جايگاه قرآن در برنامه پنجم توسعه/89
خلأهای توجه به فرهنگ قرآنی در برنامه‌ها مورد توجه برنامه‌ريزان قرار گيرد
گروه سياسی: نگاه به برنامه چهارم كه برنامه‌ای اقتصادمحور بود و برنامه پنجم كه بر پايه مبانی فرهنگی و روح قرآنی و اسلامی تدوين و تصويب شده است، می‌تواند الگويی برای برنامه‌ريزان آينده باشد كه بتوانند خلأهای موجود را با فضاسازی‌های مناسب برطرف سازند.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، برخی از كارشناسان و مسئولان بر اين باورند كه در برنامه چهارم توسعه توجه به ترويج فرهنگ قرآنی كمتر ديده شده است و نتوانسته قالبی را برای رساندن جامعه به نقطه هدف جامعه اسلامی در بخش‌های مختلف ترسيم كند، چرا كه ديد برنامه‌ريزان در اين برنامه به گونه‌ای بود كه نمی‌توانست اهميت به بخش فرهنگی، به‌خصوص فرهنگ قرآنی داشته باشد.
جهانبخش محبی‌نيا، عضو هيئت‌رئيسه مجلس هشتم، در اين زمينه معتقد است ماهيت برنامه‌های پيشين رويكردی اقتصادی دارد.
اما نكته قابل توجه اين است كه مسئولان امروز دانسته‌اند برای رفع معضلاتی كه در بخش‌های مختلف با آن مواجه شده‌اند، نيازمند برنامه‌ريزی و توجه به مقوله فرهنگ هستند و از اين رو كه مبانی و اساس قوانين و هنجارهای حكومت و جامعه از قرآن نشئت می‌گيرد؛ لذا برای رساندن جامعه به نقطه مطلوب توجه و تأكيد بر فرهنگ قرآنی ضروری است.
همان‌طور كه شهريار طاهرپور، از نمايندگان مجلس شورای اسلامی، با بيان اينكه ترويج فرهنگ قرآن و عترت نياز جامعه برای پيشرفت و توسعه است، تصريح می‌كند: لازم است برای اين فرهنگ‌سازی برنامه‌ريزی داشته باشيم و برای بخش‌های مختلف از قرآن و كلام اهل بيت(ع) شاخصه و مؤلفه‌هايی استخراج كنيم.
با اتمام بررسی برنامه پنجم توسعه و تصويب آن در مجلس، بسياری از نمايندگان و دست‌اندركاران نگاه اين برنامه به فرهنگ و مخصوصاً فرهنگ قرآنی را بسيار خوب دانستند كه علاوه بر اهتمام دولت به اين فرهنگ، در مجلس نيز موارد خاصی به اين برنامه الحاق شد كه مهم‌ترين آن الحاق بند سوم مكرر بود.
در اين بند آمده است: «در اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت راهبردی رياست جمهوری موظف است حداكثر تا پايان سال دوم برنامه، اسناد راهبردی توسعه حوزه‌های آموزش عمومی، تبليغ و ترويج، پژوهش و آموزش عالی قرآنی كشور را بر اساس پيشنهاد شورای توسعه فرهنگ قرآنی كشور تهيه و برای تصويب به هيئت وزيران تقديم كند.»
هرچند پيش از بررسی اين برنامه در مجلس برخی اعتراض خود را نسبت به بی‌توجهی به فعاليت‌های قرآنی ابراز كردند، اما الحاق چنين بندهايی موجب رضايت آنان شد.
حجت‌الاسلام اميری كهنوجی در خصوص ضعف‌های اوليه برنامه‌ها، با تأكيد بر اينكه از امروز بايد برای برنامه بعدی پيگيری‌ها و بررسی‌های لازم صورت گيرد، خاطرنشان كرد: اينكه تنها در سال آخر به اين مباحث پرداخته شود ضعف‌هايی را به وجود خواهد آورد.
وی ادامه داد: اين يك كار كارشناسی دقيق می‌طلبد كه كارگروه‌های مختلفی در بخش‌هايی كه در برنامه گنجانده شده است از عناصر حوزوی و دانشگاهی مجرب كمك گرفته شود و از نظرات آنها در برنامه استفاده شود.
