ المُؤمنِینَ إلَی اللَّهِ مَن أعانَ المُؤمِنَ الفَقیرَ مِنَ الفَقرِ فی دُنیاهُ و مَعاشِهِ؛ محبوبترین مؤمن نزد خداوند، کسی است که مؤمن فقیری را، در تنگدستی دنیا و گذران زندگی، یاری رساند»؛ اگر در سال‌های پیش خیرین به سمت مدرسه‌سازی می‌رفتند، امروز به دلیل اینکه تعداد دانش‌آموزانمان نسبت به سال‌های قبل کمتر شده است، شاید نیاز به مدارس کمتر شده باشد، می‌توانیم خیرینی را که در این حوزه وجود داشتند به سمتی هدایت کنیم که مسکن‌های کوچک در حد ۵۰ متر را برای زوج‌های جوان تهیه کنند و در اختیار آها قرار دهند.
خداوند در قرآن کریم می‌گوید با خدا بودن همان مهربان بودن است. او رابطه خود با انسان را مشروط به محبت انسان می‌کند و می‌گوید، کسانی که آرزو دارند مرا پیدا کنند، فقط اگر با مردم مهربان و دلسوز باشند به این امر موفق خواهند شد؛ لذا براساس گفته قرآن باید پدران، مادران، خیرین و توانمندان جامعه بخشی از هزینه‌های مشترکی که زوجین برای شروع زندگی به آن نیاز دارند را پوشش دهند و به آنها کمک کنند. بخش دیگر را نیز می‌توان با استفاده از حمایت کارخانجات تولید داخل تأمین کرد. اگر آنها با حمایت خود، اجناس مورد نیاز برای شروع زندگی را با قیمت مناسب‌تر در اختیار زوج‌های جوان قرار دهند، با این کار هم تولید داخل حمایت خواهد شد و هم رونقی به تشکیل زندگی و سر و سامان دادن به ازدواج جوانان خواهند داد.
ایکنا - خداوند در قرآن کریم بر عدالت، مهربانی و عشق متقابل میان خویشاوندان تأکید دارد؛ با شیوع کرونا برخی از هزینه‌های خانواده‌ها همچون مهمانی‌ها و مسافرت‌ها کاسته شده است که می‌توان آنها را در امر ازدواج جوانان هزینه کرد؛ چه توصیه‌هایی در این خصوص دارید؟
از جمله مفاهیم ارزشمندی که در آموزه‌های دینی به خصوص قرآن کریم، مورد عنایت و توجه قرار گرفته و به آن سفارش شده، احسان و مهربانی است. مهربانی و دستگیری که رحم کردن به یکدیگر در ذیل آن قرار می‌گیرد، کارکرد‌های متعددی در عرصه‌های فردی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی دارد و مؤمنان واقعی و انسان‌های صاحب خرد و اندیشه در هر عصر و نسلی، سعی و تلاش کرده‌اند خود را به صفت و ویژگی اینچنینی، آراسته کنند. در این میان فرهنگی که کرونا با خود آورد، باعث شد تا بسیاری از مجالس عزا و عروسی محدود شود و بسیاری از هزینه‌های اضافی این مراسم نیز حذف شود که باید به نوعی این فرهنگ را حتی بعد از شکست کرونا حفظ کنیم. نه به این معنا که عروسی برگزار نشود، بلکه هزینه‌های زائدی را که برای این مراسم خرج می‌شد را کاهش دهیم و در جای دیگری که نیاز و ضرورت است مانند تأمین خانه ارزان و جهیزیه جوانان هزینه کنیم تا جوانان بتوانند هرچه سریع‌تر ازدواج کنند و زندگی متأهلی خود را آغاز کنند. شاید به همین خاطر است که قرآن تأکید می‌کند خوبی در رعایت دقیق مناسک نیست، بلکه در محبت و مهربانی است. خدمت به خلق خدا، در فرهنگ تعالیم قرآن و عترت، ارزش و ثواب فراوانی دارد که می‌طلبد گرهگشایى و رفع نیاز از نیازمندان و برادران دینى مخصوصاً در این دوران برای تحقق ازدواج جوانان تبدیل به ارزش و فرهنگ عمومى در جامعه شود.
البته دولت نیز باید به اشتغال پایدار جوانان کمک کند و تحقق این موضوع بهترین کمک برای تشکیل خانواده و حمایت جوانان خواهد بود. دولت باید بتواند شرایطی را فراهم کند که هم ثبات اقتصادی و هم شرایط اشتغال جوانان ایجاد شود، تا کسانی که قصد ازدواج دارند حداقل این موانع را برای ازدواج خود نبینند.
