تعقل در سایه عبودیت، رمز فرازمندی عقل انسان‌هاست/ ارزیابی اعتدال در این مسیر

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از فارس، آیت‌الله سید شرف‌الدین ملک‌حسینی، نماینده ولی فقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد امروز، 7 اسفند در افتتاحیه دومین همایش سراسری قرآن، عترت و سلامت که در تالار علامه اقبال لاهوری بیمارستان نمازی شیراز برگزار شد، با اشاره به بحث قرآن، عترت و سلامت روانی گفت: انسان بر خلاف تصور ابتدایی که 2 بعد دارد، بعد بدن و روح در یک انبساط قوی‌تری دارای سه بعد تن، روان و روح است.
وی با بیان اینکه روان و روح از هم منفکند اما مرتبط . بدن، طبیعت انسان را، روان غریزت انسان و روح فطرت و عقلانیت انسان را تمشیت می‌کند، افزود: 2 بعد اول در خدمت روحند و روح مسیطر بر دو بعد سلامت و هر کدام موثر بر دیگری. سلامت بدن بستری برای سلامت روان و سلامت روان و امن او بستری برای سلامت روح است و سلامت هر کدام قاعده‌ای برای خود دارد و  چنین نیست که هر چیزی برای هرچیزی پذیرفته باشد یا هر چیزی برای همه چیز باشد.
آیت‌الله ملک‌حسینی با تأکید بر اینکه مناسبت و سنخیت در تأثیر امری تردیدناپذیر است، گفت: اگر چه به روشنی از روایات استفاده می‌شود که گاه اموری موثر در بدن هستند، گاه موثر در روان و گاهی موثر در روح اما از سوی دیگر، گاه چیزی که امروز در دنیا آن را موثر روحی می‌دانند، مخل رشد عقلانی انسان است چنانچه امروز مقاله می‌نویسند که موسیقی موثر در روان است و اما آیا هر چیزی که برای روان خوب است و موجب فربهی اوست، به منزله رشد روحی هم می‌توان از آن یاد کرد یا خیر و این بحثی که در دنیای طلبه‌هاست و اگر پزشکان ورود پیدا کنند شاید بهتر از طلبه‌ها بتوانند عمل کنند.
منتخب مردم کهگیلویه و بویراحمد در مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: باید بپذیریم که روایات و آیات، تأثیرها را تفکیک کرده‌اند. اگر یک روز گفته اند گوشت را سه روز یکبار بخورند نه هر روز، شاید این امر معطوف به بدن است اما اینکه گفته‌اند اگر کسی 40 روز گوشت نخورد در گوش او اذان گویید یعنی مانند بچه با او رفتار کنید، شاید این مسئله به جسم او معطوف نشود بلکه به روح در ارتباط است.
وی تأکید کرد: دین ما دین سلامت است و سلامت به معنای عام کلمه سلامت تن، روان و روح و افتخار دین ماست و ما را سربلند می‌کند که هیچ چیزی در این دین به انسان القا نشد مگر قاعده نافعیت بر آن حاکم بود.
آیت‌الله ملک‌حسینی اظهار کرد: تعبیری داریم که اطلاق پذیرفتنی است مگر اینکه مقیدی باشد یعنی یکی از قاعده موثر در سلامت انسان، قاعده حلیت اشیا است. سلامت او موثر در اختلال در تن و گاه حلیت و یا حرمت موثر در سلامت روان و عقلانیت و روح انسان است به عنوان مثال در روایات ما هیچ حدیثی را نمی بینیم مگر اصل نافعیت یا ضاریت بر او حاکم نباشد یعنی از اقتضائات سلامت یا موانع سلامت ابعاد وجودی انسان است و اصولاً حدیث لغو و هزل در راوایات ما هرگز نیست.
رئیس مدرسه علمیه خان شیراز بیان کرد: برخی احساس می‌کنند قصه‌هایی که در قران و روایات آمده، برای جذابت است در حالی که قصه‌ها تمثیل‌های قرآن است و نمونه‌هایی برای رشد انسان و نکات دیگر.