نگاه به برنامه چهارم كه برنامه‌ای اقتصادمحور بود و برنامه پنجم كه بر پايه مبانی فرهنگی و روح قرآنی و اسلامی تدوين و تصويب شده است می‌تواند الگويی برای برنامه‌ريزان آينده باشد كه بتوانند خلأهای موجود را با فضاسازی‌های مناسب برطرف سازند.
آنچه بيش از پيش لازم است مورد توجه قرار گيرد، دوری از شعارزدگی و توجه به مواردی است كه قابليت عملياتی و اجرايی‌شدن را داشته باشد؛ بر حسب اينكه برنامه‌ها رنگ و بوی دينی و قرآن داشته باشد لازم اما كافی نيست.
نكته‌ای كه حجت‌الاسلام سيدمحمود حسينی دولت‌آبادی، عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شورای اسلامی به آن اشاره می‌كند، اما نگران شعاری بودن آن نيست، چرا كه معتقد است: بايد برنامه‌های قرآنی پررنگ شود و لذا هم در شعار و هم در عمل بايد اين كار صورت گيرد تا فرهنگ قرآنی جايگاه شايسته خود را در جامعه پيدا كند؛ البته در اين بين بايد بخش اجرايی و عملياتی پررنگ‌تر شود تا اهداف مورد نظر عملی شود.
اما اسماعيلی، از اعضای كميسيون فرهنگی مجلس، بر اين نكته تأكيد می‌كند كه در اين برنامه سعی شده برخلاف برنامه‌های پيشين به شكلی تصويب شود كه قابليت ارزيابی و سنجش داشته باشد.
نكته‌ای كه با نگاهی اجمالی به پنج برنامه توسعه بايد توجه كرد اين است كه نمی‌توان از اين مسئله گذشت كه برنامه پنجم توسعه اولين برنامه‌ای است كه اولويت خود را به بخش فرهنگی و توسعه فرهنگ اسلامی داده است؛ علی‌اصغر زارعی، نماينده مردم تهران می‌گويد: كار فرهنگی تأثيرگذار به ويژه در حوزه دينی با پنج‌سال و در قالب يك برنامه انجام نمی‌گيرد، اما آنچه كه انتظار می‌رود و از اهميت بالايی برخوردار است، اين است كه حداقل در برنامه پنجم كه فرهنگ را اولويت خود قرار داده است، شروع خوبی داشته باشيم.
هرچند مسئولان ارشد اجرايی كشور برای تدوين برنامه بعدی توسعه تغيير خواهند كرد، اما برنامه‌ريزان با بررسی انتقادها و مشكلاتی كه تا امروز در خصوص برنامه پنجم در محافل مختلف مطرح شده است، می‌توانند راه را برای برنامه‌ريزی دلسوزان نظام جمهوری اسلامی كه سال‌های آتی سكان اجرايی كشور را بر عهده خواهند داشت، هموار سازند.
جهانبخش محبی‌نيا، عضو هيئت‌رئيسه مجلس هشتم، در اين زمينه معتقد است ماهيت برنامه‌های پيشين رويكردی اقتصادی دارد.
اما نكته قابل توجه اين است كه مسئولان امروز دانسته‌اند برای رفع معضلاتی كه در بخش‌های مختلف با آن مواجه شده‌اند، نيازمند برنامه‌ريزی و توجه به مقوله فرهنگ هستند و از اين رو كه مبانی و اساس قوانين و هنجارهای حكومت و جامعه از قرآن نشئت می‌گيرد؛ لذا برای رساندن جامعه به نقطه مطلوب توجه و تأكيد بر فرهنگ قرآنی ضروری است.
همان‌طور كه شهريار طاهرپور، از نمايندگان مجلس شورای اسلامی، با بيان اينكه ترويج فرهنگ قرآن و عترت نياز جامعه برای پيشرفت و توسعه است، تصريح می‌كند: لازم است برای اين فرهنگ‌سازی برنامه‌ريزی داشته باشيم و برای بخش‌های مختلف از قرآن و كلام اهل بيت(ع) شاخصه و مؤلفه‌هايی استخراج كنيم.
با اتمام بررسی برنامه پنجم توسعه و تصويب آن در مجلس، بسياری از نمايندگان و دست‌اندركاران نگاه اين برنامه به فرهنگ و مخصوصاً فرهنگ قرآنی را بسيار خوب دانستند كه علاوه بر اهتمام دولت به اين فرهنگ، در مجلس نيز موارد خاصی به اين برنامه الحاق شد كه مهم‌ترين آن الحاق بند سوم مكرر بود.
