گیلان ۱۴۵ موقوفه قرآنی دارد

محمدمهدی قربانیان، رئیس اداره قرآنی ادراه‌کل اوقاف و امور خیریه استان گیلان در گفت‌وگو با ایکنا از گیلان، با اشاره به فرارسیدن دهه وقف اظهار کرد: استان گیلان در سامانه جامع موقوفات و بقاع متبرکه سازمان اوقاف و امور خیریه کشور تعداد 1946 موقوفه متصرفی دارد که مدیریت آنها با ادارات اوقاف و امورخیریه است، همچنین تعداد 70 موقوفه غیرمتصرفی دارد که مدیریت آنها به دست متولی هر موقوفه است و ادارات اوقاف بر عملکرد متولیان نظارت می‌کند.

وی با بیان اینکه واقفین خیراندیش حدود 60 نوع نیت مختلف و بسیار پرارزش به لحاظ معنوی و مادی، برای این موقوفات در نظر گرفته‌اند که نشان از نگاه بلند و روح جوانمردی ایشان دارد، که همگی این نیات با دقت خاص در سامانه مذکور ثبت و ضبط شده است، افزود: از مجموع 2016 موقوفه ثبت شده، تعداد 145 موقوفه دارای نیت قرآنی است یعنی در استان گیلان موقوفه قرآنی نداریم.

توسعه و ترویج؛ مهم‌ترین نیت موقوفات قرآنی در گیلان

قربانیان توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی، ختم قرآن، قرائت قرآن و تلاوت کلام الله توسط قاری بر مزار واقف را مهم‌ترین دسته‌بندی نیات قرآنی دانست و گفت: بیشترین درآمد این 145 موقوفه در حوزه توسعه و ترویج است لذا در ادارات اوقاف و امور خیریه شهرستان‌های استان گیلان، با برگزاری مراسم جزء‌خوانی و ترتیل‌خوانی، محافل انس با قرآن، کرسی‌های تلاوت و تفسیر، اهدای ختم قرآن، برگزاری مسابقات قرآن، تربیت حافظان و قاریان قرآن سعی در اجرای نیات موقوفات قرآنی داریم.

رئیس اداره قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان گیلان در پاسخ به این سؤال که راهکارهای توسعه وقف قرآنی چیست؟ تصریح کرد: فرهنگ وقف با انگیزه تحقق اموری ترويج می‌شود که اهداف ترويج و توسعه فرهنگ وقف تلقی می‌شوند. لذا شناخت این اهداف کمک زیادی می‌کند تا وقف قرآنی توسعه یابد. اين اهداف را می‌توان به دو نوع اصلی و تبعی تقسیم کرد؛ اهداف اصلی به آن دسته از اهداف گفته می‌شود که تحقق آنها به خودی خود مطلوب بوده و به خاطر هدف دیگری خواسته نمی‌شوند؛ بدیهی است که همه سیاست‌ها و برنامه‌های این طرح، برای دست‌یابی به اهدافی نظیر «گسترش و نهادينه سازی فرهنگ وقف در بین اقشار گوناگون جامعه»، «حفاظت، حراست و مراقبت عمومی از موقوفات»، «احیای موقوفات موات با جلب حمايت عمومی» و «ايجاد وقف‌های جديد» برنامه ریزی می‌شود.

وی ادامه داد: اهداف تبعی هم به آن دسته از اهدافی گفته می‌شود که تحقق آنها به خودی خود مطلوب نبوده و برای تحقق اهداف اصلی نظیر «آشنايی اقشار گوناگون جامعه با حقیقت، ارزش، احکام و آثار وقف»، «پیدايش رغبت و آمادگی در اقشار گوناگون جامعه برای عمل به وقف» و «ايجاد اعتماد در بین مردم نسبت به عملکرد سازمان اوقاف» خواسته می‌شوند.

وقف؛ پشتوانه قوی در مسائل دینی و مذهبی

قربانیان در پاسخ به سؤالی مبنی بر رونق موقوفات قرآنی چقدر می‌تواند پشتوانه فعالیت‌های قرآنی باشد؟ گفت: همیشه یکی از دغدغه فعالان حوزه قرآن و دین، تأمین منابع مالی این برنامه‌ها بوده است. مقوله وقف، در طول تاریخ به عنوان یک پشتیبان بسیار خوب و قوی در بحث مسائل دینی و مذهبی بوده و در تمام دنیا و حتی قبل از اسلام یک پشتیبان مالی بوده است در هر دوره از زمان وقف با توجه به نیاز آن دوره به همان سمت و سو سوق پیدا کرده و نیات وقف به آن سمت هدایت شده است. برای نمونه در دوره صفویه موقوفات آموزشی و علمی رشد داشته است یا در دوره منحوس پهلوی و مقابله‌ای که ایشان با مقوله عزاداری داشتند، موقوفاتی با نیت عزاداری حضرت سید الشهدا(ع) رشد داشته است.

