ارتباط عمیق رسانه و نمایشگاه قرآن/ عضویت یک نهاد دیگر در کمیسیون تبلیغ و ترویج/ نقطه ضعف نمایشگاه

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ چهل‌وهشتمین جلسه کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم صبح امروز ۲۱ مهرماه با حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر اعضای این کمیسیون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ برگزار شد.
در ابتدای این جلسه دستورالعمل هزینه‌کرد اعتبارات اجرای سند راهبردی کمیسیون در سال ۹۷ و ۹۸ مورد بررسی قرار گرفت و هر کدام از اعضا به بیان نکات فنی و ضعف‌ها و قوت‌های این سند پرداختند.
دومین پیش‌دستور این جلسه گزارش روند برگزاری نمایشگاه قرآن بود. در این بخش عبدالهادی فقهی‌زاده، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به ارائه گزارشی از بیست‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن پرداخت و گفت: نمایشگاه امسال اردیبهشت‌ماه در مصلای بزرگ تهران برگزار و‌ نکات تحول‌گرایانه‌ای در آن وجود داشت. تلاش ما این بود نگاهی که طی بیست‌وپنج دوره قبل به نمایشگاه وجود داشت تغییر دهیم و ایده‌ای را ارائه دهیم که مخاطبان در شکل و محتوا تغییراتی را مشاهده کنند. لذا در اهداف، راهبردها و سیاست‌ها تغییراتی اعمال شد.
وی افزود: برای رسیدن به این دستاورد از مدیران در سطوح مختلف دعوت به‌ عمل آمد و مجامع مشورتی، شورای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی به‌ وجود آمد. با جمع نظرات و تجربیات به‌دست آمده به این تصمیم رسیدیم که نمایشگاه بیست‌وپنجم دارای شش بخش باشد که تعدادی از این بخش‌ها همچون بخش عترت(ع) جزء بخش‌های تأسیسی بود.
فقهی‌زاده با اشاره به اینکه تعدادی از بخش‌ها اگرچه در گذشته فعال بودند، اما چندین سال به‌ فراموشی سپرده شده بودند، گفت: در این بخش شاهد حضور بخش بین‌الملل بودیم که پس از چند سال دوری از نمایشگاه مجداً حضور یافت. فعالیت‌های نمایشگاه از ابتدا ذیل دو بخش علمی و اجرایی طراحی و کمیته‌های مختلفی در نظر گرفته شده بود.
معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در کمیته هنری حدود 40 کارگاه تخصصی و نیمه‌تخصصی برگزار شد، گفت: کارگاه‌های مورد اشاره با این هدف که عملاً نوعی آموزش هنر قرآنی را نیز در نمایشگاه شاهد باشیم برپا شدند. کمیته‌ دیگری که جزء فعالیت‌های جدید نمایشگاه بیست و پنجم بود، کمیته زنان و خانواده بود. در اداره این کمیته بازنگری‌های جدی به‌ عمل آمد. در کمیته کودک و نوجوان نیز تغییرات زیادی ایجاد شد.
دبیر کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم در ادامه به‌ فعالیت‌های کمیته رسانه و فضای مجازی پرداخت و اظهار کرد: این بخش از بخش‌هایی بود که جلوه‌های بصری داشت و مورد توجه بسیاری از میهمانان ویژه قرار گرفت. حضور رسانه‌ها در این بخش جدی و ‌محسوس بود؛ اگرچه صداوسیما به‌ غیر از شبکه قرآن و رادیو قرآن که فعالیت چشمگیری داشتند دیگر شبکه‌ها انتظار ما را تأمین نکردند و هرگز در حد انتظار نبودند.
رئیس بیست و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم با بیان اینکه نمایشگاه قرآن تنها متعلق به معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد نیست، گفت: اینکه این معاونت به تنهایی نمایشگاه را برپا کند، معنایی ندارد. لذا انتظار حمایت از دستگاه‌ها می‌رود و فضاسازی در حد ملی و بین‌المللی از این نمایشگاه انتظار می‌رود.
فقهی‌زاده با بیان اینکه در حیطه فضای مجازی نگرش دیگری در معاونت ایجاد شده است، گفت: در همین مورد حوزه مشاور اختصاصی در بحث فضای مجازی به وجود آمده است. نگرش مجازی کردن کارها در بخش دیگری نیز جریان دارد.
وی در ادامه به بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن اشاره و اظهار کرد: بخش بین‌الملل بعد از چند سال وقفه فعالیت خود را در سه بخش آغاز کرد و ازجمله دستاوردهای این بخش برگزاری نشست‌های تخصصی و وبینار بود که برای نخستین بار انجام شد. پاره‌ای از نگرش اساسی ما در این بخش نشان دادن جدیت جمهوری اسلامی در حوزه قرآنی به‌ سایر کشورهای اسلامی است. انتشار نشریه ویژه فعالیت‌های قرآنی ایران به‌ چهار زبان و حضور بسیاری از شخصیت‌های جهان اسلام به اشکال مختلف در نمایشگاه از دیگر دستاوردها بوده است.

معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه صحبت‌های خود در این جلسه فعالیت بخش نهادها، بخش محتوایی و افزایش جذابیت‌های بصری را از دیگر مشخصات نمایشگاه امسال برشمرد و گفت: ویژگی خاص نمایشگاه امسال اعلام فراخوان عمومی برای جذب طرح‌ها بود. باشگاه همراهان نمایشگاه قرآن در دوره بیست‌وپنجم به‌ صورت مجازی تشکیل شد. با اینکه اعلام این طرح همزمان با مسدود شدن یکی از شبکه‌های اجتماعی بود و می‌توانست مشکلاتی را ایجاد کند، اما با جایگزینی در نهایت حدود ۴۰۰ طرح دریافت و ۱۲۰ طرح مورد تأیید قرار گرفت.
فقهی‌زاده در پایان این بخش از صحبت‌های خود با تأکید بر افزایش جذابیت بصری نمایشگاه قرآن به برخی دیگر از وجوه این نمایشگاه پرداخت و گفت: اعلام نشدن تعداد بازدیدکنندگان نمایشگاه بیست‌وپنجم از جمله ضعف‌های نمایشگاه بود که می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد.
در ادامه این جلسه هر کدام از حاضران به‌ بیان نقطه نظرات خود در مورد نمایشگاه بیست و پنجم پرداختند. در این بخش ابتدا حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، با اشاره به اینکه در شورای سیاست‌گذاری نکاتی برای دور آینده بیان خواهد شد، گفت: در حال حاضر مهم‌ترین بحثی که وجود دارد، منفعت هزینه نمایشگاه است. باید نسبت این هزینه‌ها در تهران و شهرستان‌ها مشخص شود و تناسب آن با فایده‌هایی که می‌تواند داشته باشد مشخص شود.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: نمایشگاه قرآن محل عرضه محصولات است، باید مشخص شود که آیا در این زمینه امکاناتی تهیه شده است یا خیر و اینکه تولیدات نمایشگاه به چه میزان بوده و‌ محسوس دیده می‌شود یا خیر. همچنین نسبت شعار نمایشگاه با اجزای دیگر آن نیز باید مشخص شود. برخی اوقات شعار در حد تابلوهای ابتدایی نمایشگاه تقلیل می‌یابد. دوره بیست‌وپنجم نمایشگاه قرآن، قطعاً بهتر از ادوار گذشته بوده است و این مورد تأیید است.‌

همچنین در بخش دیگری از این جلسه رضا سلامت پناه، معاون مطالعات و برنامه ریزی راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در سخنانی گفت: با توجه به حجم فعالیت وسیعی که با دشواری مواجه می‌شود، برگزاری نمایشگاه خیلی سخت است، اما با وجود این مشکل ما در نمایشگاه این است که منابع مطلوب برای مدیریت و برگزاری نمایشگاه نداریم. مقالات علمی نوشته نشده یا نمی‌شود.

وی افزود: شاید این بی‌توجهی نخبگان ناشی از این باشد که نمایشگاه قرآن را جدی نگرفته‌اند تا آن را حداقل به‌ عنوان یک پدیده اجتماعی نقد و بررسی کنند.

