دختران محدودیت‌ها را برنمی‌تابند
یک فعال حقوق زنان و مدرس دانشگاه گفت: دخترانی که با دنیای جدید مرتبط هستند، سیاست‌های محدودیت‌زا را برنمی‌تابند و نیاز دارند که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشند.
سمیه طهماسبی، فعال حقوق زنان و مدرس دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، ضمن تبریک ولادت حضرت معصومه(س) و روز دختر، درباره نیازها و مطالبات دختران جامعه، اظهار کرد: کسانی که از دنیای دختران خبر ندارند، نمی‌توانند برای سرنوشت و نیازهای آنها نسخه بپیچند. یکی از مهم‌ترین نیاز دختران جامعه ما توجه به دنیای دختران است که در معرض تغییر و دگرگونی قرار دارد و در این دگرگونی‌ها، اقتضائات و نیازهای جدیدی در حال خلق است.
وی افزود: نیازها و سؤالات جدید دختران را نمی‌توان با الگوهای قدیمی و سنتی پاسخ داد، زیرا سؤال و نیاز جدید، نیاز و پاسخ جدیدی می‌طلبد. یکی از دلایل ناکارآمدی قوانین و آموزه‌های فرهنگی درباره دختران ناشی از این است که برای نیازهای آنها پاسخ جدیدی فراهم نشده است.
این فعال حقوق زنان بیان کرد: دختران امیدواری به آینده را در قالب یک نیاز می‌بینند. آنها نیازمند احساس استقلال و آزادی هستند تا به عنوان انسان در تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشند و فارغ از نگاه‌های جنسیتی در خانواده به احساس و حق انتخاب آنها در زمینه ازدواج، مسافرت، مهاجرت و ... احترام گذاشته شود. دختران امروز نیاز دارند که نگاه مالکانه پدر، برادر و همسر آینده بر سر آنها نباشد. یکی از نیازهای اصلی دختران، امنیت همه‌جانبه است. آنان نگران امنیت اقتصادی، اجتماعی، روانی و امنیت در امر ازدواج هستند.
طهماسبی در پاسخ به این سؤال که دختران امروز جامعه با چه چالش‌ها و آسیب‌هایی مواجه هستند و آیا دچار بحران هویت شده‌اند؟ گفت: مهم‌ترین چالش درباره دختران، چالش آگاهی، توانمندی و مسئولیت‌پذیری است که خود باید نسبت به تکالیف و حقوق خود داشته باشند. مسلماً آگاهی باعث مطالبه‌گری، پرسش‌گری و کنش‌گری در انسان می‌شود.
دختران باید به آگاهی و کنش‌گری برسند
این استاد دانشگاه ادامه داد: دختران نباید منتظر احیای حق از سوی دیگران باشند تا به عنوان ناجی و در نقش قهرمان برای آنها تلاش کنند، بلکه باید آموزش ببینند که چگونه از حقوق خود دفاع و آن را استیفا کنند. یعنی باید به راه‌های رسیدن به حق و حقوق خود به صورت مسالمت‌آمیز و از راه‌های اجتماعی، فرهنگی و غیرقضایی آگاهی پیدا کنند.
وی تصریح کرد: کسانی که با دنیای دختران بیگانه هستند، نمی‌توانند تصمیم‌سازان و سیاستگذاران خوبی درباره سرنوشت آنها باشند. اگر دختران به دنبال امنیت و آرامش در خانواده، جامعه و امنیت همه‌جانبه هستند، باید به آگاهی و کنش‌گری فعال رو بیاورند. وقتی دختران در خانواده‌ای ناآرام و در فضایی مملو از کشمکش لجام‌گسیخته و عاری از گرمی، محبت و عشق زندگی می‌کنند، مسلماً محیط بیرون را به درون خانواده ترجیح می‌دهند و انگیزه فرار پیدا کرده که پیامدهای آن به مراتب نامشخص‌تر از ماندن در خانواده است.