در اين بند آمده است: «در اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت راهبردی رياست جمهوری موظف است حداكثر تا پايان سال دوم برنامه، اسناد راهبردی توسعه حوزه‌های آموزش عمومی، تبليغ و ترويج، پژوهش و آموزش عالی قرآنی كشور را بر اساس پيشنهاد شورای توسعه فرهنگ قرآنی كشور تهيه و برای تصويب به هيئت وزيران تقديم كند.»
هرچند پيش از بررسی اين برنامه در مجلس برخی اعتراض خود را نسبت به بی‌توجهی به فعاليت‌های قرآنی ابراز كردند، اما الحاق چنين بندهايی موجب رضايت آنان شد.
حجت‌الاسلام اميری كهنوجی در خصوص ضعف‌های اوليه برنامه‌ها، با تأكيد بر اينكه از امروز بايد برای برنامه بعدی پيگيری‌ها و بررسی‌های لازم صورت گيرد، خاطرنشان كرد: اينكه تنها در سال آخر به اين مباحث پرداخته شود ضعف‌هايی را به وجود خواهد آورد.
وی ادامه داد: اين يك كار كارشناسی دقيق می‌طلبد كه كارگروه‌های مختلفی در بخش‌هايی كه در برنامه گنجانده شده است از عناصر حوزوی و دانشگاهی مجرب كمك گرفته شود و از نظرات آنها در برنامه استفاده شود.
نگاه به برنامه چهارم كه برنامه‌ای اقتصادمحور بود و برنامه پنجم كه بر پايه مبانی فرهنگی و روح قرآنی و اسلامی تدوين و تصويب شده است می‌تواند الگويی برای برنامه‌ريزان آينده باشد كه بتوانند خلأهای موجود را با فضاسازی‌های مناسب برطرف سازند.
آنچه بيش از پيش لازم است مورد توجه قرار گيرد، دوری از شعارزدگی و توجه به مواردی است كه قابليت عملياتی و اجرايی‌شدن را داشته باشد؛ بر حسب اينكه برنامه‌ها رنگ و بوی دينی و قرآن داشته باشد لازم اما كافی نيست.
نكته‌ای كه حجت‌الاسلام سيدمحمود حسينی دولت‌آبادی، عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شورای اسلامی به آن اشاره می‌كند، اما نگران شعاری بودن آن نيست، چرا كه معتقد است: بايد برنامه‌های قرآنی پررنگ شود و لذا هم در شعار و هم در عمل بايد اين كار صورت گيرد تا فرهنگ قرآنی جايگاه شايسته خود را در جامعه پيدا كند؛ البته در اين بين بايد بخش اجرايی و عملياتی پررنگ‌تر شود تا اهداف مورد نظر عملی شود.
اما اسماعيلی، از اعضای كميسيون فرهنگی مجلس، بر اين نكته تأكيد می‌كند كه در اين برنامه سعی شده برخلاف برنامه‌های پيشين به شكلی تصويب شود كه قابليت ارزيابی و سنجش داشته باشد.
نكته‌ای كه با نگاهی اجمالی به پنج برنامه توسعه بايد توجه كرد اين است كه نمی‌توان از اين مسئله گذشت كه برنامه پنجم توسعه اولين برنامه‌ای است كه اولويت خود را به بخش فرهنگی و توسعه فرهنگ اسلامی داده است؛ علی‌اصغر زارعی، نماينده مردم تهران می‌گويد: كار فرهنگی تأثيرگذار به ويژه در حوزه دينی با پنج‌سال و در قالب يك برنامه انجام نمی‌گيرد، اما آنچه كه انتظار می‌رود و از اهميت بالايی برخوردار است، اين است كه حداقل در برنامه پنجم كه فرهنگ را اولويت خود قرار داده است، شروع خوبی داشته باشيم.
هرچند مسئولان ارشد اجرايی كشور برای تدوين برنامه بعدی توسعه تغيير خواهند كرد، اما برنامه‌ريزان با بررسی انتقادها و مشكلاتی كه تا امروز در خصوص برنامه پنجم در محافل مختلف مطرح شده است، می‌توانند راه را برای برنامه‌ريزی دلسوزان نظام جمهوری اسلامی كه سال‌های آتی سكان اجرايی كشور را بر عهده خواهند داشت، هموار سازند.