سلامت‌پناه به تحلیلی که در مورد نمایشگاه بین‌المللی قرآن و ادوار مختلف آن انجام داده است، اشاره و اظهار کرد: در این تحلیل 25 دوره برپایی نمایشگاه قرآن بررسی شده و آن را دوره‌های هنری، فرهنگی، راهبردی، بازگشت و التقاط تقسیم کرده بودم که دوره اخیر نمایشگاه قرآن در زمره ادوار التقاطی به معنای ترکیب قرار می‌گیرد.

معاون مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی شورای تخصصی توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: با وجود همه این مسائل و زحمات همکاران، بنده نمایشگاه را سخت نیازمند بازاندیشی و بازآرایی می‌دانم. این بازاندیشی با وجود تیمی که همیشه در کنار نمایشگاه هستند و سخنان و اندیشه‌های آن‌ها چندین بار مرور شده است به‌ دست نمی‌آید و لذا باید جدی‌تر به‌ مبانی برگزاری آن توجه کرد. ان‌شاالله در ادوار آینده ادوار مبارک‌تری را شاهد باشیم.
در بخش دیگری از این جلسه نیز سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به اینکه نمایشگاه قرآن یک تابلو و اعتبار قرآنی برای کشور و نظام است که باید ارتقا داده شود، گفت: باید کاری کنیم که شرمنده قرآن نباشیم. ‌مجموعه پیشنهاداتی که در این جلسه در مورد نمایشگاه قرآن مطرح شده و می‌شود مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا در دوره دیگر بررسی شود.
صالحی با اشاره به اینکه نباید با پایان یافتن نمایشگاه قرآن، که یکی از مهم‌ترین اتفاقات قرآنی کشور است، خیالمان راحت شود و کارها را تا سال بعد رها کنیم، گفت: دبیرخانه دائمی نمایشگاه قرآن شروع به‌کار کرده و در هفته جاری نیز شورای سیاست‌گذاری آغاز به‌ کار خواهد کرد. باید تلاش کنیم تا رویکرد اصلاح در نمایشگاه بعدی به‌ طور حداکثری داشته باشیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به این موضوع که برخی نمایشگاه قرآن را تنها مختص به معاونت قرآنی می‌دانند، اشاره و اظهار کرد: نمایشگاه بین‌المللی قرآن متعلق به جمهوری اسلامی است و دستگاه‌ها و نهادها نیز باید با این نگاه با آن ارتباط برقرار کنند تا بتوانیم هر سال در طراز متفاوتی از سال‌های قبل به آن بپردازیم.
رئیس کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم همچنین به موضوع ارتباط رسانه و نمایشگاه اشاره و اظهار کرد: حتماً بین نمایشگاه و رسانه ارتباط عمیق برقرار شود که این نسبت هنوز در حد عمیق و مطلوب درنیامده است. از همین ابتدای سیاست‌گذاری نمایشگاه دوره آینده تلاش شود تا این کار انجام شود.
همچنین در این جلسه عضویت ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد در کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به رأی گذاشته شد که اکثریت اعضا با آن موافق بودند.