طهماسبی افزود: دختران باید با آگاهی و کسب مهارت‌ها و توانمندی‌های لازم، این نوع فضاهای منفی را به نفع خود و سرنوشت‌شان مدیریت کنند. سیاستگذاران نباید نقش دختران را در تعیین سرنوشت آنها نادیده بگیرند. فهم دنیای دختران و محدودیت‌های زندگی آنان به سیاستگذاران این آگاهی را می‌دهد که برای ایجاد امنیت و رفاه، راهکارهای متفاوت‌تری را نسبت به گذشته و سایر حوزه‌های اجتماعی اتخاذ کنند. از این رهگذر می‌توانیم به چشم‌اندازی برای دختران برسیم که آنها به آینده خود امیدوار باشند و مطمئن شوند که سیاستگذاران و تصمیم‌گیران کلان، برنامه‌هایی برای منافع آنها دارند و می‌توانیم به ارتقای سطح امنیت اجتماعی دختران کمک کنیم و امور دختران را عمدتاً امری اجتماعی و نه امر سیاسی و امنیتی در نظر بگیریم، چون در غیر این صورت، تفاوت دیدگاه‌ها باعث می‌شود که هیچ‌گاه مسائل مربوط به دختران حل‌وفصل نشود.
وی اظهار کرد: عده‌ای در سیاست‌های خود، خواستار محدودیت برای دختران هستند که این امر مشکل‌گشا نیست، زیرا دخترانی که با دنیای جدید مرتبط‌اند، این نوع محدودیت‌ها را برنمی‌تابند و نیاز دارند که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشند. مردان و زنانی که از دنیای دختران درکی ندارند، نمی‌توانند سیاستگذاران و برنامه‌ریزان خوبی برای آنها باشند.
سایه سنگین بر سر دختران
این فعال حقوق زنان گفت: در صورتی که بخواهیم از دین‌باوری و آگاهی از هویت دخترانه و نقش اجتماعی در میان دختران صحبت کنیم، باید ببینیم چرا برخی از دختران نسبت به دین و آموزه‌های دینی کم‌باور یا از هویت دخترانه خود بیزار می‌شوند. وقتی سیاست و قانون همیشه سایه یک مرد را وارد زندگی دختر و این سایه مدام سنگینی می‌کند و با محدودیت‌زایی در زندگی دختر اعمال نقش و نفوذ شده است و همه این‌ها به نام سرپرستی و قیمومیتی، که قانون آن را معتبر شمرده، مطرح می‌شود، مسلماً هویت‌یابی و نقش اجتماعی دخترانه را به عنوان معتقد به باورهای دینی، که به هویت دخترانه خود افتخار کند، دچار اختلال می‌کند، چون استقلال‌طلبی و کرامت و عزت نفس دخترانه را خدشه‌دار می‌سازد.
وی با ذکر اینکه هویت‌یابی و نقش اجتماعی امری دستوری نیست که با یک فرمان ایجاد شود یا نشود، ادامه داد: این هویت و نقش در درجه اول باید جذابیت‌آفرین باشد. اگر باورهای دینی و نقش دخترانه از حیث اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مشارکت در توسعه جذابیت‌آفرین نباشد، نمی‌توان انتظار داشت که این هویت و نقش اجتماعی کارکرد مطلوب را داشته باشد. فرهنگ و قانون توأمان می‌توانند این جذابیت را ایجاد کنند. قوانین مبتنی بر رفع تبعیض، نفی خشونت، عدالت جنسیتی و تأمین امنیت دختران و زنان می‌تواند بر مبنای آموزه‌های دینی شکل بگیرد و برای دختران امیدآفرین باشد که بر مبنا و محور دین‌باوری از هویت و نقش دخترانه خود آگاهی یافته و به آن نیز افتخار کنند. مادامی که این زمینه‌ها فراهم نشود، نمی‌توان انتظار داشت که دختران به باور دینی در زندگی خود نقش پررنگی بدهند و به هویت و نقش اجتماعی‌شان افتخار کنند.
