کاهش جمعیت یکی از مولفه های تغییر سبک زندگی است

مهرداد توکلی راد، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان گیلان در گفت وگو با ایکنا از گیلان، بحران جمعیت را یک بحران جهانی دانست که فقط مختص ایران نیست و اظهار کرد: امروز همه کشورهای دنیا درگیر سونامی کاهش جمعیت هستند.

وی با بیان اینکه کاهش جمعیت مشکلات و معضلات فراوانی را برای یک جامعه ایجاد می کند، افزود: بسیاری از کشورهای صنعتی جهان مانند آلمان و روسیه و اتریش نیز با کاهش جمعیت مواجه هستند، زیرا مدرنیته را خوب درک نکرده اند.

این جامعه شناس، تفکر اومانیستی را فلسفه مدرنیته دانست و تصریح کرد: فردگرایی ذات مدرنیته است که موجب کوچک کردن خانواده و فرار از جمع گرایی شده و تغییر سبک زندگی را به دنبال داشته است. تغییر سبک زندگی مولفه های زیادی دارد و یکی از مهمترین آنها کاهش جمعیت است.

توکلی راد، با بیان اینکه نرخ باروری در دنیا از 3.9 در سال 1990 به 2.5 در سال 2018 رسیده است، گفت: پیش بینی می شود با ادامه همین روند نرخ باروری به 2.2 در سال 2050 برسد، یعنی طی 60 سال آینده رشد جمعیت به صفر میل می کند.

وی با بیان اینکه افزایش طول عمر و امید به زندگی افزایش سالمندی را به دنبال دارد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر رشد جمعیت داریم، اما پویایی جمعیت قابل لمس نیست. بحران جمعیت در جامعه ما خیلی جدی است و بسیاری از اتفاقات جمعیتی ایران طی سه دهه گذشته توجه کارشناسان جمعیت شناسی دنیا را به خود جلب کرده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور گیلان، با اشاره به آغاز برنامه کنترل و تنظیم خانواده در ایران از سال 65، اضافه کرد: این برنامه پنج ساله بود، اما موجب شد نرخ باروری از 3.9 به 1.24 در سال 95 برسد. این شتاب زیاد نشان می دهد که طی 27 سال آینده رشد جمعیت نخواهیم داشت.

وی رشد اقتصادی را در گرو نیروی کار جوان دانست و بیان کرد: ما در پدیده های اجتماعی همواره ابعاد روان شناختی را بررسی می کنیم، اما وقتی با یک بحران مواجه هستیم باید دیدگاه جامعه شناختی داشته باشیم. متاسفانه امروز بحران جمعیت تبدیل به یک امر فرهنگی شده و بی فرزندی، دیرفرزندی و تک فرزندی را در خانواده ایرانی ایجاد کرده است.

این جامعه شناس، تاخیر در ازدواج را مهمترین عامل کاهش جمعیت دانست و تصریح کرد: هم اکنون متوسط سن ازدواج برای زنان 24 و برای مردان 28 سال است و به طور متوسط 4.5 سال بین ازدواج و فرزندآوری فاصله دارد که همین مسئله نرخ باروری را کاهش می دهد. همچنین خانواده گسترده به خانواده هسته ای تبدیل شده و خانواده های کوچک جای نظام خویشاوندی بزرگ را گرفته است.

توکلی راد، تبدیل خانه های بزرگ به آپارتمان نشینی را موجب ترغیب زوجین به کاهش جمعیت دانست و گفت: فرزندسالاری و تک فرزندی نیز یک بحران اجتماعی محسوب می شود، زیرا چنین افرادی در بزرگسالی مشکلات روحی و روانی پیدا می کنند.

وی با اشاره به افزایش چهار برابری زو ج های نابارور، تاکید کرد: نیازمند برنامه ریزی و سیاست گذاری های خاص جمعیتی از سوی دولت هستیم، زیرا اگر جمعیت جوان نداشته باشیم، نیروی کار نخواهیم داشت و بدون نیروی کار رشد اقتصادی و در نهایت توسعه و رفاه و ثروت اتفاق نمی افتد.

این مدرس دانشگاه، با بیان اینکه رفاه و فرزندآوری رابطه معکوس دارند، اظهار کرد: در حال حاضر بیشترین رشد جمعیت در کشورهای آفریقایی اتفاق می افتد. این در حالی است که سیستم آموزشی، نظام تربیتی و روند اجتماعی شدن ما فردگرایی را مد نظر قرار داده است.

توکلی راد، ایجاد مشوق های جمعیتی را یکی از راهکارهای افزایش جمعیت در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان دانست و عنوان کرد: دولت باید تسهیلات ازدواج و مسکن و اشغال را برای جوانان فراهم کند تا در سال های آینده با بحران جمعیت مواجه نشویم. با کنترل سیاست های جمعیتی طی 10 سال پیش رو می توانیم به جمعیت پویا برسیم.