در ادامه نیز حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمصطفی حسینی، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه، گفت: اشکالی که وجود دارد این است که در هر دوره از برپایی نمایشگاه یا هر رویداد دیگری، فعالیت‌ها برای دوره بعد بلافاصله بعد از پایان آن رویداد آغاز نمی‌شود. به نظر می‌رسد، به‌ خاطر همین برگزار نشدن جلسات بعد از پایان دوره قبل است که سرمایه‌هایی همچون مسابقات و نمایشگاه قرآن پس‌رفت می‌کنند و اگر هم رشدی می‌بینیم، نسبت به چند دوره اخیر است.
رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف در بخش دیگری از صحبت‌های خود به در جریان بودن مسابقات سراسری قرآن در شهر اراک طی روزهای اخیر اشاره و اظهار کرد: به اذعان بسیاری این مسابقات، یکی از مهم‌ترین رویدادهای قرآنی کشور است، اما همین رویداد مهم تا چه میزان از شبکه‌های مختلف سیما یا یک بخش خبری رسمی پخش شده است؟ در حالی که رویدادهایی به مراتب پایین‌تر، از بخش‌های مختلف خبری پخش می‌شود.
حسینی با بیان اینکه هرگز سناریویی که براساس آن حرکت کنیم و بخواهیم موضوعی را برجسته کنیم نداشته‌ایم، بیان کرد: اینکه رسانه ملی به قرآن نمی‌پردازد، جزو ‌وظایف این کمیسیون است که باید دلایل آن پیگیری شود و مشکلاتی که در این راه وجود دارد احصا شود. همین معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد زمانی که تأسیس شد بنا نبود برخی کارهای آموزشی را تکرار کند، اما اعتبارات اندکی که وجود دارد، صرف کارهایی می‌شود که دیگران هم آن را انجام می‌دهند.
در ادامه نیز سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن، به استقبال مردم در روزهای پایانی نمایشگاه اشاره و اظهار کرد: معمولاً روزهای آخر نمایشگاه قرآن، تازه نمایشگاه گرم شده و مردم در ایام شب‌های قدر فرصت حضور پیدا می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه سرعت در جمع کردن نمایشگاه قرآن مشهود بود، گفت: البته این موضوع که افرادی که کار اجرایی می‌کنند، خسته می‌شوند، طبیعی است اما باید بدانیم که نمایشگاه قرآن یک‌ تفرجگاه معنوی برای مردم است.
در ادامه این جلسه محمدحسین محمدزاده، مدیر شبکه قرآن و معارف سیما، نیز به بیان برخی جزئیات پرداخت و گفت: قبل از ارزیابی هر دستگاهی باید بررسی سیستمی از آن دستگاه داشته باشیم. اینکه از بین همه دستگاه‌هایی که کار جمعی می‌کنند، رسانه ملی بیشتر دیده می‌شود، بسیار خوب است و نشان می‌دهد فعالیت رسانه ملی در دید قرار دارد و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اما در این ارزیابی‌ها باید جایگاه سیستمی رسانه ملی و جایگاه شبکه قرآن و ... را که خروجی یک‌ جدول رسانه‌ای است ببینیم.
محمدزاده بیان کرد: پس از اینکه در جلسات مربوط به برپایی نمایشگاه قرآن اعلام کردیم با تمام ظرفیت حضور ‌خواهیم داشت، کمیته اجرایی نمایشگاه ما را به عنوان یک شبکه دید و دستورالعملی که تمامی معاونت‌های رسانه ملی اعم از معاونت سیاسی و ... را درگیر نمایشگاه قرآن کند، وجود نداشت و ارائه نشد.