تأثیر فضای مجازی بر هویت دختران
طهماسبی بیان کرد: در دهه‌های اخیر، فضای مجازی تأثیر زیادی بر هویت‌بخشی به دختران و زنان داشته است و سیاستگذاران و برنامه‌ریزان باید به این نکته توجه کنند که فضای مجازی فرصت‌ها و تهدیدهایی را ایجاد کرده و این تأثیر به خصوص در عصر کرونایی از اهمیت خاصی برخوردار است. فضای مجازی باعث انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت نگاه انتقادی شده و از طرف دیگر، امکان عبور از مرزهای جغرافیایی، آشنایی با جوامع و فرهنگ‌های مختلف و شکل‌گیری و تقویت خرد جمعی را فراهم آورده و کارکرد آن این است که محتوا را تبلیغ و ارتباط مجازی و مستمر با دوستان و آشنایان را مهیا می‌کند. فضای مجازی زمینه‌ای برای توسعه و تبلیغ ارزش‌های انسانی و اخلاقی در عرصه‌های ملی و جهانی است و مشارکت‌های اجتماعی مفید را توسعه می‌دهد، به گونه‌ای که این افزایش سرعت و فرایند آموزش، امکان ارتباط شبانه‌روزی را فراهم کرده و می‌تواند باعث افزایش اعتماد و صداقت و صمیمیت در فضای سایبری شود.
وی تصریح کرد: در کنار این مزایا و فرصت‌ها، آسیب‌های اجتماعی نیز در استفاده از شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، از جمله اینکه تعارض ساختاری و بیگانگی هویتی را افزایش می‌دهد و باعث یکسان‌سازی فرهنگی، تقویت گرایش‌های گریز از مرکز، بهره‌برداری‌های تبلیغاتی و انتشار اخبار غیرواقعی و تحریف‌شده می‌شود و در مواردی تضاد با ارزش‌ها و باورها را ایجاد می‌کند. مسلماً در فضای مجازی، تهدیدی شکل می‌گیرد که می‌تواند اختلال‌های روانی مثل انحرافات اخلاقی، وسواس‌های فکری و عملی، افسردگی و انزوا، بحران هویت و اختلال در شکل‌گیری شخصیت را به دنبال داشته باشد. این‌ها باید مورد توجه کارگزاران و مسئولانی قرار بگیرد که برای هویت‌بخشی و هویت‌سازی در دختران تلاش می‌کنند برنامه‌ها و سیاست‌هایی را تدوین کنند که به این هویت‌بخشی بر محور دین‌مداری کمک کند. این فرصت‌ها و تهدیدها باید لحاظ شود تا بتوان برنامه‌های کارآمد و عملیاتی برای تحقق این اهداف تدوین کرد.
طهماسبی در پایان تأکید کرد: اگر بر هویت دختران که شامل حس زیبایی‌شناختی، معنویت‌جویی، صلح‌طلبی و عقلانیت توأم با ملاحظه عواطف انسانی است، سرمایه‌گذاری و به درستی برای آن برنامه‌ریزی و جهت‌یابی شود، مسلماً دنیای بهتری خواهیم داشت و این مستلزم آن است که برنامه‌ریزان و سیاستگذاران درک واقع‌بینانه و بهتری از دنیای دختران و ویژگی‌های دخترانه داشته باشند تا بتوانند دنیای بهتری را برای جامعه و دختران رقم بزنند و از ظرفیت‌های دخترانه برای توسعه پایدار، بهترین و بیشترین بهره را ببرند.
انتهای پیام
خیلی خوب بود بالاخره در مورد بحث دختران حرفای جدید هم شنیدیم 
درود بر خانم دکتر طهماسبی عزیز که نگاه و نگرش جدیدی در حوزه ی زنان و اجتماع دارند 