وی در ادامه به بحث اعتدال اشاره کرد و گفت: همانطور که اعتدال نسبت به تن مطرح شده است، به همان میزان نسبت به روح و روان نیز مطرح شده است و اصولاً رمز سلامت این دو بعد است؛ اگر انسان از قوای متضادی مانند مهر و قهر و میل و خشم در بعد روانی و حیوانی برخوردار باشد اعتدال او رمز سلامت این بعد اوست اما شاقول اعتدال چیست و چگونه به آن دست می‌یابیم؟
آیت‌الله ملک‌حسینی ادامه داد: شاقول برای اعتدال انسان، فرازمندی عقل انسان در حیات انسانی است. اگر عقل آدمی مسیطر بر ابعاد وجودی انسان باشد این انسان، انسان است بل برتر از فرشته‌ها و سلامت یافته و بلکه سلامت او ارتقا یافته است. آنچنان سلامت یک انسان ارتقا می‌یابد که به درجه نبوت و خلت و رسالت می‌رسد.
نماینده رهبر معظم انقلاب در استان کهگیلویه و بویراحمد با طرح این سئوال که عقل چیست و چگونه این سیطره رخ می‌دهد؟ گفت: طبق احادیث، عقل چیزی است که خداوند به او عبادت و بهشت با او کسب شود یعنی آنگاه یک انسان عاقل است که در ابعاد نظری و عملی به عبودیت رسیده باشد اما برآیند این اکتساب و وصول بهشت است.
وی خاطرنشان کرد: چگونه این عبودیت موجب سلامت روانی و روحی انسان یا به معنای عام سلامت روح انسان است؟ آنگاه که انسان نگوید من می‌گویم، من می‌‌دانم و من می‌توانم. ابعاد وجودی انسان در علم، اراده و قدرت خدا، رمز شکوهمندی و فرازمندی عقل انسانی است و انسان فرهیخته انسانی است که تعقلی تحت الشعاع عبودیت داشته باشد نه تعقلی شخصی و فردی.
آیت‌الله ملک‌حسینی اضافه کرد: حتی عقل جمعی انسان‌ها اگر عقل عبودیت باشد موجب رشد انسانی است اما اگر چنین نباشد موجب سقوط انسانی است و بسیاری از اموری که در دنیای امروز تحت عنوان حقوق مطرح می‌شود اما ضد حقوق اجرا می‌شود بسیاری از آنها برآیند خرد جمعی انسان است اما چون تحت ‌الشعاع عبودیت نیست قتل، غارت، کشتار، ناامنی و اختلالات نتیجه و برآیند آن است بنابراین عقل انسانی شاقول اعتدال انسان و خود اعتدال عقل شاقولش عبودیت انسان است.
منتخب مردم کهگیلویه و بویراحمد در مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: یکی از قاعده‌هایی که وجود دارد این است که دین یعنی قرآن و عترت به دریافت‌های بشری احترام می‌گذارد. دین نمی‌آید تا بگوید من می‌گویم تو بشنو. دین برای شکوفایی عقل انسان می‌آید یعنی نهادهایی در عقل انسانی است که در پرتو عبودیت این نهادهای فطری جلوه می‌کند اما انسانی که در شعاع او حرکت نکند، اموری را به دست می‌آورد، احساس می‌کند، اشتباه است.
وی در ادامه به سخن حضرت علی(ع) در خطبه اول نهج‌البلاغه اشاره کرد و گفت: انبیا برای شکوفایی عقل انسان آمده اند نه برای سرکوب عقل انسانی اما شکوفایی کی اتفاق می‌افتد؟ آنگاه که عقل در خدمت نبوت و رسالت قرار گیرد و این همان مسیر عبودیت است.