رئیس شبکه قرآن و معارف سیما با تأکید بر اینکه اگر ارزیابی صورت می‌گیرد باید بر این اساس باشد که شما آن موضوع را مطالبه کرده‌اید یا خیر، گفت: در سال‌هایی که چنین درخواست‌هایی مطرح شده است، شاهد انجام گرفتن آن بوده‌ایم. ضمن اینکه اگر می‌خواهیم، موضوعی رسانه‌ای شود باید طراز رسانه‌ای آن را ایجاد کنیم. رسانه ملی به‌عنوان یک سیستم قوی رسانه‌ای که در خدمت قرآن است، می‌تواند تمام قد ورود کند به شرط اینکه این ورود سیستمی باشد. ‌
محمدزاده با اشاره به اینکه شبکه قرآن و رادیو قرآن نیز بخشی از رسانه ملی است، بیان کرد: رسانه ملی را به فعالیت در برنامه‌های قرآنی سوق دادیم. بهتر است برخی مباحث که می‌تواند در جلسات خصوصی مطرح شود، در این جلسات مطرح نشود.
در بخش دیگری از این مراسم سیدمحمدجواد شوشتری، رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان، در سخنان کوتاهی گفت: تصور من این است که موضوع نمایشگاه باید یک‌ حرکت سالانه داشته باشد تا عصاره کار در آن دیده شود. وقتی این موضوع جریان نداشته باشد، هرکسی هر محصولی را که طی 10 سال قبل عرضه کرده باشد، ممکن است امسال نیز بیاورد.
وی با بیان اینکه محصولات عرضه شده در هر دوره از نمایشگاه باید نسبت به سال قبل جدید باشد، گفت: شاید در هر دوره از نمایشگاه، بخش‌های جدیدی اضافه شود اما این به معنی ارائه محصول جدید نیست. یک غرفه باید برترین‌های سال خود را بیاورد و در جانمایی‌های غرفه‌ها نیز ظرفیت ارائه محصولات جدید مدنظر قرار گیرد.
در بخش دیگری از این جلسه ولی یاراحمدی، از اعضای مردمی کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، با اشاره به اینکه راه‌اندازی بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن اقدام خوبی بود و بخش علمی نیز اساتید را امیدوار کرد، گفت: محور‌یت فعالیت‌ها نیز از جمله فعالیت‌های مطلوب نمایشگاه در این دوره اهمیت داشت. میزان مشارکت دستگاه‌ها در یک رویداد ملی در چنین جلساتی باید مطرح و ترکیب مخاطبان و برنامه‌های تدارک دیده شده برای آنها باید تشریح شود.
یاراحمدی با بیان اینکه معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد، نمایشگاه را به تنهایی و در غربت برگزار می‌کند، گفت: باید یک برنامه طراحی شود که براساس آن رویدادهای رده الف شناسایی و به ازای آن تمامی دستگاه‌ها مشارکت داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد باید تعادلی بین فعالیت‌های اجرایی و فعالیت هماهنگ‌سازی ایجاد کند، گفت: متاسفانه مشارکت دستگاه‌ها در اجرای رویدادهای قرآنی اگر هم وجود داشته باشد، در حد حضور فیزیکی نماینده آن دستگاه در جلسات است و کسی رایگان برای قرآن قدم برنمی‌دارد.
در بخش دیگری از این جلسه عبدالهادی فقهی‌زاده در بخش دوم سخنان خود به بودجه نمایشگاه قرآن اشاره و اظهار کرد: نمایشگاه با بودجه‌ای کمتر از هفت میلیارد تومان برگزار شد که این مبلغ کمتر از هشت سال قبل نمایشگاه قرآن بوده است.
وی با اشاره به دستور کار قرار گرفتن صرفه‌جویی در این دوره، بیان کرد: تمام سخت‌افزارهای ممکن که قابل استفاده مجدد بود، استفاده کرده‌ایم. بسیاری از آنچه تولید شده بود و همه‌ ساله از بین می‌رفت جمع‌آوری شده و قابل ارائه مجدد در برنامه‌های بعدی است. برخی از آن‌هایی که جمع‌آوری کرده‌ایم، نرم‌افزاری و برخی سخت‌افزاری است.
فقهی‌زاده همچنین از آغاز به‌ کار دبیرخانه دائمی جشنواره از مردادماه امسال خبر داد و افزود: برنامه بعدی ما گسترش تأثیرگذاری و دایره نفوذ نمایشگاه قرآن است. در همین راستا تلاش خواهیم کرد تا سال ۹۹ نمایشگاه بین‌المللی قرآن به سه استان دیگر و تا سال ۹۸ در یک استان که خراسان رضوی است برپا شود. یعنی در سال 1398 شاهد برپایی شعبه دوم نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در خراسان رضوی خواهیم بود.
معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد با بیان اینکه علت برپا نشدن این سه شعبه از نمایشگاه در سال آینده نداشتن اعتبارات است، در پاسخ به نقد جمع شدن سریع نمایشگاه قرآن، گفت: همزمان با شب‌های احیا باید بخشی از نمایشگاه جمع‌آوری می‌‌شد که این موضوع ضربه زیادی به نمایشگاه زد.
همچنین در این جلسه عضویت ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد در کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به رأی گذاشته شد که اکثریت اعضا با آن موافق بودند.
در ادامه این جلسه و پس از بررسی پیش از دستورها، برای لحظاتی از حضور خبرنگاران در جلسه ممانعت به‌ عمل آمد تا دستور جلسات مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

گزارش تصویری این نشست را اینجا ببینید.

انتهای پیام