معضل دیگری که در این حوزه داریم بحث نگرش منفی به ازدواج است. در اینجا نقش رسانه‌ها، صدا و سیما و فضای مجازی پررنگ می‌شود؛ لذا باید به این سمت حرکت و به جوانان کمک کنند تا نهاد خانواده و ارزش و جایگاه آن را ارتقاء دهیم و نگرش نسبت به تشکیل زندگی و ازدواج را مثبت کنیم.
چند سال پیش مقام معظم رهبری به دلیل دغدغه‌های جمعیتی که داشتند، پیامی را مبنی بر افزایش تعداد فرزندان در خانواده‌ها و اینکه موالید گسترش پیدا کند، صادر کردند. اما متأسفانه امروز وقتی به آمار‌ها می نگریم، متوجه می‌شویم که رشد جمعیت ما روند کاهشی پیدا کرده است و در این زمینه مشکلات متعددی پیدا کرده‌ایم. در حقیقت مشکل این است که نگرش به تشکیل خانواده و داشتن فرزند در جامعه منفی شده است و باید تلاش کنیم که این نگرش را مجدداً به سمت مثبت پیش ببریم. متأسفانه توصیه‌های مقام معظم رهبری انقلاب را صرفاً به شکل شعاری مطرح می‌کنیم و با برگزاری چند همایش، انتشار چند بنر و پوستر انتظار داریم که این مطالبات محقق شود؛ در حالی که باید زیرساختی عمل و به شکلی برنامه‌ریزی کنیم که این توصیه‌ها جنبه عملیاتی پیدا کند.
ایکنا ـ چه توصیه‌هایی به جوانان درباره آغاز زندگی مشترک دارید؟
جوانان باید قبل از ازدواج، سعی کنند خودشان را توانمند کنند، تا با آمادگی وارد عرصه زندگی شوند. آنها باید ابتدا شرایط حضور در زندگی را در خودشان ایجاد کنند و بدانند برای چه و با چه هدفی می‌خواهند ازدواج کنند و بعد از اینکه این توانمندی را در خودشان ایجاد کردند، باید هدفشان در زندگی فراهم کردن آرامش برای همدیگر باشد و به دنبال این باشند که به همدیگر آرامش دهند. آنها باید انتظاراتی را که از زندگی مشترک دارند مدیریت کنند تا به خاطر انتظارات گرفتار مشکلات نشوند.
امروز بسیاری از طلاق‌هایی که در خانواده‌ها شاهد آن هستیم به دلیل انتظارت نامناسبی است که زوجین از همدیگر دارند؛ لذا باید جوانان، ارزش و منفعت را در آرامش خانوادگی ببینند؛ اینگونه می‌توانند زندگی بهتری را برای خود شکل دهند، به این معنی که از منافع فردی به نفع منافع جمعی و اجتماعی چشم‌پوشی کنند و هدف‌گذاری آنها به سمت اولویت در خانواده باشد. هر دو طرف باید سعی کنند انتظاراتشان در حد توان طرف مقابل باشد و خارج از حد و توان دیگری انتظاری نداشته باشند.
ایکنا - حرف آخر.
به عنوان دغدغه‌ای که سال‌هاست مطرح کرده‌ایم باز هم می‌گویم که نهاد خانواده در کشور ما متولی ندارد و شاید این بزرگترین معضل و مشکل در این حوزه است. در حالی که ارگان‌های بسیاری خودشان را در این حوزه متولی می‌دانند، اما متولی مشخصی وجود ندارد و ما سال‌هاست که پیشنهاد تشکیل وزارت خانواده را ارائه کرده‌ایم، اما هر سال به آن بی‌توجهی شده است؛ لذا اگر دولت و مجلس دست به دست هم داده و وزارت خانواده را تشکیل دهند و کمک کنند که یک متولی مشخص برای این امر در کشور ایجاد شود می‌تواند به خوبی به این موضوع کمک کند. اینگونه می‌توان در زمینه ازدواج و تشکیل زندگی هم‌افزایی شکل دهیم و سیاست‌گذاری واحدی را در کشور در این راستا داشته باشیم. از خانواده‌ها هم می‌خواهیم در این شرایط و حتی بعد از آن انتظارات خود را از طرف مقابل متعادل کنند و متناسب با شرایط روز جامعه موانع فرهنگی ازدواج را از سر راه جوانان بردارند و به همدیگر رحم داشته باشند تا تشکیل زندگی بتواند سهل‌تر شود، چراکه امام علی(ع) می‌فرماید: «خوشا به حال آن که به بندگان خدا نیکی کند و برای آخرت خود زاد و توشه برگیرد».
انتهای پیام 