رئیس اداره قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان گیلان اضافه کرد: در مورد وضعیت وقف‌های قرآنی باید گفت که نسبت به عموم موقوفات از رقبات بیشتری برخوردار است، اگر نسبت موقوفات رقبات، در کل عدد 7 باشد در موقوفات قرآنی عدد 30 است؛ بدین معنی که موقوفات قرآنی موقوفات کلان و بزرگی هستند اما از حیث درآمد رشد نداشته‌اند. ناگفته پیداست که با ایجاد، احیا و بهره‌وری موقوفات که می‌توان به زودی آن را «صنعت وقف» قلمداد کرد، پشتوانه‌ای مادی و همیشه جاری برای فعالیت‌های قرآنی ایجاد کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که نقش اساتید و پیشکسوتان قرآنی در تبلیغ و ترویج وقف قرآنی چیست؟ گفت: ضروت دارد انواع روش‌ها و برنامه‌های مرتبط با ترویج فرهنگ وقف را بیان و ابزارهای این کار را شناخت که شامل «برنامه‌های مرتبط با ترویج فرهنگ وقف» و «ابزارهای مرتبط با ترویج فرهنگ وقف» است.

قربانیان با بیان اینکه برنامه‌های مرتبط با ترویج فرهنگ وقف شامل تبلیغ، ترویج، تحقیق و تمهید می‌شود، ادامه داد: «اجرای ویژه برنامه‌های مناسبتی ویژه برنامه‌های دهه وقف»، «برگزاری همایش‌های ترویجی حوزه وقف»، «برگزاری نشست‌های تخصصی وقف با اصناف مختلف» و «برگزاری مسابقات و جشنواره فرهنگی هنری وقف چشمه همیشه جاری» نمونه برنامه‌های ترويجی فرهنگ وقف هستند؛ همچنین «تولید پوستر و سلسله مباحث نمایشگاهی»، «تولید کلیپ، تیزر و نماهنگ»، «حضور در رسانه‌های جمعی»، «حمایت و مشارکت در تولید فیلم و سریال، «تولید برنامه‌های مستند و ترکیبی» و «فعالیت در فضای مجازی» شامل برنامه‌ها تبلیغی حوزه وقف می‌شود.

لزوم اطلاع‌رسانی نتیجه ترویج وقف به مردم

رئیس اداره قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان گیلان تصریح کرد: برنامه‌های تمهیدی ترویج فرهنگ وقف شامل «ایجاد وقف جدید»، «راه‌اندازی دفاتر مشاوره وقف»، «وقف‌های مشارکتی و جمعی» و «راه‌اندازی انجمن یاوران وقف» است. همچنین از برنامه‌های تحقیقی ترویج فرهنگ وقف می‌توان به «راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال وقف»، «تولید نرم افزارهای حوزه وقف»، «حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی»، «حمایت و اجرای طرح‌های پژوهشی»، «حمایت از تولید و چاپ کتاب» و «فصلنامه نامه وقف میراث جاویدان» اشاره کرد.

وی افزود: ابزارها، به عنوان عاملی باید فعالیت‌ها و عملکردهای ما را به مردم اطلاع رسانی کند يعنی محصولی که از نتیجه تبلیغ و ترويج وقف از طرف متولیان انجام شده به مردم نشان داده شود بطوريکه هم موقوفه، هم واقف، هم نیات و منافع حاصل شده و هم هزینه‌کرد آن به مردم اطلاع‌رسانی شود تا اعتماد مردم را به سمت اوقاف جلب کنیم.

قربانیان گفت: ابزارهای مردمی نظیر ائمه جمعه و جماعات، مؤسسات و سازمان‌های مردم‌نهاد، بنیادهای خیریه، انجمن یاوران وقف، هیئت امنای بقاع متبرکه هستند؛ ابزارهای تبلیغی هم شامل تبلیغ رسانه‌ای، از طریق مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی، نهادها و سازمان‌های دولتی می‌شود.

رئیس اداره قرآنی ادراه کل اوقاف و امور خیریه استان گیلان با بیان اینکه کاری که امروز قرآنیان در کشور انجام می‌دهند، کاری راهبردی است یعنی تأثیرگذاری مطلوب و جامعه هدف خوبی دارند، بیان کرد: بنابراین با توجه به اقتضائات و نیازهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی حوزه فعالیت‌های قرآنی، حال که روش‌ها و ابزارها را مختصر شناختیم، می‌توان انتظار داشت که فعالان، اساتید و پیشکسوتان قرآنی هم می‌توانند به بهره‌وری موقوفات هرچند اندک موجود کمک کنند و هم با استفاده از وقف مشارکتی مبادرت به ایجاد موقوفه صرفاً قرآنی کنند و از برکات معنوی و عواید مادی آن به مرور زمان منتفع شوند.