آیت‌الله ملک‌حسینی با اشاره به حدیث دیگری از حضرت علی(ع) درباره نسبت‌های انسان با خودش گفت: آن حضرت فرمود اگر کسی خدا را بشناسد موحد می‌شود یعنی رفتارهای موحدانه و برخاسته از عبودیت از او سر می‌زند و اگر کسی خود را بشناسد از آسیب‌ها و اسارت‌ها خود را رها می‌کند یعنی به سمت سلامت می‌رود و در واقع رمزهای اختلال را می‌گشاید همچنین اگر کسی دنیا را شناخت، زهد می‌ورزد، زهد نه به معنای گندی که صوفیان یا برخی از شبه عارفان صوفی می‌کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری، زهد را اغتنام لحظه‌ها دانست و گفت: زهد یعنی در آرامش نسبت به گذشته و آینده و یک اعمال قدرت برای به دست آوردن لحظه و این معنای زهد است که اگر کسی دنیا را با تغیرات آن بشناسد می‌شود کسی که نام او را سلامت در ابعاد مختلف دانست.
وی با بیان اینکه اگر کسی انسان‌ها را شناخت، سرنوشت خود را با جامعه پیرامونی پیوند نمی‌زند، گفت: انسانی که با جامعه و جهان خود را پیوند زند، گاه باخته است و به چیزی مبتلا می‌شود که آحاد جامعه به آن مبتلا هستند بنابراین راه عبور از بسیاری از اضطراب‌ها زهد است.
آیت‌الله ملک حسینی عنوان کرد: در بعد سلامت روانی و روحی اگر این بخواهد تعینی درآیات و روایات داشته باشد در ذیل ایمان به خدا و معاد او را به زیبایی می‌بینیم یعنی چیزی که به انسان آن اعتدال را می‌بخشد، شناختی است که در کلام علی(ع) بود. این شناخت، یک شناخت معمولی نیست یک آگاهی مانند دوضربدر دو نیست بلکه یک آگاهی تأثیرگذار در تمامی ابعاد وجودی انسان است.
نماینده رهبر معظم انقلاب در استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: ما در برخی از روایات داریم بسیاری از بزه‌ها و  اختلال‌هایی که در جامعه رخ می‌دهد و امروز محققان می‌گویند، آنان دچار یکسری کاستی‌های فکری، روانی و اختلالات روحی وروانی هستند و معلول بی ایمانی است  یعنی یک اتفاق در فرد رخ می‌دهد که خروج ایمان موجب ایجاد یک بزه می‌شود پس اعتدال رفتاری ناشی از اعتدال روحی است و این اعتدال روحی نیز برخاسته از ایمان به خدا و گرایش به رفتار صالح است.
وی با بیان اینکه راجع به اضطراب‌ها  در قرآن کریم تعبیر کم نداریم، گفت: خوف و حزن دو مفهوم مغایر هستند، حزن، غمی نسبت به گذشته است که اضطراب در کار می‌آفریند و خوف، غصه‌ای نسبت به آینده است که باز اضطراب می‌آفریند اما برای خروج از این اضطراب چه پیشنهادی مطرح است؟
آیت‌الله ملک حسینی، استقامت در جایگاه صبر را در مفاهیم روایات دانست و گفت: همه چیز در نگره توحیدی ما به توحید بازگشت می کند بنابراین انسان سالم به لحاظ روحی و روانی که تن سالم مبصر این دو است، انسانی است که به خداوند ایمان و به عبودیت او اعتقاد داشته باشد و این در تمامی ابعاد وجودی او رخ نشان دهد و این مسائلی مانند ایمان به خدا، معاد و حکمت به خداست.
وی اظهار کرد: غیر از این در ابعاد اخلاقی و حیطه های اجتماعی و روابط اجتماعی اگر به قرآن و عترت مراجعه کنیم، نمونه‌هایی مانند صله رحم و غیره بر اساس قاعده حق و تکلیف است و منشأ حق خداست و مبدا تکلیف هم خداست و بر اساس قاعده، حق و تکلیف انسان‌ها، نسبت به هم حقوق پیدا می‌کنند و این برخاسته از نگرش توحیدی ماست بنابراین مسئله‌های مختلفی در عرصه روابط اجتماعی شکل می‌گیرد.