خطرناکترین آسیب در وجود بشر + فیلم

بندگی برای باریتعالی جز در مسیر صراط مستقیم محقق نمی‌شود؛ اما چه بسیار بیراهه‌ها که انسان را از مسیر اصلی منحرف می‌کند. ماه مبارک رمضان فرصت ارزشمندی است تا انسان روح را به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خداوند تقرب جوید. اما قرار گرفتن در مسیر سعادت نیاز به دانش و آگاهی دارد؛ همان گوهر‌های نابی که در قرآن کریم و سیره ائمه معصومین بیان شده و چراغ راه برای رسیدن به سرمنزل مقصود است.

در این راستا خبرگزاری ایکنا طی ماه مبارک رمضان بنابر رسالت رسانه‌ای خود، مجموعه درس‌گفتار‌های «به سوی نور» را با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمد شریفانی، پژوهشگر قرآن کریم گردآوری کرده است و به صورت روزانه در ماه رمضان منتشر می‌کند. در هفدهمین قسمت از این مجموعه آموزشی به موضوع «خطرناکترین آسیب برای نفس بشر» پرداخته شده است که در ادامه می‌بینیم و می‌خوانیم.

در مقام گفتار آسیب‌های صراط مستقیم بودیم. در گفتار قبل به چهار آسیب با محوریت سوره «فلق» اشاره کردیم. یکی از آسیب‌ها مخلوقات هستند، فتنه‌های زمانه، اختلافاتی که بین افراد و گروه‌ها به وجود می‌آید و حسادت‌ها و رذایل اخلاقی آسیب‌های دیگر هستند. در سوره «ناس» نیز به یکی از این آسیب‌ها اشار شده است.

ما دو دسته دشمن داریم؛ دشمن بیرونی و دشمن درونی. تکلیف دشمن بیرونی روشن است، «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ، لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُون»، دشمنان بیرونی ما دو دسته هستند؛ با نقاب و بی‌نقاب. بی‌نقاب آنها، کفار و نقابدارهایشان، منافقین هستند. اما در هر حال منافقین و کفار خطر بزرگی نیستند.

ما باید به آسیب‌های درون جامعه خودمان توجه کنیم، آسیب درون جامعه، چهار مورد شامل مخلوقات، فتنه‌های زمانه، اختلافاتی که بین افراد و گروه‌ها به وجود می‌آید، حسادت‌ها و رذایل اخلاقی است. اما یک آسیب داریم که در وجود و شخصیت ماست و این آسیب کشنده است و خطر بالایی دارد، آن هم نفس درونی ماست.

کسی که در جامعه اختلاف ایجاد می‌کند، نفس من است؛ کسی که حسادت ایجاد می‌کند، نفس من است؛ آنکه فتنه ایجاد می‌کند، نفس من است؛ آنکه رابطه پدر و فرزند و زن و شوهر را به هم می‌ریزد، با وجود اینکه هر دو مسلمان، عاقل و تحصیل‌کرده هستند، آن همان نفس انسان‌ها است. به همین دلیل می‌خوانیم، «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ، مَلِكِ النَّاسِ، إِلَهِ النَّاسِ، مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ، الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ، پناه می‌برم به خدا از شر وسوسه‌گری که بسیار وسوسه(الوسواس) می‌کند، بسیار نامرئی و پنهان است (الخناس) و محل فتنه‌گری‌اش در قلوب انسان‌ها است (فِي صُدُورِ النَّاسِ). 

بنابراین باید از وسوسه‌های نفسانی نفسمان بترسیم. امیرالمؤمنین علی(ع) فرمودند؛ دشمن تو کفار و منافقین نیستند، «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسَكَ الَّتِی بَيْنَ جَنْبَيْكَ؛ سخت‌ترین دشمن تو،  نفس توست که بین دو پهلوی تو است. کفر و نفاق هم از همین نفس ایجاد می‌شود. بنابراین مادر همه فتنه‌ها و آسیب‌ها، همین نفس است.

به همین دلیل مردم که از جهاد برمی‌گشتند، پیغمبر(ص) فرمود؛ جهاد اصغر تمام شد و جهاد اکبر که جهاد با نفس است، آغاز شد. امیرالمؤمنین علی(ع) با آن شخصیت باعظمتشان فرمودند؛ منِ علی هم، نفسم را با تقوا ریاضت و تمرین می‌دهم که سر من کلاه نگذارد و من را گرفتار نکند.

در اینجا نکاتی وجود دارد که در گفتار بعد، به آن خواهیم پرداخت.